د اپل کمپنۍ پر چین د تکیې د کمولو  هڅه کوي
اقتصاد
5 دقیقې لوستل
د اپل کمپنۍ پر چین د تکیې د کمولو هڅه کويد اپل کمپنۍ د روان کال له پیل راهیسې  د چین پر صادراتو د بعضو محدودیتونو د لګولو نه وروسته  او پر چین د خپلې تکیې د کمولو په موخه د امریکا د نادره مځکنیو موادو د یوازیني شرکت ام پي  سره قرارداد لاسلیک کړ.
/ Reuters
30 جولای 2025

د اپل کمپنۍ د روان کال له پیل راهیسې  د چین پر صادراتو د بعضو محدودیتونو د لګولو نه وروسته  او پر چین د خپلې تکیې د کمولو په موخه د امریکا د نادره مځکنیو موادو د یوازیني شرکت ام پي  سره قرارداد لاسلیک کړ.

د اپل شرکت د سږ کال په پیل کې د چین د صادراتو د محدودیتونو وروسته د اکمالاتو خطرونو کمولو په هدف، له MP Materials  یوازیني امریکايي شرکت سره د نادرو خاورو مقناطیسو لپاره د ۵۰۰ میلیونه ډالرو تړون لاسلیک کړ.

دغه شرکت چې تیره اونۍ د پنټاګون ملاتړ ترلاسه کړ پدې ډول خپله پانګه اچونه خوندي کړه.

دا تړون د MP Materials لپاره یوه مهمه بریا وه، چې د امریکا د نادرو خاورو کان کیندنې یوازینی عملیاتي شرکت دی، او د دې تړون وروسته د شرکت ونډې ۲۰ سلنه لوړې شوې.

د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ د سږ کال په پیل کې د چین د دې سکټور د واکمنۍ توازن په هدف، د مهمو کاني موادو د کورني تولید د زیاتولو لپاره له خپلو فوق العاده صلاحیتونو څخه کار اخیستی و.

د اپل شرکت اجرائیوي رئیس ټیم کوک دې میاشت کې په یوه څرګندونه کې وویل: "د نادرو خاورو مواد د پرمختللې ټیکنالوژۍ تولید لپاره حیاتي اهمیت لري او دا شراکت به په امریکا کې د دې مهمو موادو اکمالات پیاوړي کولو کې مرسته وکړي."

کوک زیاته کړه: "موږ د امریکا د تولیدي سکټور د راتلونکي په اړه تر دې ډیر هیجاني نشو کیدای او موږ به د امریکا د خلکو په خلاقیت، مهارت او نوښت روحیه پانګونه ته دوام ورکړو."

خو له دې مهم تړون سره سره، چین لاهم په نړۍ کې د نادرو خاورو شاوخوا ۹۰ سلنه عناصر پروسس کوي او په امریکا کې استخراج شوي شاوخوا دوه پر دریمه برخه کاني مواد، د اپل محصولاتو کې کارول کیدو دمخه، د تصفیې لپاره چین ته لیږل کیږي.

په دې سکټور کې د چین کنټرول په مستقیم ډول MP Materials ته هم غزیږي، چې د  Shenghe Resources  شرکت له لارې د دې شرکت شاوخوا اته سلنه ونډې لري.  همداشان ام پي  شرکت هم د کلونو په اوږدو کې خپلې ډیری کاني موادو د پروسس لپاره چین ته لیږلې.

د امریکا دفاع وزارت، د نیم ملیارد ډالرو ترجیحي ونډو او د ونډو د پیرودلو حق په اخیستلو سره، په MP Materials کې په مؤثره توګه ۱۵ سلنه ونډې ترلاسه کړې. شرکت اوس ژمنه کړې چې نور به هیڅ مواد د پروسس لپاره چین ته ونه لیږي.

د MP شرکت اجرائیوي رئیس جیمز لیټینسکي د پانګوالو په غونډه کې وویل: "په داسې حال کې چې موږ یوې مهمې ملي امنیتي اړتیا ته ځواب ورکوو، په ورته وخت کې د خپل ازاد بازار شرکت چلند هم ساتو."

که څه هم دا تړون د مهمو پروسس کولو ظرفیتونو امریکا ته د راوړلو په لور یو مهم ګام دی، خو ایا دا ډول هڅې به په ریښتیا هم توازن بدلولی شي.

د خپلواکۍ اوږده لار

سره له دې چې امریکایي چارواکي او د صنعت مشران د MP موادو وروستي تړون د یوه مهم بدلون په توګه ستایي، کارپوهان خبرداری ورکوي چې دا یوازې د اوږدې لارې لومړی ګام دی.

د نادره ځمکنیو موادو په پروسس او تصفیه کې د چین پراخ تسلط په دې مانا دی چې امریکا لا هم د پام وړ ساختماني خنډونو سره مخ دي. د نړیوال امنیت د تحلیل انسټیټیوټ لوړپوړی غړی جیک لیفټن وايي: "هغه څه چې بدل شوي، د ریښتینې نړیوالې سیالۍ راتګ دی. امریکایان او اروپایان دې لوبې ته ډېر ناوخته رسېدلي دي."

