تنش‌های تجاری بین چین و ایالات متحده بار دیگر شدت گرفته است، به طوری که طرح اظهارات تند و اعمال تعرفه‌های متقابل، جدیدترین دور از این درگیری اقتصادی را رقم زده‌اند. این وضعیت تحلیلگران را بر آن داشته تا بررسی کنند که آیا این اقدامات صرفاً یک نمایش سیاسی است یا اینکه جهان واقعاً وارد یک جنگ تجاری تمام‌عیار بین دو اقتصاد بزرگ دنیا شده است.
سفارت چین در آمریکا با انتشار پستی در تاریخ ۵ مارس در شبکه اجتماعی ایکس به نقل از بیانیه رسمی وزارت خارجه چین در روز قبل‌تر اعلام کرد: اگر آمریکا به دنبال جنگ باشد، چه جنگ تعرفه‌ای، تجاری یا هر نوع جنگ دیگر، ما آماده‌ایم تا پایان بجنگیم.
برخی تحلیلگران اظهارنظر چین را به‌ویژه با تأکید بر «هر نوع جنگ» و «مبارزه تا پایان»، بی‌سابقه دانسته و آن را نشانه‌ای از موضع‌گیری پکن در جنگ تجاری با آمریکا و تشدید استراتژیک این تنش‌ها قلمداد کرده‌اند. با این حال، کارشناسان چینی تأکید دارند که علیرغم اظهارات تند، موضع رسمی پکن تغییر نکرده است.
هنری هویاو وانگ، مشاور پیشین شورای دولتی چین، احتمال تغییر اساسی در رویکرد پکن را رد کرده و اظهار داشت: نه، من فکر نمی‌کنم این اظهارات تفاوتی با مواضع قبلی چین داشته باشد.
او در گفتگو با تی‌آرتی ورلد خاطرنشان کرد که تعرفه‌های متقابل چین همچنان در سطحی محدودتر از تعرفه‌های گسترده‌ای است که ایالات متحده اعمال کرده است. وی در ادامه اظهار داشت: چین تنها بر ۸۰ تا ۱۰۰ دسته محصول تعرفه اعمال کرده، در حالی که آمریکا تعرفه‌ها را در تمام دسته‌های کالایی افزایش داده است. بنابراین، من این اقدام چین را مقابله‌به‌مثل نمی‌دانم، بلکه یک واکنش محتاطانه، ملایم و نمادین است.
وی معتقد است که این اظهارات تند، بیشتر مخاطبان داخلی چین را هدف قرار داده تا اینکه نشان‌دهنده تغییر اساسی در استراتژی جنگ تجاری پکن باشد. بااین‌حال، رهبران چین ممکن است با این نوع موضع‌گیری، واکنش‌های طرف مقابل را نیز ارزیابی کنند.
روری دنیلز، مدیرعامل مؤسسه سیاست آسیای انجمن آسیا معتقد است که پکن این موضع‌گیری را به‌عنوان یک تاکتیک حساب‌شده برای تقویت جایگاه خود در مذاکرات اتخاذ کرده است.
او به تی‌آرتی ورلد اعلام کرد: چین به این نتیجه رسیده که دادن امتیاز قبل از آغاز مذاکرات فایده‌ای ندارد. پکن با بررسی اولویت‌های ترامپ، تصمیم گرفته در مذاکرات دشوار پیش رو، اهرم فشاری برای خود ایجاد کند.
به گفته او، این موضع‌گیری، انتخاب هدفمند محصولات کشاورزی آمریکا برای اعمال تعرفه و استفاده از زبان قاطع را توضیح می‌دهد. اما برخی دیگر بر این باورند که نباید این اظهارات چین را بیش از حد جدی گرفت.
ژولین چیسه، استاد حقوق در دانشگاه شهر هنگ‌کنگ، اگرچه لحن شدیدتر پکن را قابل توجه می‌داند، اما تأکید دارد که این موضوع لزوماً به معنای تغییر اساسی در موضع چین نیست. او در گفتگو با تی‌آرتی ورلد اعلام کرد: چین همواره مناقشات تجاری با آمریکا را در چارچوب مقاومت در برابر فشار اقتصادی گسترده‌تر دیده است. از این منظر، تغییری در موضع کلی چین مشاهده نمی‌شود.
