عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، در روزهای پایانی اسفند ۱۴۰۳ در گفت‌وگوی نوروزی یک‌ساعته با محمد مهاجری، روزنامه‌نگار و فعال سیاسی ایرانی، درباره سیاست‌های خارجی دولت، وضعیت مذاکره با آمریکا و نامه‌ای که از سوی دونالد ترامپ به تهران رسیده، توضیحاتی ارائه داد. او در این گفت‌وگو تأکید کرد که مذاکره‌نکردن با آمریکا سیاست ثابت ایران نیست، اما هیچ عاقلی زیر فشار حداکثری پای میز مذاکره نمی‌نشیند و ایران هم‌زمان برای هر سناریویی، از جمله جنگ آمادگی دارد.
ارسال نامه بخشی از دیپلماسی است
عباس عراقچی در پاسخ به سؤالی درباره ارسال نامه از سوی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، به ایران اظهار داشت: ارسال نامه و مکاتبات، بخشی از روند دیپلماسی است، اما این به معنای تغییر رویکرد یا کاهش فشارها نیست. جایگزین دیپلماسی، جنگ است؛ بنابراین تمام کشورها تاحدامکان از مسیر دیپلماسی استفاده می‌کنند. چون برخی اوقات جنگ اجتناب‌ناپذیر است. ولی یک مسیر پر هزینه و پر خطر برای رسیدن به اهداف است و همه تلاش می‌کنند که دیپلماسی را که یک راه کم‌خطرتر و کم‌هزینه‌تر است انتخاب کنند.
وزیر امور خارجه ایران تأکید کرد: ما همیشه از جنگ اجتناب کرده‌ایم. ما آمادگی برای جنگ داریم و ترسی از آن نداریم. ولی طالب جنگ نیستیم. اما اگر جنگ اجتناب‌ناپذیر شود، آماده‌ایم.
نامه ترامپ به ایران، نتیجه نبود کانال‌های دیپلماتیک است
عباس عراقچی در پاسخ به این سؤال که چرا ترامپ به ایران نامه نوشته، درحالی‌که به کشورهای دیگر با وجود تهدیدهای مشابه نامه‌ای نفرستاده، توضیح داد که ترامپ با کشورهای اروپایی، کانادا، مکزیک و دیگر کشورها تماس‌ها و دیدارهای دیپلماتیک دارد. حتی با روسیه که روابطش محدود شده بود، دوباره مسیرهایی، از مکالمات تلفنی تا ملاقات‌های رسمی برقرار شد. اما ایران و آمریکا هیچ کانال دیپلماتیکی ندارند. نوشتن نامه به ایران، نتیجه همین خلأ ارتباطی است.
وزیر امور خارجه ایران در پاسخ به این سؤال که چرا این بار امارات نامه آمریکا را به ایران رسانده است، توضیح داد: کانال رسمی همواره سوئیس بوده است و پیام‌های رسمی میان ایران و آمریکا از طریق این کشور منتقل می‌شد. گاهی هم عمان به‌عنوان واسطه وارد عمل می‌شد. اما این بار امارات به‌عنوان حامل پیام انتخاب شده که موضوعی متفاوت و قابل‌بررسی است. این تغییر کانال، لزوماً به معنای تغییر سیاست‌ها نیست، اما ممکن است حامل پیامی متفاوت باشد.
مذاکره غیرمستقیم، تاکتیک فعلی ما در برابر آمریکا است
عباس عراقچی در پاسخ به این سؤال که آیا نه به مذاکره با آمریکا یک استراتژی ثابت است یا تاکتیکی موقت، اظهار داشت: رهبر ایران به‌صراحت بیان کرده‌اند که در شرایط فشار حداکثری، مذاکره مستقیم اقدامی غیرمنطقی و عاری از هوشمندی است. هیچ فرد عاقل و هوشمندی در چنین شرایطی وارد مذاکره مستقیم نمی‌شود.
