در این وقت سال، استانبول به معنی واقعی کلمه به یک موزاییک رنگ ها تبدیل میشود. لاله هایی که از ریشه جوانه میزنند و در شکوفه کامل هستند پارک ها، حویلی های مساجد و مسیرهای پیاده روی را در امتداد باسفورس به یک جشن رقص زیبای رنگ های سرخ، ارغوانی، زعفرانی و سفید تبدیل میکنند.

ام لاله ها فقط نباتات زینتی نیستند. در طول تاریخ، آنها همچنان منحیث سمبول های سیاسی، اقلام لوکس، و سمبول های هویت مهم بوده اند. در اوایل قرن 18، بین سال های 1718 تا 1730، لاله ها تاثیری عمیق را در دوره معروف به عصر لاله که یکی از عصرهای طلایی فرهنگ عثمانی است، به جا گذاشتند.

اگرچه لاله ها گل مشهور آن زمان در دوران طلایی فرهنگ عثمانی بودند، اما این نقاش فرانسوی، ژان باپتیست وانمور بود که جهان اطراف آنها را به تصویر کشید. وانمور با به تصویر کشیدن مردم، عظمت و بازی های قدرت آن دوره با قلم موی خود، عصر لاله را برای همه به تصویر کشید.

وانمور که در 1671 در والنسین، شهری در شمال فرانسه متولد شد، در سن 18 سالگی با معیت یک گروه دیپلماتیک به سمت شرق سفر کرده و به استانبول رسید. وظیفه رسمی او خدمت به پادشاه لویی چهاردهم بود. او به عنوان نقاش دربار بود که به همراه چارلیس دی فیریول، سفیر فرانسه توسط لویی چهاردهم به پایتخت عثمانی فرستاده شده بود. اما این ماموریت برای او معنای بزرگتری به خود گرفت و به یک پروژه مادام العمر تبدیل شد که در آن او دنیایی را که اروپایی ها از نزدیک شاهد آن نبودند، به صورت بصری ثبت کرد.

آثار وانمور شکوه دیپلوماسی و همچنان پیچیدگی های زندگی روزمره را به تصویر میکشد: درویش ها، تاجران، خادم های قصر، فروشندگان خیابانی و البته سلطان ها در لباس های پر زرق و برق شان. هنر او نشاط یک شهر را در نقطه تلاقی امپراطوری ها و یک جامعه که در مورد هویت خود بین شرق و غرب مذاکره میکرد، مستند سازی کرده است.

وانمور عمیقاً در زندگی محلی دخیل بود و کارهای او استانبول را که از نزدیک مشاهده شده، منعکس میسازد، نه یک تصویر از شرق دور که از یک استدیوی پاریس تصور شده است. آثار او زاویه دیدی است که شاهد ظهور و متعاقب آن عصر لاله بود.

ایولین سینت نیکولاس، نویسنده هالندی و متخصص وانمور در کتاب 2003 خود شاهد عینی عصر لاله نوشت: وانمور و نقاشی های او نه تنها به عنوان مستند بصری برای رسوم و لباس ترکیه در عصر لاله (1718-1730) عمل کرده، بلکه نقش مهمی در شکل گیری یک محیط هنری جدید در امپراطوری عثمانی بازی کرد.

این دامنه وسیع هنری، وانمور را در یک موقعیت متفاوت از هنرمندان اروپایی مانند پیتر کوک وان ایلست، برادران جنتیل و جیوانی بیلینی، و آلبرشت دورر قرار میدهد. کسانیکه از دهه 1480 تا 1550 به فرهنگ عثمانی علاقه داشتند.

آثار آنها همچنان روی زندگی شاهی، امور قصر، صحنه های تاریخی و پرتره ها متمرکز بود.

فیلیپ مانسل، مورخ در یک تحقیق می نویسد: تعداد کمی از نقاشان استانبول یا هر شهر دیگر را مانند ژان باپتیست وانمور با چنین شکلی کامل ثبت کرده اند.

کار وانمور یک شرق دور تصور شده از یک استدیو در پاریس نیست، بلکه یک تصوی از استانبول است که از نزدیک مشاهده شده است.

