Како треба да ја разбереме нашироко објавената изјава на портпаролот на кинеското Министерство за надворешни работи: „Ако војната е она што го сакаат САД, било да е тоа тарифна војна, трговска војна или кој било друг вид војна, ние сме подготвени да се бориме до крај“.

Многумина ова го протолкуваа како ескалација во војната со зборови, барем од кинеска страна. Тоа ја погодува застрашувачката жичка бидејќи толку многу ретко слушаме таква директна изјава директно од кинеското Министерство за надворешни работи, таква што потоа се повторува на различни официјални профили на социјалните мрежи ширум светот.

Накратко, ова не е дрскост што често го слушаме од Министерството за одбрана, Глобал тајмс или некој од таканаречените дипломати „воини волци“ кои или ја испраќаат пораката или го прават тоа како што е наложено со одредено растојание од центарот.

Понатаму, тоа е особено впечатливо бидејќи во последните неколку месеци пред изборите во САД, официјалните изјави од Кина, како и известувањата во државните медиуми, го третираа Вашингтон со детски ракавици, чекајќи да видат по кој пат сака да тргне Доналд Трамп без да биде вовлечен во некоја надолна спирала на „око за око“, која Трамп обично ја обожава.

Сега, бидејќи е јасно дека новата американска администрација се движи прилично агресивно против Кина, оваа нова директна изјава е сигнал дека ракавиците се симнати, барем дискурзивно кажано.

Исто така, би можеле да се запрашаме дали ова означува пресврт во Пекинг, кој се подготвува за фаза на подиректна конфронтација со САД. Ако американското одвојување од Украина конечно го расчисти патот за Вашингтон да го насочи своето целосно внимание против Кина, како што некои шпекулираат, тогаш сега е време Пекинг да застане недвосмислено цврсто, дури и до тој степен да каже дека е подготвен за војна ако САД го испровоцираат.

Од една страна, таквиот став е конзистентен со тврдењето на Пекинг дека во оваа нова ера, Кина се врати во центарот на светската сцена како голема сила, која веќе конструктивно ја реализира појавата на мултиполарен свет.

Од друга страна, Трамп во неколку наврати ја демонстрираше вредноста на претпазливост кога станува збор за справување со Русија, постојано покренувајќи го сеништето за можна Трета светска војна ако односот биде погрешно третиран.

Ова обезбедува важен контекст додека Трамп сака да ја реши војната на претседателот Џо Бајден против Русија: американските лидери ветија руски пораз и уништување на руската економија. Сепак, еве нè денес, американски претседател најверојатно ќе преговара за условите што ќе ја потврдат руската победа, а тоа ќе го направи без неговите сојузници, па дури и Украина на маса.

Лекцијата за Кина е сосема јасна: ако Трамп се плаши од поширока војна со Русија, ако Русија застане цврсто против НАТО, против Украина, Европа и САД, и го стори тоа со нејзината економија која издржи разорни напади, тогаш Кина, како многу посилна земја од Русија и економски и воено, треба исто така да застане не помалку цврсто, а уште повеќе ако администрацијата на Трамп е подготвена да тестира.

Минатата година, во Пекинг имаше тивок консензус дека второто претседателство на Трамп ќе ги фаворизира интересите на Кина. Секако, имаше и такви кои беа загрижени дека решавањето на конфликтот во Украина ќе го ослободи Вашингтон повеќе да се фокусира на Кина. Но може да се тврди дека САД го искористија тој конфликт за да ги нарушат односите на Кина со Европа.

Во меѓувреме, администрацијата на Бајден воопшто не беше забавена во спроведувањето на својата антикинеска стратегија за обуздување до таа мера што ризикот од војна беше неподносливо висок до 2023 година, што бараше умереност. Истовремено, беше сè појасно дека целите на САД ќе пропаднат во Украина.

