Дүйшөмбүгө белгиленген Орусия менен Украинанын тынчтык сүйлөшүүлөрүнүн алдында бардык көңүл Стамбулга бурулуп, эки делегация тең шаарга келишти.
2022-жылдын февраль айында согуш башталгандан кийин Түркия Орусия менен Украинаны Анталия жана Стамбулда бир дасторконго чогултту.
Үстүбүздөгү жылдын май айында Түркия үч жылдан ашык убакыттан бери уланып келе жаткан кагылышууда дагы бир жолу эки тарапты биринчи жолу жакындатууга жетишти жана сүйлөшүүлөр 16-майда Стамбулдагы Долмабахче сарайында өткөн.
Эки тараптын сүйлөшүүлөрүнүн экинчи айлампасы дүйшөмбү күнү бүгүн саат 13:00дө Стамбулдагы тарыхый Чыраган сарайында өтүшү күтүлүүдө.
16-майдагы сүйлөшүүлөрдө тараптар ар бири 1000 туткунду алмашуу, ок атышпоо мүмкүндүгү боюнча өз көз караштарын кеңири айтып, сүйлөшүүлөрдү улантууну макулдашышкан. Тараптар абактагыларды алмаштыруу 25-майда аяктаганын жарыялашты.
Эл аралык актёрлор процесстин Стамбулда башталышынан ыраазы болгондорун байма-бай билдиришсе, Түркия кожоюндук кылган сүйлөшүүлөрү да дүйнөлүк басма сөздө кеңири орун алды.
Түркия ортомчулук аракеттерин улантууда
Түркия Орусия менен Украинанын ортосунда тынчтык орнотуу аракетин улантууда. Түркиянын тышкы иштер министри Хакан Фидан 26-27-майда Москвада, 29-30-майда Киевде болду.
Хакан Фидан Москвада Орусиянын президенти Владимир Путин менен жолугуп, тышкы иштер министри Сергей Лавров жана жогорку даражалуу жетекчилер менен да жолугушту.
Хакан Фидан Лавров менен болгон жолугушуусунда: «Украина менен түз сүйлөшүү үчүн Орусиянын Стамбулду артык көрүшү өлкөлөрүбүздүн ырааттуулукту орнотууга карата орток түшүнүгүнүн бир көрүнүшү»,- деди.
Лавров Түркиянын Украина менен түз сүйлөшүү үчүн жаңы мүмкүнчүлүктөрүн баалуу деп тапкандарын айтты.
28-майда Лавров Украинага кийинки сүйлөшүүлөрдү 2-июнда Стамбулда өткөрүүнү сунуштаганын жарыялаганда, көңүл кайрадан Түркияга бурулду.
Лавров Путиндин кеңешчиси Владимир Мединский жетектеген делегациянын Украина делегациясына Орусия тарабынан даярдалган «кризистик себептерди жеңүүнүн бардык аспектилери боюнча» меморандумду сунуштоого жана 2-июндагы түз сүйлөшүүлөрдүн экинчи айлампасында «зарыл түшүндүрмөлөрдү берүүгө» даяр экенин айтты жана Түркияга ыраазычылык билдирди.
Орусиянын жогорку даражалуу расмий өкүлү жекшемби күнү Москва Украинанын жаңжалды тынчтык жолу менен чечүүнү сунуш кылган меморандумдун долбоорун алганын билдирди.
Путиндин кеңешчиси жана дүйшөмбү күнү Стамбулдагы сүйлөшүүлөрдө орус делегациясын жетектей турган Владимир Мединский документ украин жана англис тилдеринде берилгенин ырастап, тил көйгөй эмес экенин жана негизги пункттар батыш маалымат каражаттарында буга чейин жарыяланганын кошумчалады.
Мединский ошондой эле сүйлөшүүдө Орусия өз позициясын тактаарын билдирди.
Украинанын коргоо министри Стамбулда делегацияны жетектейт
Хакан Фидан Орусия сапарынан кийин Украинанын борбор шаары Киевге иш сапары менен барган.
Фидан Украинанын жогорку даражалуу өкүлдөрү, өзгөчө Украинанын президенти Владимир Зеленский жана тышкы иштер министри Андрей Сыбиха менен жолугуп, Сыбиха менен өткөргөн маалымат жыйынында Түркиянын туруктуу тынчтыкка чакырганын кайталады. Түркиянын эки тарап менен жакшы карым-катнаштары бар экенин баса белгилеген Фидан, тараптар сүйлөшүү үстөлүндө отурганда жылыш болушу мүмкүн экенин айтты.
