Америкалыктар 2001-жылы 11-сентябрындагы кол салуулардын 24 жылдыгын аземдер, ыктыярдуу иштер жана курман болгондорду эскерген башка иш-чаралар менен белгилеп жатышат.
3000ге жакын киши каза болгон кол салууларда жакындарын жоготкон кишилер бейшемби күнү Нью - Йорк, Пентагон жана Пенсильваниянын Шэнксвиллдеги шаарындагы эскерүү иш-чараларына катышат. Башкалары болсо бул күндү жакындары менен чогулуп эскерүүнү тандашууда.
Дүйнөлүк соода борборуна жасалган кол салууда атасы Роберт Линчтен айрылган Жеймс Линч үй-бүлөсү менен бирге Нью-Жерсидеги туулуп өскөн жерине жакын жерде өтө турган аземге катышарын, андан соң күндү пляжда өткөрөрүн айтты. “Кайгы эч качан толук жок болбойтдеп ойлойм,” - деген Линч өнөктөшү жана апасы менен бирге, 11-сентябрга арналган кайрымдуулук иш-чарасында муктаждар үчүн тамак даярдоого жардам берип жатып : “Бул кайгынын ичинде кубаныч табуу менин өсүүмдө чоң роль ойноду,” - деп кошумчалады.
Эскерүү аземдери саясий чыңалуу күчөгөн мезгилге туш келди. Көбүнчө улуттук биримдик күнү катары белгиленген 11-сентябрь консервативдүү активист Чарли Кирк Юта штатындагы университетте сөз сүйлөп жатканда атып өлтүрүлгөндөн бир күн өткөндөн кийин өтүп жатат.
Ысымдардын окулушу жана бир минуталык эскерүү
Жетекчилер Кирктин өлтүрүлүшү Нью-Йорктогу Бүткүл дүйнөлүк соода борборундагы 11-сентябрь эскерүү аземинин айланасында кошумча коопсуздук чараларынын көрүлүшүнө жол ачуусу күтүлүп жаткандыгын айтты.
Манхэттендин түштүк бөлүгүндө жайгашкан "нөлдүк чекитте" кол салуунун курмандыктарынын ысымдары үй-бүлөлөрү жана жакындары тарабынан катуу үн менен окулат. Аземге вице-президент Ж.Д. Вэнс жана жубайы Уша Вэнс катышат. Учактар мунараларга урунган жана мунаралар кулаган убакыттарда бир мүнөттүк эскерүү болот.
Виржиния штатындагы Пентагондо, учакты аскердик штабга багыттаган террорчулар тарабынан өлтүрүлгөн 184 аскер кызматкери жана жарандар эскерилет. Президент Дональд Трамп менен жубайы Мелания Трамп бул иш-чарага катышып, андан кийин Бронкс шаарында өтө турган бейсбол оюнун көрүүгө барышат.
Пенсильваниянын Шэнксвилл шаарындагы элет жеринде учактын жүргүнчүлөрү жана экипажы кокпитти басып алууга аракет кылган учурда кулаган Flight 93 учагынын курмандыктары эскерилет. Бул иш-чарага Ардагерлер иштери боюнча катчы Даг Коллинз катышат.
Линч сыяктуу жалпы өлкөдөгү адамдар 11-сентябрды кызмат көрсөтүү жана кайрымдуулук иштери менен белгилешүүдө. Ыктыярчылар азык-түлүк жана кийим-кече чогултуу, парктарды жана конуштарды тазалоо, кан тапшыруу жана башка коомдук иш-чараларга катышышат.
Кол салуулардын жаңырыгы уланууда
Чабуулдарда жалпысынан 2 977 адам каза болгон. Алардын арасында Дүйнөлүк соода борборундагы көптөгөн каржы кызматкерлери менен өрттөнгөн имараттардан адамдарды куткарууга аракет кылган өрт өчүрүүчүлөр жана полиция кызматкерлери да бар. Чабуулдар дүйнө жүзү боюнча резонанс жаратып, АКШнын ички жана тышкы саясатынын багытын өзгөрттү. "Терроризмге каршы глобалдык согушка" жана АКШ баштаган Афганистан менен Иракты басып алууга, жүз миңдеген аскерлердин жана жарандардын өлүмүнө себеп болгон кагылышууларга алып келди.
Учактарды басып алгандар кол салууларда каза болгонуна карабастан, АКШ өкмөтү кол салуунун пландаштыруучусу деп айыпталган Халид Шейх Мухаммедге каршы көптөн бери келе жаткан мыйзамдуу процессин аягына чыгарууда кыйналууда. Аль-Каиданын мурдагы лидери 2003-жылы Пакистанда кармалып, андан кийин Кубадагы Гуантанамо булуңундагы АКШнын аскердик базасына жеткирилген, бирок эч качан соттолгон эмес.
Нью-Йорктогу эскерүү иш-чарасы бир убактар эгиз мунаралар жайгашкан жерлерде, каза болгондордун аттары жазылган парапеттер менен курчалган эки ки мемориалдык бассейн жайгашкан Улуттук 11-сентябрь мемориалында жана музейинде өтүп жатат. Трамп администрациясы бул мемориалдык аянтты жана жер астындагы музейди федералдык өкмөттүн көзөмөлүнө өткөрүү жолдорун караштырып жатат. Учурда бул жайлар Нью-Йорктун мурдагы мэри Майкл Блумберг жетектеген коомдук кайрымдуулук уюму тарабынан башкарылат.
Кол салуулардан бери АКШ өкмөтү эгиз мунаралар кулаганда Манхэттендин айрым жерлерине тараган уулуу чаңга кабылган он миңдеген адамга медициналык жардам жана компенсация берүү үчүн миллиарддаган доллар сарптады. Азыр да 140 000ден ашуун адам түтүндүн ичиндеги кооптуу заттар менен байланыштуу адам ден соолугуна зыян келтириши мүмкүн болгон материалдарды аныктоо үчүн мониторинг программаларына катталган.
