Никогаш не бил таму. Но творел како да бил, како да плачел со нив. Како да изградил ѕидови и да ги жалел кога се рушеле.
Во едно интервју Пандe Манојлов ќе рече:
„Палестина не е само географија. Таа е болка, изгнаница, мајка што чека, дете што се буди од кошмар.“
Роден во Породин, а духовно сраснат со светот. Поет кој ја разбра трагедијата и страдањето на Палестинците без никогаш да ја напушти својата татковина. Ниту чекор во Газа, ниту гутка воздух од Ерусалим, но со секој стих — тој патуваше таму. Го пронајде отпорот во тишината.
Поезија што преминала граници и контролни пунктови
Неговите стихови беа оружје — не за убивање, туку за сведочење. За време на Првата интифада, за време на полициски час, кога вестите замолчуваа, неговата поезија говореше. Палестинските студенти ги разнесуваа неговите песни како летоци на отпорот. Низ кампусите, протестите, на улиците на Рамала, Наблус, Газа.
„Никогаш не сум ја видел твојата земја,
но твоите солзи ги наводнија моите стихови.“
Преведен на арапски, неговиот збор не беше туѓ. Тој стануваше локален јазик, локална болка, крик.
Ел-аки – Братот од Балканот
Го викаа ел-аки — „братот“. Тој беше сведок без камера, новинар без микрофон, борец без оружје. Неговиот отпор беше поетски:
„Секоја маслинка има брат во егзил.“
„Не можеш да убиеш народ.“
„Можеш да срушиш дом... но не и топлината на рацете што го изградиле.“
Збирката „Палестина во моето срце“ останува сведоштво за поетската храброст. Без претензии за политичка добивка. Само глас за тие што биле замолчени.
Стихови кои зборуваат наместо куршуми
„Кога Палестина крвари,
мојот јазик повеќе не е мој.
Станува крик.
На арапски.“
„Ако мојот глас некогаш умре,
нека биде погребан во Ерусалим.“
За него, Палестина беше прашање на совест. Ја опишуваше како универзална болка. Тој не пишуваше за неа — туку од неа. Како некој што таму ја оставил душата.
И денес, додека новите генерации поети го бараат својот збор, стиховите на Пандe Манојлов остануваат во воздухот над Блискиот Исток — како ехо од Балканот, како доказ дека солидарноста не мора да доаѓа со пасош, туку со срце.
Неговите зборови остануваат да светат таму каде што светот често избира да не гледа.