Технологиялық үстемдік үшін жарыстың жетегінде кеткен жартылай өткізгіш өнеркәсібі геосаяси бәсекелестік аренасына айналды.

 Қытайдың жетекші технологиялық алпауыттарының бірі Huawei АҚШ-тың мұндай келісімдердің алдын алуға бағытталған санкцияларына қарамастан, өзінің соңғы жасанды интеллект технологиясында Taiwan Semiconductor Manufacturing Company (TSMC) жасаған озық чиптерді пайдаланды деп айыпталды.

 Бұл айыптау өткен аптада Huawei қытайлық чип дизайнері «Sophgo» және криптовалюта жабдықтарын өндіруші «Bitmain» компаниясы сияқты үшінші тарап компанияларымен жұмыс істеу арқылы АҚШ-тың сауда шектеулерін еңсерді деген хабарлардан кейін жарыққа шықты.

 Екі компания да айыптауларды жоққа шығарғанымен, компанияны тіркеу жазбалары «Sophgo» негізін қалаушы Микре Жанның  «Bitmain» компаниясының да негізін салуға қатысқанын көрсетеді. АҚШ санкцияларынан кейін Қытай жартылай өткізгіш өнеркәсібінде өзін-өзі қамтамасыз етуді ынталандырды.

 Осы күш-жігердің бір бөлігі ретінде Huawei өткен айда «Ascend 910C» чипін «Nvidia H100»-ге ықтимал бәсекелес ретінде сынай бастады.

 Дегенмен сауда тыйымдарына қарамастан Huawei компаниясының жақында TSMC чиптерін пайдалануы Қытайдың технологиялық тәуелсіздігі туралы әңгімені қайта өрбітті және жаһандық сауда шектеулерінің орындалуына қатысты алаңдаушылық туғызды.

 «Huawei-дің TSMC чиптерін өндіруге деген тәуелділігі Қытайдың жетілдірілген чиптердің жеткілікті мөлшерін шығару үшін жүргізіліп жатқан күресін көрсетеді және азиялық алпауыттың отандық жоғары сапалы чиптерді ел ішінде шығару қабілетін одан әрі әлсіретуі мүмкін», деп хабарлады Bloomberg.

 Артқы есік тактикасы

 «Zero Risk International» компаниясының риск аналисті және директоры Тони Лофранның айтуынша, санкцияларды айналып өту үшін үшінші тарап жеткізушілерін пайдалану (әдетте «бэкдор») жаңа тактика емес. Лофран TRT World арнасына «Артқы есік немесе үшінші тарап көздерін қолдану - бұл көптеген елде қолданылып келе жатқан әдіс», - дейді.

 Ол бұл тұжырымдаманы тарихи мысалмен түсіндіреді: «Ирактағы екі соғыс кезінде де, мұнай экспортына тыйым салынғанына қарамастан, елдер мұнайды қара нарықта сатып алып, сата алды. Сұраныс жоғары болған кезде, әдетте пайдалы құбыр мен шешім жасауға дайын біреу болады».

 Осыған ұқсас модель Huawei-де де кездеседі

 «Ascend 910B» процессорлары TSMC-тің озық 7 нанометрлік технологиясы арқылы шығарылуы мүмкін және «Bloomberg» бұл чиптердің кем дегенде біреуі Huawei компаниясының соңғы жасанды интеллект құралын бұзу кезінде табылғанын хабарлайды.

 Huawei компаниясының 2020 жылдың тамызында қара тізімге енгізілгенін ескерсек, ол чип өндіруде негізінен «Semiconductor Manufacturing International Co” (SMIC) сияқты жергілікті өндірушілерге сенеді.

 Дегенмен «SMIC» шығарған AI чиптерінің төмен тиімділігі (олардың өндірісінің тек 20 пайызы мақсатты түрде жұмыс істейді) Қытайдың жартылай өткізгіш өнеркәсібінің шектеулерін көрсетеді және Huawei-ді чиптерді басқа жерден алуға мәжбүр еткен болуы мүмкін.

 Бұл қалай жұмыс істейді?

 Шектеулі технологияны жанама арналар арқылы алу процесі көбінесе заңды тұтынушыларға қызмет көрсетуді ресми түрде мәлімдейтін және резервтерді эмбаргоға ұшыраған субъектілерге жасырын бағыттайтын үшінші тарап бизнестерін қамтиды.