عصر لاله؛ زیبایی به عنوان دیپلوماسی

پربارترین دوره وانمور در زمان سلطان احمد سوم بود. سلطنت احمد مصادف است با عصر لاله، دوره صلح، تجربه هنری و ظرافت قصر.

لاله نه تنها در باغ ها بلکه در شعر، معماری و منسوجات نیز به نماد این دوره تبدیل شد. این گل نشان ظرافت، سرگرمی و اعتماد به نفس جهانی امپراطوری بود.

نقاشی های وانمور همان روحیه را منعکس میسازد. اگرچه او لاله ها را به عنوان یک موضوع بوتانی نقاشی نمی کند، اما آثارش دنیایی را که آنها زینت می‌دهند، زنده می‌کند. توجه او به لباس، حالت و مراسم ارزش های فرهنگی لاله ها یعنی ظرافت، هماهنگی و عظمت کنترول شده را منعکس میسازد.

درحالیکه نقاشان هالندی مانند جان بروگل در جریان شیدایی لاله طبیعت بی‌جان‌های لاله را به ما ارائه دادند، وانمور یک جامعه در حال شکوفایی را نقاشی کرد.

موفقیت این هنرمند را نمی توان جدا از محافل دیپلماتیک او دانست. حامیان فرانسوی و بعداً هالندی او دسترسی این هنرمند به دربار، تماشاچیان سلطنتی و صحنه های که معمولاً به روی خارجی ها بسته میشدند را آسان کردند.

مشهورترین اثر او یک آلبوم متشکل از 100 اثر حکاکی روی فلز به نام Recueil Ferriol است که مردم امپراطوری عثمانی را به تصویر کشیده و در سال 1714-15 در پاریس منتشر شد. این آلبوم که طیف گسترده ای از موضوعات را از کشیش های ارمنی تا جنیساری ها (یئنی چری ها)، از تاجران یونانی تا خدمتکاران افریقایی در بر میگیرد، یک مقطع عرضی با دقت مشاهده شده از زندگی شاهنشاهی را ارائه می دهد.

به شکلی کنایه آمیز، نام وانمور در صفحه عنوان آلبوم نوشته نشده است. اما تصاویر او درک اروپایی ها را از شرق برای نسل ها شکل داد. او نه تنها تصاویر را برای آینده نقاشی کرد، بلکه ادراک را نیز شکل داد.

با گذشت زمان، شهرت او حتی بیشتر شد؛ سفارشات مشتریان بعدی، مانند کورنیلیس کالکوین، سفیر هالند او را حتی به ممتازترین گوشه های قدرت عثمانی وارد کرد.

در 1725، به وانمور لقب "پینتر اوردینر دو روی ان لوانت" توسط لویی شانزدهم داده شد. این نامگذاری رسمی برای مردی که در آن دوره خیلی بیشتر از یک نقاش شده بود، انجام یافت. در حقیقت، او یک مستندساز امپراطوری و یک مورخ بصری یکی از باشکوه ترین دوره های آن امپراطوری بود.

امروز، لاله ها هر بهار در میدان سلطان احمد از نو شکوفا میشوند و ترتیبات جشنواره ها شکوه گذشته را به یاد میاورد. این لاله ها زمانی را به یاد میاورد که گل ها سیاسی بودند، زیبایی به معنی دیپلوماسی بود، و هنر منحیث یک وسیله قدرت نرم استفاده میشد.

ژان باپتیست وانمور ممکن مستقیماً لاله ها را نقاشی نکرده باشد. اما جهان او با لاله های در باغ ها، لباس ها، اشعار و تصویر خودی لایه لایه یک امپراطوری در حال شکوفایی پر شده بود.

اگر او امروز زنده میبود، میتوانست یک مستندساز، یک تأثیرگذار، یک قوم شناس بصری برای یک عصر باشد. در عوض، میراث او در آرشیف ها، موزیم ها، و مجموعه های دیجیتلی زنده است و به ما یک پنجره واضح به یکی از قانع کننده ترین فصول هنری در تاریخ ارائه میکند.