Οι ηγέτες των 32 κρατών-μελών του ΝΑΤΟ θα συγκεντρωθούν στη Χάγη στις 24-25 Ιουνίου για μια κρίσιμη σύνοδο κορυφής, όπου θα κυριαρχήσουν οι συζητήσεις για την αύξηση των αμυντικών δαπανών, την αίτηση ένταξης της Ουκρανίας και τις γεωπολιτικές συνέπειες από τις πρόσφατες επιθέσεις των ΗΠΑ στο Ιράν.
Σε συνάντηση που πραγματοποιήθηκε στις 5 Ιουνίου στα κεντρικά γραφεία του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, οι υπουργοί Άμυνας των συμμάχων συμφώνησαν στους στόχους ικανοτήτων που απαιτούνται για τα επόμενα χρόνια.
Ο Τούρκος Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος διαδραματίζει κεντρικό ρόλο ως μεσολαβητής στη σύγκρουση μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, θα παραστεί επίσης στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ.
Το πιο αμφιλεγόμενο θέμα που αναμένεται να υιοθετηθεί επίσημα στη Χάγη είναι μια πρόταση που υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ και απαιτεί από τα κράτη-μέλη να διαθέτουν τουλάχιστον το 5% του ΑΕΠ τους για αμυντικές δαπάνες, ένας στόχος που αρχικά προτάθηκε κατά την πρώτη προεδρία του Ντόναλντ Τραμπ.
Αυτή τη στιγμή, οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι δαπανούν κατά μέσο όρο το 1,9% του ΑΕΠ για την άμυνα. Ο Καναδάς διαθέτει περίπου 1,4%, ενώ οι ΗΠΑ δαπανούν περίπου 3,5%.
Σύμφωνα με μια συμβιβαστική πρόταση του Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, το 3,5% του στόχου του 5% θα διατίθεται για άμεσες στρατιωτικές δυνατότητες, όπως όπλα, πυρομαχικά, εκπαίδευση και δυνάμεις, ενώ το υπόλοιπο 1,5% θα μπορούσε να καλύπτει γενικές επενδύσεις ασφάλειας και βοήθεια προς την Ουκρανία.
Ο αρχικός στόχος είναι να επιτευχθεί αυτός ο στόχος έως το 2032. Ωστόσο, ούτε αυτή η πιθανή προσαρμογή ούτε η πρόταση του Ρούτε έχουν εξασφαλίσει ομόφωνη υποστήριξη από τους συμμάχους.
Αντιδράσεις για τις αμυντικές δαπάνες 5%
Η Ισπανία έχει αναδειχθεί ως ο πιο ξεκάθαρος αντίπαλος του προτεινόμενου στόχου. Με τις χαμηλότερες αμυντικές δαπάνες στη συμμαχία, στο 1,3% του ΑΕΠ, επιδιώκει εξαίρεση από το νέο όριο.
Ο Ισπανός Πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ φέρεται να έχει στείλει επιστολή στον Ρούτε, ζητώντας η διακήρυξη της συνόδου είτε να κάνει τον στόχο προαιρετικό είτε να εξαιρέσει ρητά την Ισπανία από την απαίτηση του 5%.
Ο Ρούτε έχει δικαιολογήσει τον στόχο του 5% κυρίως λόγω των αυξανόμενων απειλών από τη Ρωσία. Ωστόσο, η αντίληψη της απειλής διαφέρει στη συμμαχία, και πολλές κυβερνήσεις αντιμετωπίζουν εσωτερική αντίσταση για την αύξηση των στρατιωτικών δαπανών λόγω του αυξανόμενου εθνικού χρέους και της δημόσιας δυσπιστίας.
Ο Σάντσεθ υποστήριξε ότι ο στόχος του 5% δεν ευθυγραμμίζεται με το στρατηγικό όραμα της Ισπανίας και δεν είναι απαραίτητος για την εκπλήρωση των υποχρεώσεων του ΝΑΤΟ.
«Η Ισπανία πιστεύει ότι μπορεί να επιτύχει αυτούς τους στόχους με ποσοστό 2,1% του ΑΕΠ», δήλωσε ο Ρούτε στους δημοσιογράφους τη Δευτέρα πριν από τη σύνοδο.
«Το ΝΑΤΟ είναι απόλυτα πεπεισμένο ότι η Ισπανία θα πρέπει να δαπανήσει 3,5% για να φτάσει εκεί.»
