بر اساس گزارش‌ها، دانشمندان چینی راهی برای معکوس کردن عمکلرد دیابت نوع ۱ یافته‌اند؛ بیماری‌ای که تاکنون برای جلوگیری از پیشرفت آن، فقط مدیریت می‌شد و درمانی نداشت.

این دستاورد پزشکی احتمالاً به میلیون‌ها نفر در سراسر جهان کمک خواهد کرد تا بر این بیماری جدی که معمولاً از کودکی آغاز می‌شود، فایق آیند.

دیابت باعث می‌شود که سیستم ایمنی بدن انسان به اشتباه به سلول‌های تولیدکننده انسولین در پانکراس، که غده‌ای در ناحیه شکم است و آنزیم‌های گوارشی ترشح می‌کند، حمله کند.

اگر دیابت نوع ۱ از طریق تزریق منظم انسولین کنترل نشود، می‌تواند به مشکلات جدی‌تری مانند آسیب عصبی، نابینایی و نارسایی‌های قلبی و کلیوی منجر شود.

دیابت نوع ۱ چیست؟

این بیماری باعث می‌شود که سطح گلوکز یا قند خون بیش از حد بالا برود. علت این امر ناتوانی بدن در تولید هورمونی به نام انسولین است که کنترل‌کننده گلوکز خون می‌باشد.

افراد مبتلا به این بیماری باید روزانه انسولین تزریق کنند تا سطح گلوکز خون خود را تحت کنترل نگه دارند.

یک نکته مهم: دیابت نوع ۱ با دیابت نوع ۲ متفاوت است. دیابت نوع ۲ با افزایش سن و اضافه‌وزن مرتبط است. دیابت نوع ۲ بسیار شایع‌تر است و زمانی رخ می‌دهد که بدن نسبت به انسولین مقاوم شود یا انسولین کافی تولید نکند.

درمان دیابت نوع ۱ چگونه ممکن است؟

پاسخ به این سؤال، بسیار کوتاه ولی بدون نتایج تکنیکی است: توسعه سلول‌های بنیادی.

مطالعه‌ای که توسط دانشمندان دانشگاه پکن انجام شد، سلول‌های سالم (کوچک‌ترین واحدهایی که بافت‌های بدن را تشکیل می‌دهند) از یک بیمار جمع‌آوری شد؛ سپس این سلول‌ها در محیط آزمایشگاهی از حالت غیرتخصصی و تصادفی به سلول‌های ویژه‌ای که قادر به تولید انسولین هستند، تبدیل شدند.

سپس دانشمندان سلول‌های تازه توسعه‌یافته و تخصص‌یافته را به همان بیماری که مبتلا به دیابت نوع ۱ بود، پیوند زدند.

استفان برنو، عضو هیئت علمی دانشکده داروسازی و علوم زیست‌پزشکی دانشگاه سنترال لنکشایر، بیان داشت: به طرز شگفت‌انگیزی، این سلول‌ها شروع به تولید انسولین به‌طور مستقل کردند و به بیمار اجازه دادند که پس از دو و نیم ماه، بدون نیاز به تزریق روزانه انسولین، سطح قند خون خود را تنظیم کند.

فرایند معکوس کردن دیابت نوع ۱ از طریق اصلاح سلولی به طور کلی تحت عنوان درمان با سلول‌های بنیادی شناخته می‌شود.

آشنایی با سلول‌های بنیادی

بدن انسان از بیش از ۳۷ تریلیون سلول تشکیل شده است. اما همه این سلول‌ها از یک سلول واحد که معمولاً به عنوان «تخمک بارورشده» شناخته می‌شوند، منشأ می‌گیرند. با رشد و توسعه بدن انسان، یا سلول‌های تخصص‌یافته تولید می‌شوند یا سلول‌های بنیادی.

در حالی که سلول‌های تخصص‌یافته وظیفه انجام یک نقش خاص در بدن را بر عهده دارند، سلول‌های بنیادی قادر به انجام هیچ عملکرد خاصی نیستند.

اما همین سلول‌های بنیادی پتانسیل این را دارند که ریکاوری شده و به سلول‌های تخصص‌یافته تبدیل شوند؛ و همچنین به عنوان سیستم تعمیر اساسی بدن انسان عمل کنند.

به عبارت دیگر، سلول‌های بنیادی می‌توانند برای مدت طولانی تقسیم شده و خود را تجدید کنند؛ ویژگی‌ای که آن‌ها را برای اهداف تحقیقاتی پزشکی مفید می‌سازد.

دانشمندان طی دهه‌ها روش‌های مختلفی برای تبدیل سلول‌های بنیادی به سلول‌های تخصص‌یافته بررسی کرده‌اند تا بیماری‌هایی مانند پارکینسون، آلزایمر، آسیب‌های نخاعی، بیماری‌های قلبی، دیابت و التهابات مفصلی را درمان کنند.

برنو با اشاره به اینکه وادار کردن سلول‌های بنیادی برای ایفای نقش به عنوان سلول‌های تخصصی تولیدکننده انسولین در پانکراس، کار بسیبار دشواری‌ست، می‌گوید: از هیجان‌انگیزترین جنبه‌های سلول‌های بنیادی این است که می‌توانند سلول‌های آسیب‌دیده یا از دست رفته در بدن را جایگزین کنند.

نتایج امیدوارکننده

در نتایج مطالعه مذکور آمده است: یک خانم بیمار که سلول‌های تولیدکننده انسولین را دریافت کرده بود، ظرف ۷۵ روز پس از پیوند به استقلال پایدار از انسولین دست یافت.

بعد از یک سال، داده‌های بالینی مرتبط با تمام اهداف مطالعه مذکور، بدون اینکه نشانه‌ای از ناهنجاری‌های مرتبط با پیوند وجود داشته باشد، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج امیدوارکننده از این بیمار نشان می‌دهند که مطالعات بالینی بیشتری مورد نیاز است.

برنو می‌گوید: نتایج این مطالعه بسیار امیدوارکننده است؛ همچنین اگر آزمایش‌ها در مقیاس بزرگ‌تر موفقیت‌آمیز باشند، روش درمانی بررسی شده در این مطالعه پتانسیل این را دارد که در آینده‌ای نزدیک به طور گسترده در دسترس عموم قرار گیرد.

نتایج آزمایشگاهی در مورد روش درمانی بر پایه سلول‌های بنیادی به ما نشان داد که ممکن است بتوانیم بیماری‌هایی که تابدین روز قابل مدیریت و غیرقابل درمان تلقی می‌شدند را واقعاً درمان کنیم.