Η αυξανόμενη εμπλοκή της Τουρκίας στην Ασία έκανε ένα ακόμη βήμα προς τα εμπρός με την επίσημη επίσκεψη του Υπουργού Εθνικής Άμυνας, Γιασάρ Γκιουλέρ, στο Βιετνάμ.
Το διήμερο ταξίδι, που ξεκίνησε την Πέμπτη, περιλαμβάνει υψηλού επιπέδου συνομιλίες στο Ανόι και θεωρείται μέρος της ευρύτερης πρωτοβουλίας της Άνκαρα «Asia Anew», που ξεκίνησε το 2019 για την ενίσχυση των πολιτικών, οικονομικών και αμυντικών δεσμών στην περιοχή.
Ο Γκιουλέρ, ο οποίος βρίσκεται στη χώρα κατόπιν πρόσκλησης του Βιετναμέζου ομολόγου του, Στρατηγού Φαν Βαν Γκιανγκ, ξεκίνησε την επίσκεψή του την Πέμπτη με επίσκεψη στο Μαυσωλείο του Χο Τσι Μινχ στην πρωτεύουσα Ανόι, αποτίοντας φόρο τιμής στον ιδρυτή της χώρας της Νοτιοανατολικής Ασίας.
Στη συνέχεια, ο Τούρκος υπουργός έγινε δεκτός με στρατιωτική τελετή στο Υπουργείο Άμυνας του Βιετνάμ από τον Γκιανγκ. Μετά την τελετή υποδοχής, ο Γκιουλέρ πραγματοποίησε διμερή συνάντηση με τον Γκιανγκ, συνοδευόμενος από αντιπροσωπείες και των δύο πλευρών.
Σύμφωνα με το Vietnam News, ο Γκιανγκ δήλωσε ότι η επίσκεψη του Γκιουλέρ αποτελεί ένα συγκεκριμένο βήμα προς την υλοποίηση των δεσμεύσεων για ενίσχυση της αμυντικής συνεργασίας, όπως αυτές διατυπώθηκαν στη Κοινή Δήλωση Βιετνάμ–Τουρκίας κατά την επίσημη επίσκεψη του Πρωθυπουργού Φαμ Μιν Τσινχ στην Τουρκία τον Νοέμβριο του 2023.
Τόνισε ότι σχεδόν 50 χρόνια μετά την εγκαθίδρυση διπλωματικών σχέσεων το 1978, η φιλία και η πολυδιάστατη συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών συνεχίζουν να αναπτύσσονται, με σημαντικές δυνατότητες για περαιτέρω συνεργασία, ιδιαίτερα στον τομέα της άμυνας.
Ο Γκιουλέρ επισκέφθηκε επίσης την Τουρκική Πρεσβεία στο Ανόι, όπου ενημερώθηκε για τις τρέχουσες δραστηριότητες. Στη συνέχεια, έγινε δεκτός από τον Πρόεδρο του Βιετνάμ, Λουόνγκ Κουόνγκ, στον οποίο μετέφερε τους χαιρετισμούς του Τούρκου Προέδρου της Δημοκρατίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Ανανεωμένη εστίαση στην Ασία
Αναλυτές υποστηρίζουν ότι η επίσκεψη του Γκιουλέρ στο Βιετνάμ υπογραμμίζει μια συνειδητή προσπάθεια της Τουρκίας να ενισχύσει τις συνεργασίες με αναδυόμενες δυνάμεις στη Νοτιοανατολική Ασία. Σημειώνουν ότι αυτή η κίνηση αντικατοπτρίζει μία από τις πιο σημαντικές αναπροσαρμογές της εξωτερικής πολιτικής της χώρας τις τελευταίες δεκαετίες.
«Η δήλωση της Τουρκίας για την ανανεωμένη εστίαση στην Ασία ήταν μία από τις πιο σημαντικές απομακρύνσεις από τα παραδοσιακά πρότυπα εξωτερικής πολιτικής της», λέει ο Ισμαήλ Ερμαγάν, καθηγητής διεθνών σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Μεντενιγιέτ της Ιστάνμπουλ, περιγράφοντας την πρωτοβουλία Ασία Πάλι του 2019 ως σημείο καμπής.
«Για δεκαετίες, οι προσπάθειες της Άνκαρα επικεντρώνονταν κυρίως στη διαδικασία ένταξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά όταν αυτές οι προσπάθειες δεν απέδωσαν καρπούς, το τουρκικό κράτος άρχισε να κοιτάζει πιο παγκόσμια», εξηγεί.
