اروپايي ټولنې د اسرائیلو سره د همکارۍ تړون د بیاکتنې امر کړی دی، وروسته له هغه چې بریتانیا د اسرائیلو سره د سوداګرۍ خبرې اترې ودرولې، ځکه چې اروپایي هیوادونو د غزې د نسل وژنې په اړه سخت دریځ غوره کړ.
فرانسې د فلسطیني دولت د پېژندلو ژمنه بیا تازه کړه، یوه ورځ وروسته له هغه چې د اسرائیلو لومړي وزیر بنیامین نتنیاهو د بریتانیا، فرانسې او کاناډا پر وړاندې د غزې د پوځي برید او بندیز په اړه د ګواښونو په اړه غبرګون وښود.
د اروپایي ټولنې د بهرنیو چارو مشرې کاجا کالاس د سه شنبې په ورځ وویل چې د ۲۷ غړو هیوادونو د بهرنیو چارو وزیرانو غونډه کې "یو قوي اکثریت" د دې ګام ملاتړ وکړ، ترڅو پر اسرائیلو فشار راوړل شي.
کالاس خبریالانو ته وویل: "هیوادونه ویني چې په غزه کې وضعیت د زغملو وړ نه دی، او زموږ غوښتنه دا ده چې خلکو سره ریښتینی مرسته وکړو، او د بشري مرستو بندیزونه لرې کړو ترڅو دا مرستې خلکو ته ورسیږي."
د اروپایي ټولنې او اسرائیلو د همکارۍ تړون بیاکتنې لپاره هڅې هغه وخت زیاتې شوې کله چې اسرائیلو د غزې په وړاندې خپل بریدونه د اوربند له پای ته رسېدو وروسته بیا پیل کړل.
دیپلوماتانو وویل چې ۱۷ اروپایي هیوادونو د دې بیاکتنې غوښتنه وکړه، د تړون د هغه مادې له مخې چې د بشري حقونو درناوي ته اشاره کوي، او هالنډ د دې وروستۍ هڅې مشري وکړه.
د اروپایي ټولنې وېش
اروپایي ټولنه له اوږدې مودې راهیسې د اسرائیلو ملاتړ کوونکو او هغو هیوادونو ترمنځ وېشل شوې چې د فلسطین ملاتړ ته نږدې ګڼل کیږي.
د دې وېش یوه نښه دا ده چې هنګري د لویدیځې غاړې په نیول شویو سیمو کې د اسرائیلي مېشتو کسانو پر وړاندې د نورو بندیزونو د لګولو مخه ونیوله.
د بلجیم د بهرنیو چارو وزیر، ماکسیم پریووټ، وویل چې هغه په غزه کې د حقونو د سرغړونې په اړه "هیڅ شک" نه لري، او دا بیاکتنه ممکن د ټول تړون د ځنډېدو لامل شي.
په ورته وخت کې، بریتانیا د آزادې سوداګرۍ خبرې اترې وځنډولې او د اسرائیلو سفیر یې احضار کړ. د بهرنیو چارو وزیر ډیویډ لامي د نتنیاهو حکومت د فلسطیني سیمو د پوځي بریدونو د پراخېدو په اړه په "شدیدو کړنو او څرګندونو" تورن کړ.
لامي د بریتانیا پارلمان ته وویل چې حکومت د لویدیځې غاړې په مېشتو سیمو کې د ښکېلو افرادو او سازمانونو پر وړاندې نوي بندیزونه لګوي.
هغه وویل نړۍ قضاوت کوي، تاریخ به پرېکړه وکړي. د مرستو بندول، جګړه پراخول، او د خپلو ملګرو او شریکانو اندېښنې له پامه غورځول. دا د منلو وړ نه دي او باید ودرول شي.
لامي وویل چې بریتانیا به د اسرائیلو سره د همکارۍ د بیاکتنې په اړه غور وکړي د ۲۰۳۰ کال د اړیکو د نقشې لارې په چوکاټ کې. "د نتنیاهو د حکومت کړنې دا اړینه کړې ده.
اسرائیلو په ځواب کې وویل چې "بهرنی فشار" به د دې هیواد مخه ونه نیسي چې "د خپلو دښمنانو پر وړاندې د خپل وجود او امنیت دفاع وکړي."
د اسرائیلو د بهرنیو چارو وزارت ویاند اورن مارمورستین په یوه بیان کې وویل: "که د اسرائیلو ضد تعصب او کورني سیاسي ملاحظاتو له امله، د بریتانیا حکومت غواړي د بریتانیا اقتصاد ته زیان ورسوي — دا د دوی خپله پرېکړه ده."
فرانسې هم د اسرائیلو په اړه خپل ډیپلوماتیک انتقادونه تازه کړل، د بهرنیو چارو وزیر ژان نوئل بارو د فلسطیني دولت د پېژندلو ژمنه بیا تایید کړه.
بارو د فرانس انټر راډیو ته وویل، موږ نشو کولی د غزې ماشومانو ته د تاوتریخوالي او کرکې میراث پرېږدو. نو دا ټول باید ودرول شي، او له همدې امله موږ د فلسطیني دولت د پېژندلو لپاره ژمن یو.
د اسرائیلو وژنې
اسرائیلو تر اوسه په غزه کې له ۵۳,۶۰۰ څخه زیات فلسطینیان وژلي دي، چې ډېری یې ښځې او ماشومان دي.
دې د غزې ډېره برخه په کنډوالو بدله کړې او نږدې ټول خلک یې بې ځایه کړي دي.
د نړیوالې جزایي محکمې تېر نومبر د نتنیاهو او د هغه د پخواني دفاع وزیر، یوآف ګالانت، لپاره د جنګي جرمونو او د بشریت پر وړاندې د جرمونو په تور د نیولو امرونه صادر کړل.
اسرائیل هم د غزې په وړاندې د جګړې لپاره د نړیوالې محکمې د نسل وژنې قضیې سره مخ دی.