 «Бұл әдетте заңды тұтынушыларға қызмет көрсетуді алға тартатын және тараптарды біртіндеп эмбаргоға ұшыраған елдерге бағыттайтын үшінші тарап бизнесін қамтиды» деп түсіндіреді  риск аналисті Тони Лофран түсіндіреді.

 Huawei жағдайында, чиптер Huawei-ге жеткенге дейін бірнеше жеткізушілерден өткен болуы мүмкін. Бұл күрделі жеткізу тізбегі өндірушілерге тікелей әсер етпестен шектеулерді айналып өтуге мүмкіндік береді.

 Лофран мұндай қолданбаларға байланысты рисктер туралы ескертеді: «Егер жартылай өткізгіш чиптер шектеулерді оңай айналып өте алатын болса, жетілдірілген қару-жарақ пен қорғаныс жүйелері сияқты қауіпті аймақтардағы сезімтал өнімдерге қатысты аса сақтық таныту керек».

  Лофран мұны Израильдің пейджер шабуылына қатысты оқиғаға ұқсатады.

 «Бұл сценарий Тайваньның пейджерлерді үшінші тарап мердігеріне сатып, содан кейін оларды Хизболлаға бағыттау үшін өзгерткен соңғы жағдайға ұқсас» дейді ол.

 Оның бұл сөзі технологияларды жеткізудің нашар реттелуінің ықтимал салдарын көрсетеді.

 Өз өзіне сену үшін күресу?

 Қытайдың өз-өзіне сенім арту амбициялары оның технологиялық саясатының негізіне айналды, Қытай мемлекет басшысы Си Цзиньпин батыспен шиеленістің күшеюіне байланысты технологиялық тәуелсіздік қажеттігін атап өтті.

 Дегенмен Huawei-дің соңғы AI процессорлары үшін TSMC-ге тәуелділігі бұл амбициялардың әлі де шындықтан алыс екенін көрсетеді.

 Тұжырымдамалар Huawei компаниясының коммерциялық тұрғыдан тиімді ауқымда өз чиптерін өндірудегі қиындықтарының нақты бейнесін көрсетіп береді.

 Байден әкімшілігі қатаң экспорттық бақылауды енгізгеннен кейін TSMC және басқа жеткізушілерге АҚШ Сауда департаментінің экспорттық лицензиясынсыз Huawei-ге өнім мен қызмет сатуға тыйым салынды, өйткені олардың операциялары негізінен американдық технологияларға негізделген.

 Huawei осыған орай өзінің  барлық дерлік құрамдас бөліктерінің өндірісін локализациялауға мәжбүр болды. Бұл - жүздеген миллион, тіпті миллиардтаған долларды құрайтын және аяқтау үшін бірнеше жыл қажет болатын қымбат процесс.

 SMIC 7 нанометр чиптерінің шектеулі өнімділігі TSMC-пен бәсекелесу үшін қажетті сапаны бақылау деңгейіне жетудің қиындығын көрсетеді.

 Алға жылжитын жол

 Huawei-дің озық жартылай өткізгіштерге қол жеткізуіне қатысты даулар жалғасып жатқандықтан, Лофран үкіметтер мен технологиялық компаниялардың болашақта мұндай бұзушылықтардың алдын алу үшін қолдануы керек  шараларды ұсынады.

 «Техникалық компаниялар өздерінің жеткізу тізбегінің тұтастығын тексеру үшін тәуелсіз аудиторлармен жұмыс істеуі керек, әсіресе санкцияларға ұшырайтын немесе қауіпсіздік талаптарын күшейтуді қажет ететін салаларда», - деп атап өтті ол.

 Бұл шара ашықтықты сақтауға және Huawei-TSMC ісінде болған сияқты «артқы есік» операцияларын болдырмауға көмектесуі мүмкін.

 Сонымен қатар Лофран БҰҰ-ның мұндай іс-шараларды ұйымдастырудағы рөлі туралы айтып, халықаралық ынтымақтастықтың маңыздылығын атап өтті.

 «АҚШ-тың қазіргі ұстанымын растау үшін Біріккен Ұлттар Ұйымының рөлі мен ықтимал санкциялар да қарастырылуы керек», - дейді ол.

 Мұндай тәсіл санкцияларды бақылау және орындау үшін жаһандық негіздеме қалыптастыруға және болашақта бұзушылықтардың ықтималдығын азайтуға көмектесуі мүмкін.