او تأکید کرد: برجام به شکل و متن فعلی قابل‌احیا نیست و این به صلاح ما هم نیست، چون برنامه هسته‌ای ما پیشرفت زیادی داشته و بازگشت به شرایط قبل منطقی نیست. اما برجام همچنان می‌تواند به‌عنوان یک مدل و مبنا برای مذاکرات آینده باقی بماند.
عراقچی در پایان اضافه کرد: ما مذاکره را به‌عنوان یک راهبرد کلی رد نمی‌کنیم. مذاکره همیشه در جریان بوده است، چه به‌صورت مستقیم و چه غیرمستقیم. اما در شرایط کنونی، تاکتیک ما مذاکره غیرمستقیم است و تا زمانی که فشارها ادامه دارد، این مسیر ادامه خواهد یافت.
سبک دیپلماسی ترامپ با بقیه متفاوت است
وزیر امور خارجه ایران در پاسخ به این سؤال که چرا دولت آمریکا برای تعامل، با سطوح پایین‌تر و سطح وزارت خارجه ارتباط برقرار نکرد، توضیح داد: ترامپ نشان داده است که سبکش با دیگران متفاوت است و بسیاری از قالب‌های مرسوم دیپلماسی را کنار گذاشته و به شیوه خودش عمل می‌کند. اینکه شخصاً نامه بنویسد یا مستقیماً به پوتین زنگ بزند، نمونه‌ای از این سبک است.
او اضافه کرد که البته در دیپلماسی یک مفهوم دیگر هم وجود دارد که به آن دیپلماسی سران می‌گویند. در این شیوه، برخلاف روند معمول که از پایین‌به‌بالا پیش می‌رود، رهبران مستقیماً وارد مذاکره می‌شوند و چارچوب‌ها را مشخص می‌کنند. پس از آن، مقامات رده‌پایین‌تر وظیفه دارند جزئیات را بر اساس تصمیمات رهبران تنظیم کنند. این روش معمولاً زمانی استفاده می‌شود که اختلاف‌ها عمیق است یا طرفین می‌خواهند بدون واسطه به نتیجه برسند.
ایران به کشوری تحریم‌شده شباهت ندارد
عباس عراقچی تأکید کرد: ما برای خنثی‌سازی تحریم‌ها از روش‌های مختلفی استفاده کرده‌ایم. این یک روند مستمر است. هر بار که آمریکا روش‌های ما را شناسایی و مسدود کرده، ما راه‌های جدیدی پیدا کرده‌ایم. شرکت‌ها و افراد تحریم‌شده جایگزین شده‌اند و تجارت ایران با برخی کشورها به سطحی رسیده که بدون ایجاد مشکل برای شرکایمان، همچنان ادامه دارد.
او در پاسخ به ادعای راکد بودن دیپلماسی ایران اضافه کرد: بخش زیادی از دیپلماسی ما زیر آب است. مردم شاید روند آن را نبینند، اما نتیجه‌اش را لمس می‌کنند. این رکود نیست، بلکه تاکتیک‌های دیپلماتیک ما به شکلی پیش می‌رود که فشار از روی شرکای تجاری‌مان برداشته شود و راه‌های جدیدی برای عبور از تحریم‌ها پیدا کنیم.
عباس عراقچی در مورد برجام نیز اضافه کرد: من مذاکره‌کننده برجام بودم و همچنان مدافع برجام هستم. برخی می‌گویند روابط با چین، روسیه و کشورهای منطقه کافی نیست و باید با آمریکا مذاکره کرد. اما دلایل منطقی و تجربه نشان می‌دهد که در شرایط فعلی، مذاکره با آمریکا نتیجه‌ای نخواهد داشت.
وزیر امور خارجه ایران تأکید دارد که تصمیم درباره مذاکره با آمریکا، بر اساس تجربه‌های گذشته و تحلیل‌های کارشناسانه است، نه ناشی از لجاجت یا نگاه محدود. مسئولان دیپلماسی ایران تأکید دارند که در شرایط کنونی، مذاکرات با آمریکا به دلیل تغییرات گسترده در موقعیت سیاسی منطقه و جهانی، به زمان و تغییر شرایط نیاز دارد.
