اقتصاد
4 دقیقې خواندن
ټرمپ د لوړو تعرفو د پلي کولو مهلت ته یوازې یوه اونۍ پاتې ده. هیوادونه د اغیزو نه د ژغورنې لارې لټوي
ټرمپ په ډیرو شریکانو باندې ۱۰ سلنه مالیه وضع کړې، په داسې حال کې چې د هغو هیوادونو لپاره چې د امریکا سره لوی سوداګریز کسر لري، لوړې او ځانګړې تعرفې ټاکل شوې دي.
ټرمپ د لوړو تعرفو د پلي کولو مهلت ته یوازې یوه اونۍ پاتې ده. هیوادونه د اغیزو نه د ژغورنې لارې لټوي
/ Reuters
یوه ورځ مخکې

پداسې حال کې چې د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ د هغو درنو ګمرکي تعرفو د پلي کولو لپاره چې د اروپایي اتحادیې او جاپان په ګډون په لسګونو اقتصادونو، باندې اغیز کوي، یوازې یوه اونۍ پاتې ده لا هم ډیری هیوادونه هڅه کوي چې د دې اغیزو څخه ځان وژغوري.

ټرمپ په ډیرو شریکانو باندې ۱۰ سلنه مالیه وضع کړې، په داسې حال کې چې د هغو هیوادونو لپاره چې د امریکا سره لوی سوداګریز کسر لري، لوړې او ځانګړې تعرفې ټاکل شوې دي.

خو دا تعرفې د جولای تر میاشتې پورې ځنډول شوې وې ترڅو د خبرو اترو لپاره وخت ورکړل شي.

کارپوهان اټکل کوي چې هیوادونه به درې ممکنه پایلو سره مخ شي: دوی ممکن د یوې موافقې چوکاټ ته ورسیږي؛ د لوړو تعرفو په اړه اوږد ځنډ ترلاسه کړي؛ یا د تعرفو زیاتوالی تجربه کړي.

د تیرې جمعې په ورځ د امریکا د خزانې وزیر سکاټ بیسنټ سي‌ان‌بي‌سي سره په مرکه کې وویل: "موږ به د جولای تر ۹مې پورې د موافقو یوه ډله ترلاسه کړو."

پالیسي جوړونکو د دې هیوادونو نومونه نه دي اخیستي، خو بیسنټ ټینګار کړی چې واشنګټن د شاوخوا ۱۸ کلیدي شریکانو سره د موافقو په ترلاسه کولو تمرکز کړی دی.

د آسیا ټولنې د پالیسي انسټیټیوټ مرستیال وینډي کټلر د فرانس پریس سره په خبرو کې وویل: "ویتنام، هند او تایوان د یوې موافقې لپاره د ښه امکاناتو لرونکي هیوادونه دي."

که موافقه ونشي، د ویتنام متقابل تعرفه به د ۱۰ سلنې له بنسټیزې کچې څخه ۴۶ سلنې ته لوړه شي، د هند ۲۶ سلنې ته او د تایوان ۳۲ سلنې ته.

د اټلانټیک شورا د نړیوال اقتصاد مشر جوش لیپسکي وویل چې د هند مذاکره کوونکو د خپل امریکا سفر اوږدولو سره ښودلې چې دوی د یوې موافقې لپاره مخکښ دي.

لیپسکي زیاته کړه: "جاپان هم په دې ډله کې و، خو شیان یو څه شاته تللي دي،" په داسې حال کې چې ټرمپ د دوشنبې په ورځ د جاپان د دې لپاره نیوکه وکړه چې د امریکا د وریجو صادراتو منلو ته زړه نه ښه کوي.

خو کارپوهان وايي چې دا موافقې به د بشپړو سوداګریزو تړونونو په څیر نه وي، ځکه چې د داسې تړونونو خبرې اترې ډېرې پیچلې دي.

د اپریل راهیسې، واشنګټن یوازې د بریتانیا سره یو تړون اعلان کړی او د چین سره یې د متقابل تعرفو د لنډمهاله کمولو لپاره یوه موافقه کړې ده.

بیسنټ ویلي چې هغه هیوادونه چې په ښه نیت سره خبرې کوي، د هغوی تعرفې به د ۱۰ سلنې په بنسټیزه کچه پاتې شي.

خو د لوړو تعرفو د ځنډ اوږدوالی به د ټرمپ په پرېکړه پورې اړه ولري.

د آسیا ټولنې د پالیسي انسټیټیوټ وینډي کټلر وویل: "د نوي حکومت سره، (سویلي) کوریا ښه موقعیت لري چې د ځنډ اوږدوالی ترلاسه کړي."

