تابلوی «آمادهسازی قهوه» که در سال ۱۸۸۱ توسط نقاش سرشناس عثمانی، عثمان حمدیبیگ خلق شده، پس از گذشت بیش از یک قرن حضور در مجموعههای خصوصی اروپایی، این بهار در خانه حراج ساتبیز لندن به فروش گذاشته خواهد شد. این اثر ارزشمند، تنها از طریق یک عکس سیاهوسفید تاریخی شناخته میشد که همان سال توسط عکاسان نامدار پاسکال صباح و پولیکارپ ژوایه ثبت شده بود.
قرار است این نقاشی در قالب فروش «هنر شرقگرایانه» ساتبیز، در تاریخ ۲۹ آوریل با برآورد قیمتی بین یک تا ۱.۵ میلیون پوند به مزایده گذاشته شود.
کلود پینینگ، کارشناس ارشد آثار نقاشی اروپایی در ساتبیز، در گفتوگو با خبرگزاری آنادولو، کشف دوباره این تابلو را کاملاً غیرمنتظره خواند و بیان داشت: یکی از آشنایانم با من تماس گرفت و این تابلو را پیشنهاد داد. وی آن را از فردی خریداری کرده بود که چند سال قبل آن را از خانوادهای اروپایی که از دهه ۱۹۳۰ مالک اثر بودند، تهیه کرده بود.
بر پایه اطلاعات منتشرشده، این تابلو نخستین بار در حدود سال ۱۹۱۰ توسط شاهزاده گرجی، صادق یادگاروف، خریداری و سپس به پسرش آرچیل منتقل شد. در دهه ۱۹۳۰، یکی از بستگان خانواده یادگاروف این اثر را به وین منتقل کرد و تا سال ۲۰۰۸ در اختیار آن خانواده باقی ماند. در سالهای اخیر نیز تابلوی مذکور در یک مجموعه خصوصی در اتریش نگهداری میشد.
تابلو، فضای داخلیای مجلل و پر جزئیات از یک حرمسرای خیالی در کاخ توپکاپی استانبول را بازنمایی میکند؛ جایی که دو زن جوان در حال آمادهسازی قهوه به تصویر کشیده شدهاند. این بازنمایی دقیق از جزئیات معماری، تزئینات و اشیای سنتی، موجب شده کاتالوگ ساتبیز این اثر را « بازنماییای باشکوه و درخشان، همچون جواهری از زیبایی و عظمت» توصیف کند.
قهوه؛ محوری برای پیوند فرهنگی
در تابلوی «آمادهسازی قهوه»، قهوه بهعنوان نمادی از تعامل فرهنگی میان شرق و غرب جلوهگر شده است. پینینگ درباره عناصر این نقاشی میگوید: قهوهجوش و ظروف، که مشخصههای فرهنگ عثمانی هستند، بهوضوح در تصویر دیده میشوند. دیگر اجزا مانند رومیزی مخملی، کاسه برنزی و گلدانهای چینی، فضایی اشرافی از فرهنگ عثمانی را بازآفرینی کردهاند.
پینینگ تأکید میکند که این نقاشی در اوایل دوران هنری عثمان حمدیبیگ و برای مخاطبان اروپایی طراحی شده است. حمدیبیگ با بهرهگیری از تکنیکهای غربی، سوژههای فرهنگی شرقی را با دقت و ظرافت خاصی به تصویر کشیده و این اثر را به پلی میان دو فرهنگ تبدیل کرده است.
این تابلو همچنین شامل کتیبهای قرآنی به خط کوفی است که نهتنها پیوندی با دیگر آثار عثمان حمدیبیگ ایجاد میکند، بلکه بازتابی از جهانبینی معنوی و اعتقادات مذهبی او نیز بهشمار میرود. عثمان حمدیبیگ، علاوه بر نقاشی، در عرصه باستانشناسی و مدیریت فرهنگی نیز شناخته میشود و در تأسیس آکادمی هنرهای زیبای استانبول نقش کلیدی داشت.
رقابتی جهانی برای یک اثر نایاب
با نزدیک شدن به زمان حراج، پیشبینی میشود این اثر فراتر از بازار داخلی ترکیه مورد توجه مجموعهداران بینالمللی قرار گیرد. پینینگ میگوید: عثمان حمدیبیگ اکنون در زمره نقاشان اصلی شرقگرای قرن نوزدهم جای گرفته و آثارش در موزههای سراسر جهان، از آمریکا گرفته تا خاورمیانه، ابوظبی و مالزی، نگهداری میشود. بنابراین، انتظار میرود خریداران از سراسر دنیا برای این اثر وارد رقابت شوند.