Во време кога традиционалните напори за посредување честопати застануваат, Туркије тврди дека дијалогот, дури и во најспорните услови, останува неопходен инструмент за глобална стабилност.

Таа посветеност е демонстрирана на Форумот за дипломатија во Анталија (АДФ), годишен собир кој, сега во својата четврта година, се појави како клучна арена за глобален дијалог. 

Домаќин е Министерството за надворешни работи на Туркије, а форумот нуди редок простор каде што противниците, сојузниците и актерите на маргините можат да се вклучат во дискусии на високо ниво.

Овогодишната тема „Враќање на дипломатијата во поделениот свет“ е одраз на времето. Како што се продлабочуваат меѓународните поделби - без разлика дали преку војна или идеолошки раздор - императивот за ангажирање или изолацијата никогаш не бил појасен.

Со својот акцент на дијалогот наместо на поделбата, форумот има за цел да ја обнови довербата во дипломатијата и да ги истражи решенијата за некои од најитните прашања во светот, зајакнувајќи ја улогата на Туркије како проактивен посредник во сѐ поделениот свет.

Настанот собра учесници од 148 земји, вклучително и 19 шефови на држави и влади, 52 министри за надворешни работи и многу други високи функционери. Се одржува од 11 до 13 април во Анталија.

Минатите форуми ја истакнаа нејзината важност:

2021: Во екот на повоените тензии меѓу Ерменија и Азербејџан, Туркије ги покани двете нации во АДФ, поставувајќи ја основата за присуство на министерот за надворешни работи на Ерменија во 2022 година - ран сигнал за затоплување на врските.

2022: Форумот беше домаќин на првата средба на високо ниво меѓу руските и украинските министри за надворешни работи од избувнувањето на војната, претходник на евентуалниот договор за жито што помогна да се избегне глобална криза со храна.

2024: АДФ ги зајакна економските и безбедносните партнерства на Туркије со африканските нации, продлабочувајќи го своето влијание на континентот. Истата година, исто така, обезбеди ретка дипломатска сцена за Венецуела, Куба и Иран - нации често исклучени од главниот глобален дискурс.

Нудејќи неутрален терен за ангажман, АДФ го зајакна дипломатскиот кредибилитет на Туркије.

Прагматичен миротворец

Сместена на раскрсницата на Европа, Азија и Блискиот Исток, Туркије зазема регион кој постојано е обликуван од конфликти. Наместо да потклекне на несигурноста на својата околина, Анкара ја искористи својата позиција за да ја одработи улогата на дипломатски актер. Таа се појави како клучен посредник во глобалните конфликти.

Оваа улога беше реафирмирана на 30 јануари, кога турската Национална разузнавачка организација (МИТ), под раководство на претседателот Реџеп Таип Ердоган, одигра клучна улога во обезбедувањето на ослободувањето на тајландските заложници што ги држеше Хамас во Газа.

Постапувајќи по барање на тајландската влада, Туркије уште еднаш ја покажа својата способност да маневрира во сценарија со високи влогови и со висока тензија. Ова дополнително ја покажува нејзината посветеност на хуманитарната дипломатија и ја зацврстува нејзината репутација како доверлив посредник во меѓународните кризи.

Додека дипломатските напори на Туркије придонесуваат за итно разрешување на кризата, тие служат и за поширока стратешка цел: позиционирање на Туркије како неопходен актер во глобалната политика.

Онаму каде што традиционалните интервенции предводени од Западот пропаднаа - било поради политички багаж или недостаток на локална доверба - Туркије се вклучи со алтернативен модел, кој е вкоренет во ангажирање наместо во принуда.

Пример за овој чин на балансирање дојде со улогата на Туркије во Договорот за коридор за жито од 2022 година меѓу Русија и Украина. Посредуван заедно со Обединетите нации, договорот обезбеди континуиран извоз на украинско жито преку Црното Море, избегнувајќи глобален недостиг на храна.

Слично на тоа, Туркије ги прошири своите посреднички напори до Рогот на Африка, влегувајќи кога се зголемија тензиите меѓу Етиопија и Сомалија поради договорот на Етиопија со Сомалиланд за пристап на Црвеното Море.

Одговарајќи на барањата на двете нации, Туркије ја лансираше „Декларацијата од Анкара“, која кулминираше со мировен договор до крајот на 2024 година. 

Оваа дипломатска пресвртница означува нова ера на мир и соработка меѓу двете земји, бидејќи исто така го отвори патот за поблиска соработка меѓу земјите кои претходно беа полн со тензии.

Преку конкретни обврски, како што се воспоставување зони за слободна трговија и соработка на заеднички енергетски проекти, Туркије успеа да го трансформира непријателското опкружување во можност за соработка.

И сомалискиот претседател Хасан Шеик Мохамуд и етиопскиот премиер Абиј Ахмед изразија благодарност за дипломатската интервенција на Туркије и ја истакнаа нивната посветеност на регионалната стабилност.

Надвор од обезбедувањето регионална стабилност, со напорите за посредување Туркије го зајакнува сопственото геополитичко влијание. Одржувајќи ги отворени каналите со конфликтните страни, Анкара гарантира дека нејзиниот глас се слуша во дискусиите кои ќе ја обликуваат идната рамнотежа на силите.

Мелике Хочаоглу

Мелике Хочаоглу магистрирала латиноамерикански студии на Универзитетот во Амстердам. Со еднодецениско искуство во деловната дипломатија во Одборот за надворешни економски односи на Туркије, таа организираше бројни претседателски посети на Латинска Америка, унапредувајќи ги билатералните економски и културни односи. Таа е достапна на X на @hocaoglumel.

Извор: ТРТ Ворлд