„Умри, к***** сине“, му извикувале група Израелци на 13-годишниот Ахмад Манасра во 2015 година додека лежел на земја - тешко претепан, прегазен од израелски возач со фрактура на черепот и внатрешно крварење.
Набргу по нападот, Манасра бил уапсен.
По речиси една деценија затвор, тој беше ослободен на 10 април 2025 година. Сега има 23 години.
Светот живо се сеќава на неговиот случај откако видеото на кое се гледа како тој крвари на земја и како подоцна го испрашуваат како дете стана вирален, собирајќи милиони прегледи низ социјалните мрежи во тоа време.
„Окупацијата е насочена кон децата - целиот наш народ страда под окупација, без разлика дали се тоа деца, жени, од логори, затвореници или семејства“, рече д-р Мохамед Мустафа, палестински министер за надворешни работи, во ексклузивно интервју за ТРТ Ворлд на Форумот за дипломатија во Анталија.
Иако сега е слободен, Манасра страда од шизофренија и други проблеми со менталното здравје, според извештајот од 2021 година на Лекари без граници.
Ахмад беше држен во изолација, што можеби дополнително придонесе за влошување на неговото ментално здравје.
„Шокантното малтретирање на Ахмад Манасра и суровоста покажана кон него од страна на израелските затворски власти и израелскиот правосуден систем е илустрација за пошироки шеми на злоупотреба врз палестинските затвореници, особено децата“, според Хеба Мораеф, регионален директор на Амнести интернешнал за Блискиот Исток и Северна Африка.
„Сегашната фаза е најтешка во историјата на движењето на палестинските затвореници. Она што го прави сегашната израелска влада - преку ограничувања, вознемирување и кршење на сите хуманитарни закони - им го направи животот неверојатно тежок за палестинските затвореници, без разлика дали се деца или возрасни“, изјави палестинскиот амбасадор во Анкара, Фаед Мустафа за ТРТ Ворлд.
На денот на ослободувањето на Манасра, неговиот адвокат, Калед Забарка, откри дека израелските затворски власти го ослободиле Ахмад „далеку од затворот Нафха за да го спречат неговото семејство да го прими, оставајќи го сам на празен простор“.
Ахмад подоцна бил пронајден од случаен минувач во областа Бершеба во јужниот регион Негев, кој контактирал со неговото семејство. Набргу потоа успеаја повторно да се обединат со него.
Забарка потврди дека Ахмад оттогаш се обединил со своите родители.
И покрај многуте барања, нему му била ускратена можноста да прегрне, бакне или допира некој од членовите на неговото семејство уште од четиринаесетгодишна возраст.
Тој еднаш накратко ја допре раката на својата мајка низ дупка во ѕидот на судницата - освен тоа, тој сега може да ја прегрне за прв пат по 9,5 години.
Притворен, обвинет и осуден додека е сè уште малолетник, случајот на Манасра стана симбол на односот на Израел кон палестинските деца - и поширок модел на дејствија за кои многу застапници за човекови права тврдат дека го прекршуваат меѓународното право и се во спротивност со глобалните стандарди за човекови права.
Што се случи во 2015 година?
Ахмад Манасра беше обвинет за обид за убиство во контроверзен случај, и покрај тоа што не избодел никого - обвинение за кое групите за човекови права велат дека го нагласува лошото постапување на Израел со децата затвореници.
По инцидентот, Ахмад останал искрварен на земја без итна медицинска помош, лежејќи покрај безживотното тело на неговиот 15-годишен братучед Хасан Манасра. Експлицитното видео на кое се гледа како Ахмад лежи на улица, крварејќи од главата додека Израелците го исмеваат, стана вирално и собра милиони прегледи.
Во 2015 година, братучедот на Ахмад, Хасан Манасра, наводно избодел двајца Израелци во близина на илегалната населба Писгат Зеев во источен Ерусалим. Хасан бил убиен веднаш, а Ахмад бил тешко претепан, подоцна обвинет за „помагање на непријателот за време на војната“.
Видеото од сослушувањето на Ахмад, кое се појави истата година, дополнително го разгори бесот.
На снимката, Ахмад е прикажан со грубо третирање без правно застапување или старател.
"Не се сеќавам на ништо. Не знам што ми се случува. Само се видов себе си на камерата и поверував. Однеси ме на лекар", постојано моли 13-годишното момче плачејќи за време на сослушувањето.
