Оваа фраза, „Од реката до морето, Палестина ќе биде слободна“, носи моќна порака која одекна низ целиот свет. Веројатно ја имате слушнато на социјалните мрежи или во дебати и разговори за Палестина. И неодамна, можеби сте ја слушнале како ја скандираат демонстрантите ширум светот кои протестираат против нападите на Израел врз Газа.
Оваа фраза ја користат Палестинците и оние кои се залагаат за нивните права. За многумина, тоа е слоган што претставува слобода, самоопределување и мир.
Активистите велат дека оваа фраза ги обединува луѓето и инспирира надеж и отпорност кај Палестинците кои живеат под израелска окупација веќе 76 години. Но, таа исто така предизвика голема реакција од произраелските групи и влади. Медиумите и технолошките компании дури се обидоа да го цензурираат користењето на оваа фраза на интернет.
Но, зошто оваа фраза е толку контроверзна? Ајде да ја разгледаме нејзината историја и значење.
Во суштина, оваа фраза зборува за слободата на Палестинците. „Реката“ на која се мисли е реката Јордан, додека „морето“ е Средоземното Море. Така, фразата повикува на независна Палестина што се протега помеѓу овие две водни површини. Овој израз не само што ја потврдува длабоката поврзаност на палестинскиот народ со нивната земја, туку исто така се залага за деколонизација. Ова е тема која постојано се јавува во палестинскиот фолклор и револуционерните песни низ генерации.
Сè започна во ноември 1947 година, кога Обединетите нации гласаа да ја поделат Палестина на две држави: една за Евреите и една за Арапите. По тоа гласање, насилството избувна во регионот, бидејќи ционистичките милитанти започнаа напади што ги принудија Палестинците да ги напуштат своите домови и земји.
Овој настан е познат како Накба, што на арапски значи „катастрофа“, кога беше создадена државата Израел. Приближно 700.000 Палестинци беа насилно истерани од своите домови. Оваа трагична случка сега е централна точка на палестинскиот идентитет и потсетник на нивната борба за права и признавање. Од Накба, Палестинците ја користат фразата „од реката до морето“ за да ја симболизираат надежта за враќање на нивната земја и да живеат слободно.
Но денес, додека Израел ја бомбардира Газа, некои израелски групи се обидуваат да го променат значењето на фразата. Тие оваа фраза ја нарекоа слоган на поддржувачите на Хамас и тврдат дека е повик за уништување на Израел.
Во видео објавено во 2023 година на YouTube, Американскиот еврејски комитет рече дека оваа фраза е „повик за акција против Евреите“ и затоа е антисемитска.
Но, експертите велат дека тоа не е точно.
Американската историчарка, д-р Маха Насар, вели дека поврзаноста на фразата со Хамас не е вистинита. Во статија од 2018 година насловена „Од реката до морето не значи тоа што мислите дека значи“, Насар рече дека слоганот се користел долго пред да се формира отпорната група.
Таа вели дека фразата им дозволува на Палестинците „да ја изразат својата поврзаност со својата земја“ и „да ги искажат своите национални барања и визии за ослободување и мир во иднината“. Првично, таа значи дека „Палестинците се од сите делови на Палестина“ – од Ерихон покрај реката Јордан до Јафа на брегот на Средоземното Море.
Сепак, некои про-израелски групи и луѓе продолжуваат да промовираат негативна интерпретација на слоганот. И ова мислење се прошири, особено откако почнаа неодамнешните непријателства, минатата година.
Откако избувнаа про-палестински протести во Лондон, поранешната министерка за внатрешни работи на Обединетото Кралство, Суела Брејвермен, ги нарече демонстрациите „маршеви на омраза“. Таа тврдеше дека фразата треба да се смета како насилен повик за бришење на Израел од картата. Таа за Sky News изјави дека верува дека протестите биле „маршеви на омраза“ и дури ја обвини полицијата дека била премногу блага кон демонстрантите. Подоцна беше отпуштена поради ваквата реторика пред општите избори во Обединетото Кралство.
Австриската полиција усвои сличен пристап како Суела. Тие забранија про-палестински протест во Виена бидејќи фразата беше вклучена на транспарентите. Полицијата ја означи фразата како повик за насилство. Но, овие неодамнешни настани не се реткост, кога овој палестински слоган се соочува со отпор.
Во 2018 година, CNN го отпушти Марк Ламонт Хил, афроамерикански автор и активист, за изјавата „слободна Палестина, од реката до морето“ за време на настан на ОН. Хил тврди дека неговиот говор бил изваден од контекст од страна на критичарите кои рекоа дека активистот повикува на крај на израелската држава. Набргу потоа, CNN го отпушти. Хил го бранеше својот говор и рече дека тоа не било повик за „уништување на ништо или никого... Тоа беше повик за правда, и во Израел и во Западниот Брег/Газа“.
Сепак, CNN го отпушти. Но и покрај напорите на медиумите да го замолчат, Хил и многу други активисти продолжуваат да го бранат слоганот како мирна манифестација.
Како што нашиот свет станува сè поразделен, мора да си посветиме време да го научиме контекстот и историјата зад она што го слушаме и гледаме.
„Од реката до морето“ може да носи различни значења во зависност од вашата перспектива. Но, за многу Палестинци и нивните поддржувачи, фразата симболизира надеж за иднина без окупација.
Тоа е сè за оваа епизода. Ви благодариме што не слушавте, и до следниот пат, останете информирани и активни! Овој подкаст беше адаптација на напис од Кубра Солмаз на TRT World.