Τη Δευτέρα, ο Σλοβάκος Πρωθυπουργός Ρόμπερτ Φίτσο ενώθηκε με τις εκκλήσεις της Ισπανίας. Ο Φίτσο δήλωσε ότι η Σλοβακία διατηρεί το δικαίωμα να αποφασίσει πόσο γρήγορα και σε ποιο βαθμό θα αυξήσει τον αμυντικό της προϋπολογισμό, υποστηρίζοντας ότι η Μπρατισλάβα μπορεί να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της στο ΝΑΤΟ χωρίς να φτάσει το όριο του 5%.
Η βασική πρόκληση για τον Ρούτε είναι να πείσει όλους τους συμμάχους να παραμερίσουν τις αντιρρήσεις τους πριν από τις συζητήσεις των ηγετών, όταν ο Ολλανδός Βασιλιάς Βίλεμ-Αλεξάντερ θα φιλοξενήσει επίσημο δείπνο για τους ηγέτες.
Πόλεμος Ουκρανίας-Ρωσίας
Ο Ζελένσκι, ηγέτες της ΕΕ και της περιοχής Ασίας-Ειρηνικού θα παραστούν σε δείπνο που θα φιλοξενήσει ο Ολλανδός Βασιλιάς, το οποίο θα συγκεντρώσει αρκετές σημαντικές προσωπικότητες πέρα από τα βασικά μέλη του ΝΑΤΟ, συμπεριλαμβανομένου του Ουκρανού Προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι, του Προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα, της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και ηγετών από εταίρους της Ασίας-Ειρηνικού, όπως η Αυστραλία, η Νέα Ζηλανδία, η Νότια Κορέα και η Ιαπωνία.
Η πρόσκληση του Ζελένσκι ερμηνεύεται ως συμβολική κίνηση υποστήριξης.
Η διακήρυξη της συνόδου αναμένεται να περιλαμβάνει αναφορά στις «κυρίαρχες δεσμεύσεις» του ΝΑΤΟ για την ασφάλεια της Ουκρανίας.
Ενώ ο πρώην Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ δήλωνε συχνά ότι η Ουκρανία θα μπορούσε να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ «μετά το τέλος του πολέμου», ο Ρούτε διευκρίνισε ότι «δεν έχουν δοθεί υποσχέσεις.»
Ωστόσο, επανέλαβε τη Δευτέρα ότι η πορεία της Ουκρανίας προς την ένταξη στο ΝΑΤΟ, που θεωρήθηκε «μη αναστρέψιμη» στη σύνοδο της Ουάσινγκτον πέρυσι, παραμένει αμετάβλητη.
Εν τω μεταξύ, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ είχε δηλώσει ότι η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ δεν θα συμβεί ποτέ και ισχυρίστηκε ότι το ζήτημα ήταν η βασική αιτία του πολέμου με τη Ρωσία.
Σύγκρουση στη Μέση Ανατολή
Πέρα από τη συζήτηση για τους αριθμούς, η σύνοδος κινδυνεύει να επισκιαστεί από μια πιο επείγουσα γεωπολιτική εξέλιξη: τις στρατιωτικές επιθέσεις των ΗΠΑ σε ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις και την αντεπίθεση του Ιράν που στόχευσε βάσεις των ΗΠΑ στο Κατάρ και το Ιράκ.
Λίγες μέρες πριν από τη σύνοδο, η επιχείρηση των ΗΠΑ αναζωπύρωσε τους φόβους για μια ευρύτερη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή, προκαλώντας ανησυχίες μεταξύ των Ευρωπαίων συμμάχων.
Η κρίση έχει οδηγήσει σε ανανεωμένες συζητήσεις για την αντιπυραυλική άμυνα και την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, που αναμένεται να βρίσκονται στην ατζέντα μαζί με τις αμυντικές δαπάνες.
Ωστόσο, η ευρύτερη ανησυχία είναι αν η σύγκρουση με το Ιράν θα αποπροσανατολίσει τη σύνοδο από τον βασικό της στόχο και θα σηματοδοτήσει μια αποσπασμένη συμμαχία.
Οι ειδικοί σημειώνουν ότι το ζήτημα του Ιράν αποτελεί έναν απρόβλεπτο και δυνητικά αποσταθεροποιητικό παράγοντα για τη σύνοδο. Με τη στροφή της προσοχής της Ουάσινγκτον από την Ευρώπη και τη Ρωσία προς τη Μέση Ανατολή και την Ασία, οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι φοβούνται την απώλεια πολιτικής δυναμικής και ενότητας κατά της Ρωσίας.
Αναφερόμενος στο ζήτημα του Ιράν λίγες μέρες μετά τον βομβαρδισμό ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων από τις ΗΠΑ, ο επικεφαλής του ΝΑΤΟ επανέλαβε τη Δευτέρα τη μακροχρόνια θέση της συμμαχίας κατά της διάδοσης των πυρηνικών όπλων.