Протеченото видео покажува дека израелскиот безбедносен персонал му вика и го навредува додека тој станал видно вознемирен.
Првично осуден на 12 години, затворската казна на Ахмад подоцна беше намалена на 9 и пол години.
За време на притворот, Ахмад разви значајни проблеми со менталното здравје, вклучувајќи параноја и заблуди, што доведе до сериозно лишување од сон.
Неговото семејство и адвокатите го припишуваат неговиот психолошки пад на малтретирањето на Израел, вклучувајќи го и затворањето во мала ќелија 23 часа на ден.
Адвокатот на Ахмад откри дека, поради екстремните услови на притвор, тој се обидел да се самоповреди.
Неговото семејство извести дека Ахмад бил префрлан во психијатриското крило на различни затвори на секои неколку месеци, каде што лекарите му давале инјекции за да го стабилизираат.
Каде беа меѓународните тела?
Случајот на Ахмад долго време е во фокусот на групите за човекови права.
Во декември 2021 година, на надворешен лекар конечно му беше дозволено да го посети Ахмад за прв пат од неговото затворање.
Лекарот од Лекари без граници издал лекарски извештај во кој се наведува дека Ахмад боледува од шизофренија.
Бројни локални и меѓународни тела, вклучително и Европската унија и Обединетите нации, постојано бараа негово итно ослободување.
И покрај меѓународните негодувања, жалбите до Врховниот суд на Израел за негово предвремено ослободување беа постојано отфрлани.
Судот пресуди дека, без оглед на неговата возраст или состојбата на менталното здравје, Ахмад нема право на ослободување поради неговата осуда за „тероризам“.
Помеѓу осудата на Ахмад и изрекувањето на казната, израелскиот закон беше изменет за да се дозволи гонење на деца на возраст од 12 години во цивилни судови за наводни „терористички престапи“, практика што се соочи со широки меѓународни критики.
Малолетниците - претежно момчиња на возраст од 12 до 17 години - спаѓаат во надлежност на израелското воено право, кое ги смета за кривично одговорни од 12-годишна возраст, спротивно на меѓународното право, кое го признава секој под 18 години како дете.
Годишно, околу 500-700 палестински деца, некои на возраст од 12 години, се притворени и се соочуваат со кривично гонење во израелскиот воен судски систем.
Мораеф го осуди Израел во изјава и рече: „И покрај зголемените повици за негово ослободување, израелските власти го ставија во самица речиси две години, што значително ги влоши неговите услови. Самицата подолга од 15 дена ја прекршува забраната за тортура“.
Израелски системски модел
Од 1967 година, палестинските деца на окупираниот Западен Брег се предмет на израелскиот воен закон, што ги прави единствените малолетници во светот кои постојано се гонат пред воените судови.
Неверојатно, Израел е единствената земја која систематски користи воени судски системи за кривично гонење на децата.
Групата за права со седиште во Палестина Дифенс фор Чилдрен Интернешнл- Палестина (ДЦИП), ги документира детските притвори од 1991 година.
Во текот на изминатите две децении, велат од ДЦИП, приближно 13.000 палестински деца доживеале притвор, испрашување, гонење и затворање во рамките на израелскиот воен систем.
Податоците на ДЦИП нагласуваат дека три четвртини од децата доживеале некаков облик на физичко насилство по апсењето.
Во 97 отсто од случаите, ниту еден родител не бил присутен за време на сослушувањето, како во случајот на Ахмад Манасра, а две третини не биле соодветно информирани за своите права.
Статистиката дополнително открива дека 80 отсто од децата биле подложени на претреси со соблекување до гола кожа, 42 отсто не добиле соодветна храна и вода, а на 31 отсто им бил забранет пристап до тоалет.
Уште едно прекршување на законот се случува спротивно на член 5 од Универзалната декларација за човекови права, клучен документ за човековите права.
Овој член го гарантира правото да се биде ослободен од тортура, сурово, нечовечко или понижувачко постапување или казнување.
Па сепак, притворените деца пријавуваат злоупотреба од апсењето до ослободувањето, вклучително и врзување, врзување очи, вербална злоупотреба и заплашување.
Последно, 17-годишниот Валид Ахмад од Западниот Брег, кој бил затворен во израелски затвор шест месеци без да биде обвинет, починал откако колабирал - најверојатно поради комбинација од глад, екстремно медицинско запоставување и злоупотреба, како што беше потврдено од неговата обдукција.
Извор: ТРТ Ворлд и агенции
