Տասնյակ երկրների արտաքին գործերի նախարարներ և բազմաթիվ միջազգային ֆորումների ներկայացուցիչներ կոչ են արել դադարեցնել Իսրայելի կողմից Պաղեստինյան տարածքների օկուպացիան և պահանջել են իրականացնել երկու պետությունների լուծումը՝ մերժելով ԱՄՆ-ի և Իսրայելի ծրագրերը, որոնք նպատակ ունեն էթնիկ զտումներ իրականացնել Գազայի շրջափակված տարածքում։
Անթալիայի նախարարական հանդիպման համատեղ հայտարարության մեջ, որը տեղի ունեցավ ուրբաթ օրը, մասնակիցները համաձայնեցին, որ Իսրայել-Պաղեստին հակամարտությունը «գտնվում է իր ամենավատ փուլում տասնամյակների ընթացքում՝ խաթարելով երկու պետությունների լուծման, միջազգային իրավունքի և ՄԱԿ-ի Կանոնադրության սկզբունքների իրականացման ջանքերը»։
«Տարածաշրջանը ականատես է եղել բանակցությունների, միջազգային նախաձեռնությունների, սրացումների և պատերազմների մի քանի փուլերի։ Սակայն ներկայիս քաղաքական փակուղին և հումանիտար աղետը երբեք այսքան վատ չեն եղել»,- նշվում է հայտարարության մեջ։
«Չնայած տասնամյակների քննարկումներին հակամարտող կողմերի և միջազգային ներգրավվածության միջև, երկու պետությունների լուծումը, որը միջազգային մակարդակով ընդունված է որպես հակամարտության միակ կենսունակ լուծում, անտեսվել է»։
Երեքօրյա Անթալիայի դիվանագիտական ֆորումը մեկնարկեց ուրբաթ օրը Թուրքիայի հարավային Անթալիա քաղաքում՝ «Դիվանագիտության վերականգնումը բեկված աշխարհում» թեմայով։
Պաղեստինի վերաբերյալ հանդիպմանը մասնակցում էին Արաբական պետությունների լիգայի և Իսլամական համագործակցության կազմակերպության Գազայի հարցերով նախարարական կոմիտեի արտաքին գործերի նախարարները և ներկայացուցիչները, ինչպես նաև Իռլանդիայի, Նորվեգիայի, Սլովենիայի, Իսպանիայի, Չինաստանի և Ռուսաստանի ներկայացուցիչները՝ հատուկ ուշադրություն դարձնելով Գազայի դեմ Իսրայելի ցեղասպանական պատերազմի դադարեցմանը։
Հայտարարության մեջ նշվում է, որ միջազգային հանրության արդար կարգավորման ջանքերը արդյունք չեն տվել, և ընթացիկ իրադարձությունները արտացոլում են երկարատև հակամարտություն, ոչ թե նոր փուլ։
«Մենք համոզված ենք, որ երկու պետությունների լուծման իրականացման առաջընթացի բացակայությունը հիմնովին խթանում է ծայրահեղականության և բռնության բոլոր տեսակները, ինչպես ցույց տվեցին ընթացիկ զարգացումները։ Մենք դատապարտում ենք բռնության և ահաբեկչության բոլոր ձևերը»։
Գազայի, Արևմտյան ափի և Արևելյան Երուսաղեմի միավորում
Չլուծված հակամարտությունները ապագա պատերազմների վտանգ են ներկայացնում, և հայտարարությունը կոչ է անում «կողմերին ներգրավվել անկեղծ, հանձնառու բանակցությունների մեջ՝ ներառյալ տարածաշրջանային և միջազգային միջնորդության միջոցով»։
«Միևնույն ժամանակ, միջազգային հանրությունը պետք է ստանձնի իր պատասխանատվությունը՝ աջակցելու քաղաքական և արդար լուծմանը, որը կդադարեցնի օկուպացիան և Մերձավոր Արևելքում բռնության ալիքները»,- նշվում է հայտարարության մեջ՝ ընդգծելով երկու պետությունների լուծման իրականացմանն աջակցելու մի քանի ջանքերի առկայությունը։
Հանդիպման դիվանագետները արտահայտեցին «խորը մտահոգություն» Պաղեստինում վերջին զարգացումների կապակցությամբ և դատապարտեցին Գազայում ռազմական գործողությունների վերսկսումը՝ «հատկապես Իսրայելի ուժերի անխտիր հարձակումները, որոնք հանգեցրել են քաղաքացիական անձանց մեծ թվով զոհերի և կենսական ենթակառուցվածքների դիտավորյալ ոչնչացման»։
