د تورکیې د بهرنیو چارو وزیر، حاکان فیدان، ویلي چې د روسیې او اوکراین ترمنځ د سولې د خبرو نوې دوره تمه کیږي، ځکه چې دواړه خواوې په زیاتیدونکي ډول د خبرو اترو اړتیا مني.

فیدان د سه شنبې په ورځ د ټي آر ټي خبر سره په یوه مرکه کې ټینګار وکړ چې جګړه، اوس خپل څلورم کال ته ننوځي، یوازې د دوو هیوادونو ترمنځ نه ده، بلکې د نړیوالې مداخلې له امله په یوه نړیواله شخړه بدله شوې ده.

هغه د جګړې پر وړاندې د تورکیې د دوامداره مخالفت یادونه وکړه او د دې جګړې د بشري او اقتصادي زیانونو په اړه یې خبرې وکړې، چې له امله یې له یو میلیون څخه زیات خلک وژل شوي یا ټپیان شوي او لوی ښارونه ویجاړ شوي دي.

فیدان د انقرې د سولې هڅې په ګوته کړې، چې پکې د تور سمندر د غلې دانې نوښت، په ۲۰۲۲ کال کې د استانبول خبرې اترې، او د بندیانو څو ځله تبادله شامل دي.

هغه یادونه وکړه چې د ډونالډ ټرمپ د ادارې پر مهال د اوربند هڅې زیاتې شوې دې، او مسکو او کیف ته د خپلو لوړو کچې سفرونو یادونه یې وکړه.

فیدان زیاته کړه چې د جون په ۲مه نیټه غونډه په مثبته روحیه ترسره شوه، چې د ۱۰۰۰ څخه زیاتو کسانو د نوې بندیانو تبادلې په اړه موافقه وشوه.

د تلپاتې سولې لپاره د تورکیې هڅې

فیدان وویل چې د اوربند شرایطو په اړه اسناد د روسیې او اوکراین لخوا وړاندې شوي وو، او دواړو خواوو د احتمالي مشرانو د غونډې په اړه نظرونه تبادله کړل. هغه زیاته کړه چې دوی د خبرو اترو د راتلونکې دورې د ترسره کولو اړتیا هم ومنله.

هغه وویل: "د اوسنیو شرایطو او د جګړې له امله رامنځته شوي رواني چاپیریال په پام کې نیولو سره، دا تر ټولو غوره غونډه وه. کلیدي خبره دا ده چې له میز څخه ونه وځو او د اوربند او سولې لپاره ژمنتیا وساتو. دا زموږ مشوره ده. که دا میز په تورکیه کې وي یا بل ځای، مهمه دا ده چې دواړه خواوې یوځای شي او خبرې اترې جاري وساتي."

فیدان د تورکیې د ولسمشر رجب طیب اردوغان د احتمالي مشرانو د غونډې د کوربه توب چمتووالی په ګوته کړ، او ټینګار یې وکړ چې اردوغان یوازینی مشر دی چې د ټولو درې واړو خواوو لخوا باور پرې کیږي.

هغه زیاته کړه: "ځای موندل کیدی شي، خو د یو نړیوال دریځ لرونکي سیاسي مشر په توګه، چې د کلونو سختو مبارزو لخوا ازمویل شوی، د صداقت، باور او مسلکي ادارو لپاره پیژندل شوی، بل هیڅ مشر وړ نه دی."

فیدان وویل چې که په راتلونکو خبرو کې پرمختګ وشي، د روسیې او اوکراین د مشرانو ترمنځ مخامخ غونډه به حتمي شي.

هغه وویل چې د پخواني ولسمشر جو بایډن په دوره کې د اوکراین لپاره د امریکا مرستې روانې دي، خو تمه کیږي چې په څو میاشتو کې پای ته ورسیږي، او وروسته د ولسمشر ډونالډ ټرمپ پریکړه کولی شي د شخړې په دینامیک کې بدلون راولي.

په سوریه کې د ترهګرۍ پر وړاندې مبارزه

فیدان د داعش ترهګرې ډلې پر وړاندې د مبارزې لپاره د تورکیې، عراق، سوریې، اردن او لبنان ترمنځ د نوي جوړ شوي میکانیزم په اړه خبرې وکړې.

هغه وویل چې څو اونۍ وړاندې د اردن او سوریې د بهرنیو چارو وزیرانو په انقره کې کوربه توب وشو، چې په ترڅ کې د پوځي او استخباراتي پلاوي له لارې د استخباراتو او عملیاتو د یوې حجرې د فعالولو بنسټیزه پریکړه وشوه.

هغه زیاته کړه: "د اردن، سوریې او تورکیې غړو څخه جوړ شوي ټیمونه اوس د داعش پر وړاندې د همغږۍ حجره فعاله کړې ده. دا د سیمې د امنیت لپاره یو مهم ګام دی."

فیدان وویل چې د سوریې حکومت او د PKK/YPG ترهګرې ډلې ترمنځ د مارچ د ۱۰مې نیټې د یوځای کیدو تړون وروسته لږ ښکاره پرمختګ شوی، خو یادونه یې وکړه چې د پردې تر شا مهم پرمختګونه روان دي.

هغه زیاته کړه چې په سوریه کې د امریکا ښکیلتیا، د ځمکې پر سر پرمختګونه، او د تورکیې روانې هڅې په زیاتیدونکي ډول سره همغږي کیږي.

هغه وویل: "موږ د داسې چوکاټ په لور روان یو چې دمشق، انقره او واشنګټن کولی شي په نږدې توګه همغږي شي ترڅو دې ګواښ ته په اغیزمنه توګه ځواب ووایي."