Може да се тврди дека 2023 година ја одбележа годината на стратешки неуспех, демонстрирајќи ги тешките ограничувања на американските капацитети за повторно наметнување на униполарен светски поредок, година која беше проследена со зголемена стабилизација во кинеската економија и клучни технолошки откритија кои ја сигнализираа самоуништувачката залудност на американската технолошка блокада.

Следствено, доктрината на Бајден пропадна. Додека враќањето на Трамп би им понудило на САД добра можност да ја сменат тактиката, Кинезите беа прилично уверени дека тој ќе биде уште помалку ефикасен од неговиот претходник во собирањето меѓународна поддршка против Кина. 

Тие сметаа дека тој ќе има уште поголема веројатност да ја храни поларизацијата и кризите во владеењето меѓу американските сојузници и во самите САД и дека веројатно ќе преговара за трговски договор, како што се случи за време на првото претседателство на Трамп.

Тоа е затоа што трговската војна на крајот им носи голема болка на Американците и наскоро, конгресните другари на Трамп ќе се соочат со гласачите кои сакаат мир и олеснување на инфлацијата што тој им го вети.

Навистина, ако републиканците ја изгубат контролата врз Конгресот, второто доаѓање на Трамп ќе се смета за втор неуспех, а анатемата за „куца патка“(слабак кому му се ближи крајот на функцијата) ќе го повика за некои од нас популарното кинеско меме за Трамп како „златен петел“.

Иако Трамп не ја покажа својата рака целосно, Пекинг гледа дека САД истражуваат три потенцијални стратешки патишта истовремено. 

Прво, тој би можел да вложи се во раздвојување и антикинеско ограничување. Но ова може да ризикува да предизвика некаква економска војна што може да ја турне Кина против доларот. Ова, пак, може да доведе подиректно до воен конфликт, со оглед на фактот дека американската економија (а со тоа и американската воена моќ) е суштински куќа од карти изградена на моќта на доларот како наднационална валута.

Второ, тој би можел да промовира политика на стратешко повлекување во потесна сфера на влијание, Нова доктрина на Монро, како што сугерираат некои од неговите потези, враќајќи се првенствено на западната хемисфера каде што САД се фаворизирани географски. Ова може да се надополни со потези против Гренланд и Канада, со оглед на релативната вредност на глобалниот север во однос на климатските промени.

Во меѓувреме, Кина и Русија ќе треба да ги одредат нивните соодветни позиции особено во Централна Азија, што може да биде полесно да се каже отколку да се направи, и покрај напредокот што двете го постигнаа работејќи заедно со стратешкото партнерство и преку Иницијативата „Појас-пат“, БРИКС и Шангајската организација за соработка.

Трето, Трамп акумулира моќ за голема зделка, можеби, каде што се надева дека ќе добие што е можно повеќе од Кина, вклучително и заштита на доларот, американската економија и американските стратешки интереси во Америка, додека на крајот ќе ги поттикне кинеските инвестиции и производство во САД и ќе ја надмине Европа како што тоа го прави. 

Оваа можност секако го ужаснува Пекинг и ја згрозува Европа, а од трите патеки може да биде најреалната, онаа што би требало да се реализира пред Конгресот да стигне до среднорочниот мандат.

Чесно е да се каже дека Кина ги разбира овие тактики и можните стратешки патишта и има планови за вонредни ситуации за секоја од нив. Во меѓувреме, да изгледате вознемирено или алармантно не е нешто што Пекинг сака да го покаже, бидејќи токму тоа се обидува да го извлече Трамп. Последното нешто што сака да го слушне е дека земја помоќна од Русија е подготвена за војна. И за разлика од Канада, Мексико, Панама и Колумбија, Кина нема да биде натерана на отстапки.

Џозеф Грегори Махони

Џозеф Грегори Махони е професор по политика и меѓународни односи на East China Normal University (Шангај) и виш научен соработник во Институтот за развој на социјализам со кинески карактеристики на Southeast University (Нанџинг) и Фондацијата за мировен развој на Хаинан ЦГЕ(Sanya).