Украина алгач сүйлөшүүлөрдүн экинчи айлампасы алдында Орусия тарабынан даярдалган келишимди көргүсү келгенин билдирген.
Украинанын президенти жекшемби күнү Орусиядан ок атышууну токтотуу боюнча эч кандай сунуш албаганына карабастан, анын өкмөтү Стамбулда тынчтыкка жетишүү үчүн «жок дегенде бир аз жылыш болушун» максат кылганын айтты.
Украина делегациясын коргоо министри Рустем Умеров жетектейт, анын курамына Украинанын президентинин кеңешчиси Александр Бевз, Украинанын Куралдуу күчтөрүнүн аскер-деңиз күчтөрүнүн башкы штабынын башчысынын орун басары Александр Диаков жана тышкы иштер министринин орун басары Сергей Кислиц кирет.
Трамп таразалайт
АКШнын президенти Дональд Трамп шайлоо өнөктүгү учурунда да, кызматка киришкенден кийин да согушту токтотууну убада кылган.
Сүйлөшүүлөрдү колдогон америкалык расмий өкүлдөр сүйлөшүүлөрдүн биринчи айлампасындан кийин орус бийликтери менен жогорку деңгээлдеги телефон сүйлөшүүлөрүн өткөрүштү.
Трамп менен Путин 19-майда телефон аркылуу да сүйлөштү.Трамп сүйлөшүү жакшы өткөнүн, Орусия менен Украинанын сүйлөшүүлөрү токтоосуз башталарын жарыялады.
Трамп Орусия Украина менен ок атышууну токтотууга карай акырын жылып жатканын жүйө кылып, кырдаалга нааразылыгын билдирди.
26-майда Орусиянын Украинага абадан жүргүзгөн соккусунан кийин Трамп Truth Social платформасында Путин «акылынан айнып баратат» деп айткан.
Орусия болсо Трамп Украинанын орус шаарларына жасаган «ири террордук чабуулдары» тууралуу «жетиштүү маалыматка ээ эмес» деп айтып, орус бийликтери Трамптын Украинадагы согуш тууралуу катаал билдирүүлөрү «эмоционалдык ашыкча жүктүн» натыйжасы болушу мүмкүн деп божомолдошот.
Трамп ошондой эле украин лидери Зеленскийди сынга алып, украин лидери мындай сүйлөп, өз өлкөсүнө жакшылык кылбай жатат деп ырастады.
Ошол эле учурда Ак үй билдирүү таратып, «Орусия менен Украина келерки аптада Стамбулда түз жолугушууларды жана сүйлөшүүлөрдү өткөрөт деп үмүттөнөбүз жана бул жолугушуунун болоруна ишенебиз»,-деп билдирди.
АКШ бул сүйлөшүүлөргө өз өкүлүн жөнөтүп жөнөтпөй турганы азырынча белгисиз.
Сүйлөшүүлөрдүн алдында кагылышуулар күч алууда
Тараптар Стамбулда үстөлгө отурууга камданып жаткан маалда ишемби жана жекшемби күндөрү кечке жуук катуу кол салуулар болгону кабарланган.
Жекшембиде Украинанын Коопсуздук кызматы (СБУ) анын күчтөрү Орусияга «кеңири масштабдуу» чабуул жасап, бир нече аймактарда, анын ичинде Сибирдин Иркутск облусунда, Орусия-Украина чек арасынан 4300 чакырымдан (2671 миль) алыстыкта учкучсуз учуучу аппараттын чабуулунан 40тан ашык стратегиялык бомбалоочу учактарды жок кылганын жарыялады.
Чабуул төрт аэропортту, анын ичинде Оленя, Иваново, Дягилево жана Белаяны бутага алганы айтылат.
Жекшембиде Орусиянын Коргоо министрлиги да билдирүү таратты.
Министрлик Орусия боюнча беш аэропортко, анын ичинде Мурманск, Иркутск, Иваново, Рязань жана Амур аймактарында учкучсуз учуучу аппараттар менен чабуул жасалганын моюнга алып, кол салууларды «Киев режими тарабынан жасалган террордук чабуул» деп мүнөздөдү.
Министрлик Иваново, Рязань жана Амур аэропортторундагы кол салуулар «токтурулганын», Мурманск менен Иркутск шаарларында аэропортко жакын аймактардан учкучсуз учуучу аппараттар учурулгандан кийин бир нече «учак бөлүктөрү» күйүп кеткенин, террордук чабуулдарга катышкандардын айрымдары кармалганын билдирди.
