Египет Газаны беш жыл ичинде калыбына келтирүү үчүн 53 миллиард долларлык план сунуштады. Бул план шашылыш жардам көрсөтүү, инфраструктураны калыбына келтирүү жана узак мөөнөттүү экономикалык өнүгүүгө багытталганын расмий документте белгиледи.

Бул сунуш шейшемби күнү Каирде өткөн араб саммитинде талкууланып, кийинчерээк лидерлер тарабынан кабыл алынган. Бул план АКШ президенти Дональд Трамп өткөн айда сунуштаган Газаны көзөмөлгө алуу жана палестиналык калкты Египет менен Иордания сыяктуу өлкөлөргө көчүрүү планына каршы иштелип чыккан.

Палестиналыктар, араб мамлекеттери жана дүйнөнүн көптөгөн өкмөттөрү Трамптын сунушун айыптап, газалыктарды көчүрүү аракеттерин четке каккан.

Эрте калыбына келтирүү фазасы

Дипломатиялык булактан алынган долбоор эки фазаны камтыйт: Алгачкы калыбына келтирүү фазасы жана кайра куруу фазасы.

Алгачкы калыбына келтирүү фазасы алты айга созулуп, 3 миллиард долларды талап кылат. Бул фаза "мина жана жарылбай калган снаряддарды тазалоо, калдыктарды тазалоо жана убактылуу турак жай менен камсыз кылууга" багытталат.

Бул фазада турак жай маселесин чечүү үчүн Египет Газада 1,5 миллион адамды убактылуу турак жай менен камсыз кылуу үчүн жети атайын жай түзүүнү сунуштайт. Ар бир турак жайда орто эсеп менен алты адам жашай алат.

План ошондой эле 60 миң жарым-жартылай жабыркаган үйдү оңдоону камтыйт, бул 360 миң адамды жайгаштырууга мүмкүнчүлүк берет.

Кайра куруу фазасы

Кайра куруу фазасы төрт жарым жыл ичинде эки этапта ишке ашырылат.

Биринчи этап 2027-жылга чейин уланат жана 20 миллиард долларды талап кылат. Бул этапта жолдорду, коммуналдык тармактарды жана коомдук кызмат көрсөтүү объектилерин калыбына келтирүү, 200 миң туруктуу турак жай куруу жана 20 миң акр жерди кайра иштетүү каралган.

Экинчи этап 2030-жылга чейин созулуп, болжол менен 30 миллиард долларды талап кылат. Бул этапта инфраструктура долбоорлорун аяктоо, дагы 200 миң турак жай куруу, өнөр жай зоналарын, балык уулоо портун, соода портун жана аэропорт куруу пландалган.

Каржылоо

План натыйжалуу жана туруктуу каржылоону камсыз кылуу үчүн эл аралык көзөмөлдөгү ишеним фондун түзүүнү сунуштайт. Ошондой эле ачыктык жана көзөмөл камсыз кылынат.

Каирде донор өлкөлөрдү, эл аралык жана аймактык каржы институттарын, жеке секторду жана жарандык коом уюмдарын чогултуу үчүн жогорку деңгээлдеги министрлер конференциясы өткөрүлөт.

Египеттин мамлекеттик маалымат каражаттары

Al-Qahera News араб саммитинин акыркы коммюникеси ушул айда Каирде эл аралык конференция өткөрүүнү кубаттаганын билдирди.

Газаны ким башкарат?

Египеттин планына ылайык, палестиналык каршылык көрсөтүүчү ХАМАС тобу четтетилип, анын ордуна көз карандысыз технократтардан жана бейтарап фигуралардан турган комитет түзүлөт. Бул комитет Палестина бийлигинин алдында алты айлык өтмө мезгилде Газаны башкармакчы.

Андан кийин Палестина бийлиги анклавды толук көзөмөлгө алат. Буга чейин Палестина бийлиги Газаны 2007-жылы ХАМАС бийликке келгенге чейин башкарган.

Долбоорго ылайык, Египет жана Иордания Палестина бийлигине караштуу коопсуздук күчтөрүн Газада укук коргоо милдеттерин аткарууга даярдап жатат. Ошондой эле бул аракетти каржылоо үчүн эл аралык жана аймактык колдоо талап кылынат.

План Палестина аймактарында эл аралык катышууну, анын ичинде БУУнун Коопсуздук Кеңешинин чечими менен Газада жана оккупацияланган Батыш Шериада тынчтыкты сактоо же коргоо күчтөрүн жайгаштырууну караштырат.

Бул "Палестина мамлекетин түзүү жана анын мүмкүнчүлүктөрүн өнүктүрүү" боюнча кеңири мөөнөттүү графиктин бир бөлүгү болмокчу.

План Газадагы куралдуу топтордун маселесин тааныйт жана бул маселени палестиналыктардын укуктарын калыбына келтирген жана келечекке так жол көрсөткөн "ишенимдүү саясий процесс" аркылуу чечүүгө болорун белгилейт.

Араб саммитинин акыркы коммюникеси ошондой эле палестиналык аймактарда бир жыл ичинде шайлоо өткөрүүнү чакырат, эгерде тиешелүү шарттар аткарылса, Египеттин мамлекеттик маалымат каражаттары билдирет.

Шейшемби күнү Палестина президенти Махмуд Аббас Палестина бийлигинин президенттик жана мыйзам чыгаруу шайлоолору келерки жылы, акыркы парламенттик шайлоодон бери жыйырма жыл өткөндөн кийин өткөрүлүшү мүмкүн экенин айтты.