گزارش آژانس تحقیقات و ارزیابی محیط زیستی (EIA) نشان می‌دهد قاچاق حجم عظیمی از گازهای سردکننده مضر برای آب‌وهوا از چین و ترکیه به اروپا، توافق جهانی برای حذف تدریجی این گازها را زیر پا می‌گذارد و آن را غیرممکن می‌سازد.

این گازها، هیدرو فلوئوروکربن‌ها (HFC) نامیده می‌شوند و در صنایع و خرده‌فروشی‌ها برای خنک‌سازی کاربرد دارند.

هیدرو کلرو فلوئوروکربن‌ها (HCFC) و کلرو فلوئوروکربن‌ها (CFC) از عمده‌ترین گازهای سردکننده هستند که با وجود غیرسمی بودن، عدم واکنش‌پذیری و غیر قابل‌اشتعال بودن به دلیل تولید گازهای گلخانه‌ای که منجر به تخریب لایهٔ اوزون و در نهایت گرم‌شدن زمین می‌شود، استفاده از این گازها در حال منسوخ‌شدن است به‌طوری‌که در کشورهای پیشرفته مصرف برخی از این گازها پیگرد قانونی دارد.

فین والراونز، یکی از رهبران کمپین EIA، می‌گوید: یافتن هیدرو فلوئوروکربن‌های غیرقانونی در بازار اروپا هنوز هم آسان است. شواهدی مبنی بر تغییر روش‌های تجارت هیدرو فلوئوروکربن‌های غیرقانونی و تلاش برای دورزدن مقامات توسط قاچاقچیان وجود دارد.

او می‌گوید: موضوع این است که اگر بتوانید آلوده‌کننده‌ترین و مضرترین گاز را به طور مخفیانه وارد کنید، سود کلانی به جیب خواهید زد.

کشورهای اروپایی و دیگر کشورهای صنعتی طبق اصلاحیه کیگالی ۲۰۱۶ به پروتکل مونترال، متعهد شده‌اند که از سال ۲۰۱۲ تا ۲۰۳۶، میزان استفاده از هیدرو فلوئوروکربن‌ها را ۸۵ درصد کاهش دهند. برای اجرای این کاهش تدریجی، سهمیه‌هایی برای تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان مجاز هیدرو فلوئوروکربن‌ها در نظر گرفته می‌شود که به‌تدریج کاهش می‌یابد.

قابل‌یادآوری است که قانون مربوط به تصویب اصلاحیه پروتکل مونترال (اصلاحیه کیگالی -۲۰۱۶) در بیست و هشتمین اجلاس برگزار شده توافق شد، در کیگالی، پایتخت رواندا در تاریخ ۱۰ تا ۱۵ اکتبر ۲۰۱۶، در روزنامه رسمی منتشر شد.

جمهوری ترکیه، با عضویت در اصلاحیه کیگالی برای نشان‌دادن اهمیتی که برای مبارزه با تغییرات اقلیمی قائل است، همانند سایر کشورهای طرف تغییر، متعهد شده است که طی ۳۰ سال آینده بیش از ۸۰ درصد تولید و مصرف گازهای گلخانه‌ای فلور دار را کاهش دهد.

 با این برنامه کاهش تدریجی پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۵۰ از انتشار بیش از ۸۰ میلیارد تن گاز دی‌اکسیدکربن در سطح جهان جلوگیری شود. تاکنون ۱۱۵ کشور اصلاحیه کیگالی را امضا کرده‌اند.

ترکیه به‌عنوان طرف اصلاحیه کیگالی به هدف توافق‌نامه پاریس مبنی بر «محدودکردن گرم‌شدن کره زمین به ۱.۵ درجه» کمک خواهد کرد.

هدف اصلاحیه کیگالی، کاهش تدریجی تولید و مصرف گازهای خنک‌کننده است که از پتانسیل گرمایش جهانی بالایی برخوردار هستند.

با وجود تقاضای بالا و کاهش تدریجی سهمیه‌ها، قیمت‌ها افزایش‌یافته و انگیزه‌ای برای قاچاقچیان - که بسیاری از آنها تجار مجاز نیز هستند - ایجاد کرده است تا عرضه را افزایش دهند.

اثبات آن بسیار دشوار

به گفته والراونز، برای دارندگان مجوز، عبور از سهمیه مجاز بسیار ساده‌تر است و اثبات آن هم بسیار دشوار.

«کاهش تدریجی سهمیه‌ها با هدف گران‌تر کردن هیدرو فلوئوروکربن‌ها و متقاعدکردن افراد به استفاده از جایگزین‌های بهتر و مقرون‌به‌صرفه‌تر انجام می‌شود. اما اگر هیدرو فلوئوروکربن‌های غیرقانونی با نصف قیمت وارد و به فروش برسند، کل سیستم فرو خواهد ریخت.»

 تحقیقات EIA در سال ۲۰۲۱ نشان داد که هیدرو فلوئوروکربن‌های قاچاق شده به اروپا ممکن است ۲۰ تا ۳۰ درصد از حجم تجارت قانونی را تشکیل دهند که معادل ۳۰ میلیون تن CO2 است.

  گزارش جدید برآورد جدیدی ارائه نمی‌دهد، اما والراونز می‌گوید که «تغییرات ناچیزی رخ داده است.»

قاچاق هیدرو فلوئوروکربن‌ها به اروپا، تلاش‌های این قاره و اتحادیه‌ آن برای مقابله با تغییرات آب‌وهوایی را تضعیف می‌کند و مانع از دستیابی به اهداف توافق کیگالی می‌شود.

این قاچاق غیرقانونی به دلیل ضعف در اجرای قوانین و سودهای کلان قاچاقچیان از دورزدن سهمیه‌ها و فروش هیدرو فلوئوروکربن‌ به قیمت‌های پایین‌تر، ادامه دارد.