АКШ президенти Дональд Трамп Европа Биримдиги жана Жапония сыяктуу бир катар экономикаларга катуу тарифтерди кайра киргизүүгө бир жума калганда, көптөгөн өлкөлөр өздөрүн бул чаралардын кесепеттеринен коргоо үчүн келишим түзүүгө аракет кылып жатышат.
Трамп көпчүлүк өнөктөштөрүнө 10 пайыздык тариф киргизген, ал эми АКШнын соода тартыштыгы чоң болгон өлкөлөр үчүн жогору жана өзгөчө тарифтер белгиленген. Бирок бул тарифтер сүйлөшүүлөргө убакыт берүү максатында июль айына чейин токтотулган.
Талдоочулар өлкөлөр үч мүмкүн болгон натыйжага туш болушу мүмкүн деп болжолдошот; алар келишимдин негизин түзүшү мүмкүн, жогорку тарифтерге убактылуу токтотуу алышы мүмкүн же тарифтердин көтөрүлүшүнө дуушар болушу мүмкүн.
“9-июлга чейин бир катар келишимдерге жетишебиз”, - деди каржы министри Скотт Бессент өткөн жума күнү CNBC каналына.
Саясатчылар бул топтогу өлкөлөрдү аташкан жок, бирок Бессент Вашингтон 18 негизги өнөктөш менен келишим түзүүгө көңүл буруп жатканын белгиледи.
“Вьетнам, Индия жана Тайвань келишим түзүүгө үмүттүү талапкерлер бойдон калууда”, - деди Азия коомдук саясат институтунун (ASPI) вице-президенти Венди Катлер AFP агенттигине.
Эгерде келишим түзүлбөсө, Вьетнамдын “өз ара тарифтери” 10 пайыздан 46 пайызга, Индияныкы 26 пайызга, ал эми Тайвандын тарифтери 32 пайызга көтөрүлөт.
Атлантикалык кеңештин эл аралык экономика боюнча төрагасы Жош Липски Индиянын сүйлөшүүчүлөрү жакында АКШдагы сапарын узартканын белгилеп, бул өлкө алдыга озуп чыгуу мүмкүнчүлүгүнө ээ экенин айтты.
“Япония да бул категорияда болгон, бирок президент Трамптын дүйшөмбү күнү Япониянын АКШнын күрүч экспортун кабыл алууга болгон каршылыгын сынга алгандан кийин, абал бир аз артка кетти”, - деди Липски.
Бирок талдоочулардын айтымында, бул келишимдер толук кандуу соода келишимдери болбойт, анткени мындай макулдашууларды түзүү татаал.
Апрель айынан бери Вашингтон Британия менен келишим түзгөнүн жана Кытай менен өз ара тарифтерди убактылуу төмөндөтүү боюнча макулдашканын гана жарыялады.
Бессент ошондой эле “чын ыкластуу сүйлөшүүлөрдү жүргүзүп жаткан” өлкөлөрдүн тарифтери 10 пайыздык деңгээлде кала аларын айтты.
Бирок жогорку тарифтерди токтотууну узартуу Трамптын чечимине жараша болот, деп кошумчалады ал.
“Жаңы өкмөт менен (Түштүк) Корея узартуу алуу үчүн жакшы абалда турат”, - деди ASPI уюмунун өкүлү Катлер.
Липски көптөгөн өлкөлөр бул категорияга кирип, эмгек күнү (1-сентябрь) чейин жогорку тарифтерди токтотууну узартуу мүмкүнчүлүгүнө ээ болот деп күтөт.
Бессент мурда Вашингтон эмгек күнүнө чейин соода келишимдери боюнча күн тартибин жыйынтыктай алат деп айткан, бул дагы көптөгөн келишимдер түзүлүшү мүмкүн экенин билдирет, бирок сүйлөшүүлөр июль айынан кийин да уланат.

Узак кечигүү
Бессент ошондой эле "ак ниеттүү сүйлөшүүлөрдү жүргүзүп жаткан" өлкөлөрдүн тарифтердин 10 пайыздык базалык деңгээлде кала бериши мүмкүн экенин айтты, бирок жогорку тарифтердин мүмкүн болгон кечигүүсү Трамптан көз каранды экенин кошумчалады.
ASPI вице-президенти Катлер: "Жаңы өкмөт менен (Түштүк) Корея узартуу үчүн жакшы абалда боло алат",- деди.
Липский көптөгөн өлкөлөр бул категорияга кирип, 1-сентябрдагы Эмгек күнүнө чейин созулушу мүмкүн болгон жогору тарифтер боюнча тыныгууну узарта турганын болжолдогон.
Бессент буга чейин Вашингтон соода келишиминин күн тартибин Эмгек күнүнө карата бүтүрүшү мүмкүн деп айткан. Бул дагы келишимдерге жетишүү мүмкүн экенин көрсөтүп турат, бирок сүйлөшүүлөр июлдан кийин да созулушу мүмкүн.
Тарифтерди кайра киргизүү
Бессент, АКШ "баш ийбеген" деп эсептеген өлкөлөр үчүн Трамп мурда жарыялаган тарифтер жогорку деңгээлге кайтып келиши мүмкүн деп эскертти.
Бул көрсөткүчтөр 11% дан 50% га чейин өзгөрөт.
Катлер: "Япониянын күрүч рыногун ачуудан баш тартуусу жана АКШнын автоунаа тарифтерин төмөндөтүүгө карата өжөрдөнүүсү Япониянын 24% өз ара тарифине алып келиши мүмкүн", - деп эскертти.
Трамп шейшемби күнү Япония менен соода келишими түзүлүү ыктымалы жоктугун жана өлкө «30%, 35% же биз аныктаган тарифтерди» төлөй аларын айтты.
Липский Евробиримдик дагы жогорку тарифтерге кайтып келүү коркунучу бар экенин айтты. Бул чендер апрелде жарыяланган 20% чен болушу мүмкүн же Трамп жакында киргизиши мүмкүн деп айткан 50% чен болушу мүмкүн.
Европанын санариптик жөнгө салууга болгон мамилеси эки тараптын ортосундагы тирешүүнүн дагы бир булагы болуп саналат.
Жакында Трамп Канада менен 9-июлга чейинки мөөнөт таасир этпеген соода сүйлөшүүлөрүн токтоторун айтты. Трамптын кадамы Оттаванын санариптик кызматтарга салык үчүн өч алуу болду. Бирок Канада тарифти алып сала турганын билдирди.
Евробиримдиктин соода башчысы Марос Сефчович АКШ менен соода келишимине жетишүүнү көздөп, ушул аптада Вашингтонго барды. Евробиримдиктин комиссиясы расмийлер иштеп жатышкан сунуш кылынган келишимдердин биринчи долбоорлорун алды.