АҚШ мемлекеттік хатшысы Марко Рубио өткен аптада Үндістан басқаратын Кашмирде ондаған адамның өмірін қиған шабуылдан кейін Оңтүстік Азиядағы шиеленісті азайтуға шақырды. Бұл оқиға Үндістан мен Пәкістанды тағы бір шекаралық дағдарыстың шегіне жеткізді.

Рубио сәрсенбі күні Үндістан Сыртқы істер министрі Субрахманям Джайшанкар және Пәкістан премьер-министрі Шахбаз Шарифпен жеке-жеке кездесіп, Үндістанның экстремизммен күресуіне қолдау білдірді және Пәкістанды 20-дан астам адамның өмірін қиған шабуылды тергеуде ынтымақтастыққа шақырды. Бұл туралы АҚШ Мемлекеттік департаменті кездесулерден кейін мәлімдеді.

Рубио Үндістанның бас дипломаты Джайшанкармен телефон әңгімесінде ынтымақтастығын атап өтті. Ол Үндістанның Пәкістанды ешқандай дәлел келтірместен Пахалгам аймағындағы шабуылды қолдады деп айыптағанына назар аударып, сақ болу керектігін атап көрсетті. Ал Исламабад Үндістанның айыптауларын жоққа шығарып, халықаралық тергеу жүргізілуін талап етуде.

«Министр Пахалгамдағы жан түршігерлік лаңкестік әрекетте қаза тапқандарға қайғырып, АҚШ-тың Үндістанмен лаңкестікке қарсы ынтымақтасу жөніндегі міндеттемесін растады. Ол сондай-ақ Үндістанды Оңтүстік Азиядағы бейбітшілік пен қауіпсіздікті сақтау үшін Пәкістанмен жұмыс істеуге шақырды», - деді Мемлекеттік департаменттің баспасөз хатшысы Тэмми Брюс.

Пәкістан премьер-министрімен кездесті

«Рубио Пәкістан премьер-министрі Шахбаз Шарифпен кездесуінде Үндістан басқаратын Кашмирдегі Пахалгам туристік курортында 22 сәуірде болған лаңкестік әрекетті айыптау қажеттігін атап өтті», - деп хабарлады Брюс. Рубио «Осы аяусыз шабуылды тергеуде Пәкістан билігінен ынтымақтасуды сұрады», - деп қосты ол.

Шариф АҚШ-тың Үндістанға қысым көрсетуін және оның риторикасын азайтып, жауапкершілікпен әрекет етуін қалайтынын айтты. Ол Үндістанды арандату әрекеті үшін айыптап, «Үндістанның арандатулары Пәкістанның лаңкестікпен, әсіресе содыр топтармен күресу әрекеттеріне тек кедергі болады» деді.

Кашмир мәселесі

Шабуылдан кейін екі жақ та жауап қайтару шараларын қолданды. Үндістан Пәкістанмен өте маңызды Инд суы туралы келісімді тоқтатты және шекара өткелін жапты. Сондай-ақ жексенбіден бастап Пәкістан азаматтарына берілген визаларды жойды. Ал Пәкістан болса, Үндістан азаматтарына берілген визаларды жойып, үнді әуе компаниялары үшін әуе кеңістігін жауып тастады. Көрші елмен сауданы және 1972 жылы Үндістанмен қол қойылған Симла келісімін тоқтатты. Бұл келісім бейбітшілік орнату және екі жақты дауларды шешу, әсіресе Кашмир мәселесіне назар аудару мақсатында жасалған болатын.

Үндістан мен Пәкістан 1947 жылы Британ билігінен тәуелсіздік алғаннан бері бұрынғы мемлекет үшін үш рет соғысты. Шекара ұрпақтарды бір-бірінен ажыратты.

Үндістан басқаратын аймақтағы көтерілісшілер 1989 жылдан бері тәуелсіздік немесе Пәкістанмен бірігуді талап етіп, көтеріліс жасап келеді. Жаңа Дели мұсылмандардың басым бөлігі тұратын Кашмирдегі қарулы көтерілісті «Пәкістан қолдайтын терроризм» деп сипаттауда, бірақ Пәкістан бұл айыпты жоққа шығаруда.

Соңғы апталарда Моди үкіметі мұсылман ұйымдарына, әдебиет және мектептерге қарсы қысымды күшейту арқылы аймақта толқулар тудырды. Сонымен қатар Үндістан даулы аймақта 82 мыңнан астам қоныстану құжатын шығарды. Әдейі жасалған демографиялық өзгерістер алаңдаушылық туғызды.

Пахалгамдағы шабуылдан кейін Үндістан басқаратын Кашмирде 1500-ден астам адам қамауға алынды. Үндістанның әртүрлі қалаларында индуизмнің оңшыл топтары кашмирлік мұсылмандарға, негізінен студенттерге шабуыл жасағаны туралы мәліметтер пайда болды.