«Τα τελευταία είκοσι χρόνια, η Τουρκία ξεκίνησε συγκεντρωμένες πρωτοβουλίες που επικεντρώνονται σε διαφορετικές περιοχές – το 2005 ως το ‘Έτος της Αφρικής’, το 2006 ως το ‘Έτος της Λατινικής Αμερικής’ και τελικά το 2019 ως το ‘Έτος της Ασίας’», λέει ο Ερμαγάν στο TRT World, σημειώνοντας ότι αυτή η προσέγγιση «δείχνει μια συνειδητή στρατηγική για την επέκταση της εκπροσώπησης και της επιρροής πέρα από την εγγύς περιοχή της Τουρκίας».
Ο Ερμαγάν σημειώνει ότι η επίσκεψη του Γκιουλέρ στο Βιετνάμ είναι μέρος της προσπάθειας της Τουρκίας να αποκτήσει μια πιο σταθερή θέση στα φόρα Ασίας-Ειρηνικού.
Σημειώνοντας ότι στο παρελθόν οι σχέσεις της Τουρκίας με χώρες όπως η Ινδονησία και η Μαλαισία ήταν σχεδόν ανύπαρκτες, αλλά ότι υπήρχε μεγάλο ενδιαφέρον για την Τουρκία σε αυτές τις κοινωνίες, αναφέρει: «Στη Νοτιοανατολική Ασία, η Τουρκία ήταν σχεδόν ανύπαρκτη σε χώρες όπως το Λάος, η Καμπότζη ή η Μιανμάρ. Τώρα, όμως, προσπαθεί να διορθώσει αυτή την ανισορροπία μέσω της εκπαίδευσης, της πολιτιστικής διπλωματίας και της συνεργασίας στον τομέα της αμυντικής βιομηχανίας».
Ο ειδικός για την Ασία Λοκμάν Καράνταγ, αξιολογώντας την πρωτοβουλία «Ασία πάλι» στο πλαίσιο ενός ευρύτερου στρατηγικού σχεδιασμού, δηλώνει: «Πρόκειται για μια βασική και σκόπιμη στρατηγική στην εξωτερική πολιτική της Τουρκίας. Δεν έχει να κάνει με την απομάκρυνση από τη Δύση. Η Τουρκία εξακολουθεί να είναι μέλος του ΝΑΤΟ και διατηρεί στενούς δεσμούς με την Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Ωστόσο, αναγνωρίζει ταυτόχρονα την αυξανόμενη οικονομική και πολιτική βαρύτητα της Ασίας και διαφοροποιεί προληπτικά τις συνεργασίες της», σχολιάζει.
Ο Καραντάγ συνεχίζει λέγοντας: «Δεν πρόκειται για ένα παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος, όπου προτιμάται η Ανατολή από τη Δύση. Πρόκειται μάλλον για στρατηγική αυτονομία και αποφυγή της εξάρτησης από ένα μόνο μπλοκ».
Σε αυτό το πλαίσιο, η επίσκεψη του Γκιουλέρ στο Βιετνάμ έχει ιδιαίτερη συμβολική σημασία. Το Βιετνάμ είναι μία από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες οικονομίες της περιοχής, με πληθυσμό άνω των 100 εκατομμυρίων και σημαντικές επενδύσεις στην τεχνολογία και τη βιομηχανία.
«Το Βιετνάμ είναι ένα από τα κράτη με τη μεγαλύτερη στρατηγική σημασία όσον αφορά την αρχιτεκτονική ασφάλειας και την τεχνολογική ανάπτυξη της Νοτιοανατολικής Ασίας. Η παρουσία της Τουρκίας εδώ δεν είναι μόνο ένα βήμα που έγινε την κατάλληλη στιγμή, αλλά και ένα απαραίτητο βήμα αν η Άνκαρα θέλει να επεκτείνει την επιρροή της στην περιοχή».
Αμυντική Συνεργασία και Ήπια Δύναμη
Ο Καράνταγ τόνισε ότι ο αυξανόμενος ρόλος της Τουρκίας στην Ασία βασίζεται σε δύο βασικούς πυλώνες: τις εξαγωγές της αμυντικής βιομηχανίας, η οποία γίνεται όλο και πιο ανταγωνιστική, και την προσέγγιση της συνεργασίας στον τομέα της ασφάλειας.
«Η Τουρκία είναι πλέον ένας αναγνωρισμένος παίκτης στην παγκόσμια αμυντική βιομηχανία», δήλωσε ο Καράνταγ και συνέχισε: «Τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη, τα θαλάσσια οχήματα και τα πυραυλικά συστήματα έχουν μεγάλη ζήτηση. Ωστόσο, αυτό που κάνει την Τουρκία να ξεχωρίζει είναι ότι, σε αντίθεση με πολλούς δυτικούς προμηθευτές, είναι ανοιχτή στη συνεργασία για την ανάπτυξη και τη μεταφορά τεχνολογίας. Αυτό καθιστά την Άνκαρα ελκυστικό εταίρο για ασιατικές χώρες όπως το Βιετνάμ, που εκσυγχρονίζουν τους στρατούς τους».