Նրանք կոչ արեցին անհապաղ, մշտական հրադադարի՝ համաձայն ՄԱԿ-ի բանաձևերի, ինչպես նաև հունվարի 19-ի հրադադարի և կալանավորների ազատ արձակման համաձայնագրի ամբողջական իրականացմանը, որը միջնորդվել էր Եգիպտոսի, Քաթարի և ԱՄՆ-ի կողմից։
«Մենք նաև կոչ ենք անում Գազայի հատվածի միավորմանը Արևմտյան ափի և Արևելյան Երուսաղեմի հետ՝ Պաղեստինյան իշխանության (ՊԻ) ներքո»,- նշվում է հայտարարության մեջ՝ ընդգծելով ՊԻ-ին քաղաքական և ֆինանսական աջակցություն տրամադրելու անհրաժեշտությունը՝ Գազայում և Իսրայելի օկուպացված Պաղեստինում իր պարտականությունները կատարելու համար։
Հայտարարությունը կտրուկ և միանշանակորեն դեմ է արտահայտվում պաղեստինցիների հարկադիր տեղահանմանը կամ վտարմանը Գազայի շրջափակված տարածքից, օկուպացված Արևմտյան ափից և օկուպացված Արևելյան Երուսաղեմից։
«Գազան անբնակելի դարձնելով մարդկանց հարկադրել հեռանալը կամավոր միգրացիա չէ։ Դա հարկադիր տեղահանում է, որը մենք կտրականապես մերժում ենք»,- նշվում է հայտարարության մեջ՝ վերահաստատելով աջակցությունը Պաղեստինցի փախստականների հարցերով ՄԱԿ-ի գործակալությանը։
Հանդիպումը գովաբանեց Եգիպտոսին, Քաթարին և ԱՄՆ-ին հրադադարի միջնորդության համար, որը կարևոր է վերակառուցման համար։ Այն աջակցեց Եգիպտոսի վերակառուցման ծրագրին, որը համակարգվում է Պաղեստինի հետ և աջակցվում է միջազգային գործընկերների կողմից։
Հանդիպումը հաստատեց Կահիրեի համաժողովը՝ Գազայի վերականգնման և վերակառուցման վերաբերյալ, որը կազմակերպվում է ՄԱԿ-ի և միջազգային դոնորների հետ համագործակցությամբ։
Պաղեստինի խաղաղ կարգավորման և երկու պետությունների լուծման վերաբերյալ բարձր մակարդակի միջազգային համաժողովը տեղի կունենա հունիսին Նյու Յորքում՝ Սաուդյան Արաբիայի և Ֆրանսիայի համանախագահությամբ։ Հայտարարության մեջ նշվում է, որ այն նպատակ ունի որոշել գործողություններ՝ օկուպացիան դադարեցնելու և երկու պետությունների լուծումը իրականացնելու համար՝ կոչ անելով կոնկրետ, ժամանակային սահմանափակումներով հանձնառություններ։
«Պաղեստինցիներին սովի մատնելը արդարացված չէ»
Հայտարարությունը պահանջում է դադարեցնել Իսրայելի կողմից միջազգային իրավունքի խախտումները Արևմտյան ափում, ներառյալ բնակավայրերի կառուցումը, քանդումները, հողերի բռնագրավումը, ենթակառուցվածքների ոչնչացումը, ռազմական ներխուժումները և անեքսիայի փորձերը։
«Մենք ընդգծում ենք, որ Երուսաղեմի մուսուլմանական և քրիստոնեական սրբավայրերում իրավական և պատմական «ստատուս քվոն» պետք է պահպանվի և ճանաչում ենք Հաշեմյան խնամակալության առանցքային դերը այդ հարցում»։
Հայտարարությունը դատապարտում է Իսրայելի կողմից օգնությունը որպես զենք օգտագործելը Պաղեստինի դեմ՝ նշելով, որ «օգնությունը պետք է ազատորեն հոսի դեպի Գազա՝ Իսրայելի անցակետերը բաց լինեն, իսկ օդային և ծովային ուղիները օգտագործվեն։ Պաղեստինցիներին սովի մատնելը արդարացված չէ»։
Հայտարարության մեջ նշվում է, որ միջազգային ջանքերը պետք է կենտրոնանան քաղաքական գործընթացի վերսկսման վրա՝ օկուպացիան դադարեցնելու համար՝ հետևելով Միջազգային դատարանի 2024 թվականի կարծիքին։
Սա ներառում է երկու պետությունների լուծում՝ հիմնված ՄԱԿ-ի բանաձևերի, Մադրիդյան պայմանների և Արաբական խաղաղության նախաձեռնության վրա՝ ստեղծելով Պաղեստինյան պետություն 1967 թվականի սահմաններում, ներառյալ Երուսաղեմը։
«Հստակ և անշրջելի չափանիշներով պարտադիր ժամանակացույց» անհրաժեշտ է, որպեսզի Իսրայելը և Պաղեստինը խաղաղ գոյակցեն՝ նպաստելով Մերձավոր Արևելքի անվտանգության և ինտեգրման, եզրափակում է հայտարարությունը։