د هینریچ بنسټ راپورونه څرګندوي چې که څه هم د امریکا د کانونو تولید زیات شوی، زیاتره دا مواد لا هم د چین تصفیه خانو ته لېږل کېږي مخکې له دې چې د امریکا فابریکو ته ورسېږي.

د مسؤل بیټرۍ ائتلاف اجرائیه رئیس سټیو کریسټینسن د نوو پانګونو هرکلی کوي، خو محدودیتونه هم مني. هغه وویل: "د استخراج پراختیا ښه ده، او موږ ورته اړتیا لرو، خو د ارزښت زنځیر په اوږدو کې پانګونې هم اړینې دي. د MP څخه تولید شوي فلزات به زموږ د چین پر انحصار کمښت راولي."

خو ستونزې یوازې د عرضه زنځیر پورې محدودې نه دي. لیفټن یادونه کوي چې اوس د منځني ختیځ، جنوبي امریکا او افریقا هېوادونه په زیاتېدونکي توګه هڅه کوي چې د خپلو معدني سرچینو اقتصادي ګټې وساتي، پر ځای د دې چې یوازې د چټکو ګټو لپاره یې وپلوري.

په بل عبارت، د مهمو معدني موادو نړیواله منظره په چټکۍ سره بدلېږي، او چین چمتو دی چې د خپل پروسس ټکنالوژي د دوامداره نفوذ په بدل کې وړاندې کړي. لیفټن وايي: "امریکایي او اروپایي شرکتونه په دې کچه سیالي نشي کولی."

په واشنګټن کې د پالیسۍ بدلونونو هڅه کړې چې ځینې دا تشې ډکې کړي. د ولسمشر ټرمپ بیړني فرمانونه او د سمندري بار وړلو د اصلاح قانون هڅه کوي چې د امریکا عرضه زنځیرونه لا پیاوړي کړي. خو راپورونه ښيي چې د تنظیمي او چاپېریالي ستونزو له امله، په امریکا کې حتی تصویب شوي کان کیندنې پروژې هم ممکن څو لسیزې وخت ونیسي چې عملي شي.

د S&P ګلوبل راپور لیکي: "امریکا په نړیواله کچه دویم اوږد وخت لري (۲۹ کاله) له کشف څخه تر تولید پورې."

ډېری شواهد ښيي چې حتی د زیاتو پانګونو سره، د امریکا هڅې به کلونه—که لسیزې نه وي—وخت ونیسي چې د چین د شبکې کچه او پرمختګ ته ورسېږي. لکه څنګه چې کارپوهان بحث کوي، بریا به د همغږۍ چلند، اوږدمهاله پانګونې، او د نړیوال جنوب له شریکانو سره د ګډ کار کولو ارادې ته اړتیا ولري، پر ځای د دې چې یوازې په کورنیو حل لارو تکیه وشي.

وپلټۍ
سوډان د تورکیې سوله‌ایز منځګړیتوب وړاندیز ته هرکلی وايي — د سوډان د بهرنیو چارو وزیر.
د لوور په موزیم کې تاریخي بدلون: "موناليزا" لپاره ځانګړې خونه.
د تورکي سریالونه په نړۍ کې د تورکي انځور ته بدلون ورکوي.
دمصر په حتشپسوت معبد کې نوي اثار کشف شول.
د جګړې د جرمونو محکمه په خطر کې ده: دجرمونو نړیوالې محکمې مشر.
'زما یوازینۍ غوښتنه مرګ وو': ژغورل شوي بندي د اسد په زندانونو کې شکنجه افشا کړه.
په نړۍ کې له ۱۰۰۰ څخه زیات ساینس پوهان د غزې د اوربند لپاره لیک لاسلیک کړ.
لبنان د سوریې د اغیزو لاندې نه  د ژغورنې په خاطر په مخ کې ډیره اوږده لار لري.
ایران په اسرائیل کې د ټولنیز پلوه منزوي شوي ځینې یهودان څه ډول د جاسوسانو په توګه جذب کړل؟
د ګولان د لوړو اهمیت او سرائیلو لخوا ددې سیمې د کنټرولو د هلو ځلو لامل په ډاګه شو
اروپایي اتحادیه که روسیه؟ په رومانیا کې دیموکراسي په ریښتیا څوک کمزورې کوي؟
یو فلسطیني ډاکټر چې د غزې نه د وتو څخه انکار کړی وو د اسرائیلو په زندان کې ژوند د لاسه ورکړ.
د اکتوبر په اومه د اسرائیلو او فلسطین د نښتې تاریخي اهمیت
ولې ۲۰۲۴ د بریکس د پرمختګ لپاره یو مهم کال و؟
د شولز تر سقوط وروسته، جرمني خپل ځان د پولې په سر مومي.
ټي آر ټي ګلوبل ته یوه کتنه وکړئ. خپل نظرونه زمونږ سره شریک کړئ!
Contact us