امروز، ۵۷۲ سال از فتح تاریخی استانبول به دست سلطان محمد دوم، معروف به سلطان محمد فاتح می‌گذرد؛ واقعه‌ای که نه‌تنها به هزار سال حکومت امپراتوری بیزانس پایان داد، بلکه آغاز عصری نو در تاریخ جهان و دوران طلایی برای دولت عثمانی را رقم زد.
سلطان محمد فاتح در ۳۰ مارس ۱۴۳۲ در شهر ادرنه، پایتخت وقت دولت عثمانی، به دنیا آمد. پدرش سلطان مراد دوم، آموزش و تربیت فرزند را از همان دوران کودکی جدی گرفت. محمد به شهر آماسیه فرستاده شد و تحت آموزش استادانی از هر دو سنت اسلامی و غربی قرار گرفت.
مورخان ترکیه می‌گویند محمد دوم نه‌تنها فرمانده‌ای نیرومند، بلکه اندیشمندی فرهیخته بود. او زبان‌های عربی، یونانی باستان، ایتالیایی و فارسی را فراگرفت و کتابخانه‌ای ارزشمند مشتمل بر آثار فلسفی، علمی و ادبی از جمله «ایلیاد» هومر و نقشه‌های بطلمیوس را در اختیار داشت.
این سلطان جوان علاقه‌ای وافر به هنر و علم داشت و از هنرمندان و دانشمندان با هر دین و مذهبی حمایت می‌کرد؛ حتی هنرمند ایتالیایی، جنتیله بلینی، را برای کشیدن پرتره‌اش ـ که حرکتی بی‌سابقه در تاریخ عثمانی بود ـ دعوت کرد.
اما آنچه سلطان محمد را در تاریخ جاودانه کرد، فتح استانبول بود؛ شهری که به‌رغم محاصره‌های مکرر در قرون گذشته، هیچ فرمانروایی نتوانسته بود آن را تسخیر کند. سلطان جوان با آماده‌سازی ارتشی بزرگ و استفاده از توپخانه سنگین، این دژ مستحکم را پس از بیش از ۵۰ روز نبرد، فتح کرد.
حرکت غافلگیرکننده او در انتقال کشتی‌ها از راه خشکی به منطقه گالاتا از جمله تاکتیک‌هایی بود که دشمن را بهت‌زده ساخت. در نهایت، در روز ۲۹ مه ۱۴۵۳، شهر سقوط کرد و سلطان محمد لقب «فاتح» را گرفت.
پس از این پیروزی، وی استانبول را پایتخت رسمی دولت عثمانی قرارداد و تحولات گسترده‌ای را در عرصه‌های نظامی، علمی، فرهنگی و شهری آغاز کرد. در دوران سلطنت او، قلمرو عثمانی از رود دانوب تا رود قزل‌ایرماق گسترش یافت و مناطقی همچون صربستان، بوسنی، آلبانی، ترابزون و مناطق مرکزی آناتولی به کنترل عثمانی درآمد.
در واپسین سال‌های زندگی، سلطان محمد با فتح اُترانتو در ایتالیا گامی مهم به‌سوی اروپا برداشت.
سلطان محمد فاتح در ۳ مه ۱۴۸۱ چشم از جهان فروبست. وی در طول عمر خود در ۲۵ لشکرکشی نظامی شرکت کرد و ردپای پررنگی از خود در تاریخ جهان برجای گذاشت؛ ردی که هنوز هم در فرهنگ، تمدن و ساختار مدنی استانبول و ترکیه امروز به‌وضوح دیده می‌شود.