Πράγματι, η σημασία της αμυντικής συνεργασίας δεν μπορεί να αγνοηθεί. Η Τουρκία έχει υπογράψει σημαντικές συμφωνίες, όπως η συμφωνία με την Ινδονησία για την κοινή παραγωγή του μαχητικού αεροσκάφους KAAN. Το Βιετνάμ, που βρίσκεται σε διαδικασία εκσυγχρονισμού του στρατού του, μπορεί να αποτελέσει έναν άλλο εταίρο σε αυτόν τον τομέα.
Οι δυσκολίες στην ασιατική στρατηγική της Τουρκίας συνεχίζονται
Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν δυσκολίες. Οι σχέσεις με την Κίνα και την Ινδία δείχνουν ότι η ενσωμάτωση της Τουρκίας στην Ασία είναι περίπλοκη. Η οικονομική συνεργασία με την Κίνα επεκτάθηκε, ιδίως στους τομείς όπου το έργο του Μεσαίου Διαδρόμου συμπληρώνει την Πρωτοβουλία «Μια Ζώνη, Ένας Δρόμος».
Όσον αφορά την Ινδία, η ιστορική συμφωνία της Τουρκίας με το Πακιστάν στο ζήτημα του Κασμίρ οδήγησε σε διπλωματικές εντάσεις. Ο Καράνταγ υποστηρίζει ότι οι προσπάθειες της Τουρκίας για ενσωμάτωση με χώρες όπως το Βιετνάμ ενδέχεται να ωθήσουν την Ινδία να επανεξετάσει τις σχέσεις της με την Άνκαρα και να επικεντρωθεί στην πρακτική συνεργασία αντί στις διαφωνίες.
Ταυτόχρονα, ο Ερμαγάν τονίζει ότι η Τουρκία πρέπει να ενισχύσει τα ακαδημαϊκά και πνευματικά θεμέλια της για την ενσωμάτωσή της στην Ασία:
«Χωρίς την παραγωγή πληροφοριών από το πεδίο, δεν αρκεί να βασιζόμαστε μόνο σε ειδήσεις από τον Τύπο και επιφανειακές αναφορές. Χρειαζόμαστε ειδικά κέντρα, ιδρύματα σκέψης και εμπειρογνωμοσύνη για την παραγωγή πληροφοριών σχετικά με χώρες όπως το Βιετνάμ, το Λάος ή η Καμπότζη.»
Η οικονομική διάσταση της στρατηγικής της Τουρκίας για την Ασία είναι εξίσου σημαντική. Για παράδειγμα, το Βιετνάμ είναι σημαντικός εμπορικός εταίρος με εμπορικό όγκο περίπου 2 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η Τουρκία εξάγει χάλυβα, βαμβακερά νήματα, χημικά και προϊόντα διατροφής, ενώ εισάγει ηλεκτρονικά, κλωστοϋφαντουργικά, υποδήματα και μηχανήματα από το Βιετνάμ.
Και οι δύο πλευρές βλέπουν ευκαιρίες για διαφοροποίηση και επέκταση. «Εάν η Άνκαρα μπορεί να προσθέσει σε αυτόν τον κατάλογο την ενεργειακή συνεργασία, τη μεταφορά τεχνολογίας και την αμυντική συνεργασία, η σχέση μπορεί να αναπτυχθεί εκθετικά» σημείωσε ο Καράνταγ.
Ο Καράνταγ, αναφερόμενος στην επεκτεινόμενη επιρροή της Τουρκίας στην Ασία, δηλώνει ότι δεν πρόκειται για αντικατάσταση παλαιών συμμαχιών, αλλά για τη δημιουργία επιλογών και σημειώνει«Πρόκειται για την επέκταση των οριζόντων και την ενίσχυση της διαπραγματευτικής δύναμης σε παγκόσμιο επίπεδο. Η Τουρκία δίνει σημάδια ότι θέλει να είναι παρούσα στην Αφρική, τη Λατινική Αμερική και τώρα την Ασία, όχι ως δευτερεύων παίκτης, αλλά ως προληπτικός εταίρος. Η επίσκεψη του υπουργού Γκιουλέρ στο Βιετνάμ πρέπει να θεωρηθεί ως μέρος της αναθεώρησης της θέσης της Τουρκίας στον κόσμο».