لیپسکي اټکل کوي چې ډیری هیوادونه به په دې ډله کې راشي، چې د لوړو تعرفو په اړه اوږد ځنډ ترلاسه کړي چې ممکن د سپتمبر تر لومړۍ پورې دوام وکړي.

بیسنټ مخکې ویلي و چې واشنګټن ممکن د کارګرانو ورځې پورې د سوداګریزو تړونونو لپاره خپله اجنډا بشپړه کړي، چې دا یو نښه ده چې نورې موافقې ممکن پای ته ورسیږي، خو خبرې اترې به د جولای وروسته هم دوام وکړي.

خو هغه هیوادونه چې د امریکا په نظر "سرغړونکي" دي، د هغوی تعرفې ممکن د ټرمپ لخوا اعلان شوې لوړې کچې ته بیرته ورشي.

دا تعرفې د ۱۱ سلنې څخه تر ۵۰ سلنې پورې دي.

کټلر خبرداری ورکړ چې "د جاپان لخوا د وریجو بازار نه پرانیستل، د امریکا د موټرو تعرفو کمولو سره یو ځای، ممکن د جاپان د ۲۴ سلنې متقابل تعرفې بیا پلي کولو ته لار هواره کړي."

ټرمپ خپله ویلي چې د جاپان سره سوداګریز تړون امکان نه لري او هیواد ممکن د "۳۰ سلنه، ۳۵ سلنه، یا هر هغه شمیر چې موږ یې ټاکو" تعرفه ورکړي.

لیپسکي باور لري چې اروپایي اتحادیه هم د دې خطر سره مخ ده چې تعرفې یې لوړې کچې ته بیرته ورشي — د اپریل په میاشت کې اعلان شوې ۲۰ سلنه یا هغه ۵۰ سلنه چې ټرمپ په دې وروستیو کې ګواښ کړی.

د اروپایي اتحادیې د ډیجیټل مقرراتو چلند د جنجالونو یوه سیمه کیدی شي.

ټرمپ په دې وروستیو کې ویلي چې د کاناډا لخوا په امریکايي ټکنالوژیو شرکتونو باندې د لوړې تعرفې په غبرګون کې به  د کاناډا سره سوداګریزې خبرې به پای ته ورسوي خو کاناډا وروسته وویل چې دا به لغوه کړي.

د اروپایي اتحادیې د سوداګرۍ مشر ماروس سیفکوویچ په واشنګټن کې دی ترڅو د سوداګریز تړون د ترلاسه کولو هڅه وکړي، په داسې حال کې چې د اروپایي اتحادیې کمیسیون د وړاندیزونو لومړني مسودې ترلاسه کړې چې چارواکي پرې کار کوي.

وپلټۍ
سوډان د تورکیې سوله‌ایز منځګړیتوب وړاندیز ته هرکلی وايي — د سوډان د بهرنیو چارو وزیر.
د لوور په موزیم کې تاریخي بدلون: "موناليزا" لپاره ځانګړې خونه.
د تورکي سریالونه په نړۍ کې د تورکي انځور ته بدلون ورکوي.
دمصر په حتشپسوت معبد کې نوي اثار کشف شول.
د جګړې د جرمونو محکمه په خطر کې ده: دجرمونو نړیوالې محکمې مشر.
'زما یوازینۍ غوښتنه مرګ وو': ژغورل شوي بندي د اسد په زندانونو کې شکنجه افشا کړه.
په نړۍ کې له ۱۰۰۰ څخه زیات ساینس پوهان د غزې د اوربند لپاره لیک لاسلیک کړ.
لبنان د سوریې د اغیزو لاندې نه  د ژغورنې په خاطر په مخ کې ډیره اوږده لار لري.
ایران په اسرائیل کې د ټولنیز پلوه منزوي شوي ځینې یهودان څه ډول د جاسوسانو په توګه جذب کړل؟
د ګولان د لوړو اهمیت او سرائیلو لخوا ددې سیمې د کنټرولو د هلو ځلو لامل په ډاګه شو
اروپایي اتحادیه که روسیه؟ په رومانیا کې دیموکراسي په ریښتیا څوک کمزورې کوي؟
یو فلسطیني ډاکټر چې د غزې نه د وتو څخه انکار کړی وو د اسرائیلو په زندان کې ژوند د لاسه ورکړ.
د اکتوبر په اومه د اسرائیلو او فلسطین د نښتې تاریخي اهمیت
ولې ۲۰۲۴ د بریکس د پرمختګ لپاره یو مهم کال و؟
د شولز تر سقوط وروسته، جرمني خپل ځان د پولې په سر مومي.
ټي آر ټي ګلوبل ته یوه کتنه وکړئ. خپل نظرونه زمونږ سره شریک کړئ!
Contact us