وی همچنین اشاره می‌کند که اگرچه عبارت «مبارزه تا پایان» ممکن است موضع سخت‌گیرانه‌تری را القا کند، اما واکنش‌های عملی چین همچنان محتاطانه و وابسته به گام‌های بعدی واشنگتن است. پیش از این، شاید صریح‌ترین اظهارات رسمی چین در ۷ مارس ۲۰۲۳ مطرح شد، زمانی که چین گانگ، وزیر خارجه وقت چین، هشدار داد که سیاست آمریکا در صورت ادامه مسیر «مهار و سرکوب همه‌جانبه» چین، منجر به «تقابل و درگیری» خواهد شد.
چین گانگ هشدار داده بود: اگر آمریکا ترمز نکند و به مسیر اشتباه خود ادامه دهد، هیچ مانعی نمی‌تواند آن را متوقف کند و در نهایت به تقابل و درگیری خواهد انجامید.
آیا این یک جنگ تجاری تمام‌عیار است؟
آخرین بیانیه چین پس از آن منتشر شد که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در تاریخ ۴ مارس تعرفه‌های جدید ۱۰ درصدی را بر واردات چینی اعمال کرد و مجموع تعرفه‌ها در یک ماه را به ۲۰ درصد رساند.
در واکنش، پکن اعلام کرد که از ۱۰ مارس، تعرفه‌هایی تا ۱۵ درصد بر کالاهای کلیدی آمریکا مانند مرغ، گوشت خوک، سویا و گوشت گاو اعمال خواهد کرد و همزمان محدودیت‌هایی بر صادرات و معاملات تجاری با شرکت‌های آمریکایی وضع خواهد کرد.
با افزایش تعرفه‌ها از سوی واشنگتن و اقدامات متقابل پکن، برخی ناظران بر این باورند که این درگیری به یک جنگ تجاری تمام‌عیار تبدیل شده است.
روری دنیلز هشدار می‌دهد: جنگ تعرفه‌ای تصاعدی به جنگ تجاری منتهی خواهد شد و نتیجه آن بستگی به این دارد که کدام طرف زودتر عقب‌نشینی کند.
او معتقد است که هر دو طرف تمایلی به عقب‌نشینی ندارند، اما فشار اقتصادی ناشی از این درگیری ممکن است آن‌ها را در نهایت به پای میز مذاکره بیاورد.
ژولین چیسه با احتیاط بیشتری اظهار می‌کند که اقدامات چین هنوز کاملاً همه‌جانبه نیستند. او اظهار داشت: برخلاف دوره‌های قبلی تعرفه‌ها که اغلب با مذاکرات غیرعلنی همراه بودند، این بار فضای ژئوپلیتیکی بسیار پرتنش‌تر است.
بخش کشاورزی آمریکا، قربانی اصلی
این درگیری تجاری و فراتر از ژئوپلیتیک، پیامدهای اقتصادی مستقیمی به همراه دارد و بخش کشاورزی آمریکا احتمالاً بیشترین آسیب را خواهد دید. محصولات کشاورزی، بزرگ‌ترین صادرات آمریکا به چین هستند و سویا که اکنون مشمول تعرفه ۱۰ درصدی شده، در صدر این فهرست قرار دارد.
ژولین چیسه هشدار می‌دهد: چین مدت‌ها است که یکی از خریداران اصلی سویا، گوشت خوک و گوشت گاو آمریکا بوده، اما گزینه‌های جایگزینی مانند برزیل و آرژانتین دارد. اگر این وضعیت ادامه پیدا کند، کشاورزان آمریکایی تحت فشار قرار خواهند گرفت.
او همچنین تأکید می‌کند که پکن ممکن است از روش‌های غیرمستقیم برای رویارویی با شرکت‌های آمریکایی فعال در چین استفاده کند. او اضافه می‌کند: پکن راه‌های زیادی برای سخت کردن شرایط برای آن‌ها دارد، از بررسی‌های نظارتی شدیدتر گرفته تا کند کردن روند صدور مجوزها و اعمال محدودیت بر برخی واردات. اگر این تنش‌ها تشدید شود، چنین تاکتیک‌هایی را بیشتر خواهیم دید.
چشم‌انداز آینده: بن‌بست طولانی یا مذاکرات حساس؟
علیرغم اظهارات تند و اقدامات متقابل اقتصادی، هنری وانگ همچنان نسبت به احتمال مذاکرات سازنده خوش‌بین است. او تأکید دارد که ترامپ در اصل یک تاجر است و از تعرفه‌ها به عنوان ابزاری برای چانه‌زنی استفاده می‌کند.
ژولین چیسه معتقد است که شرایط برای یک حل‌وفصل سریع سخت‌تر شده است و وضعیت به سمت بن‌بستی طولانی‌مدت حرکت می‌کند.
