Kaliforniýa ABŞ-nyň ilkinji ştaty bolup, Prezident Donald Trampyň gümrük tarifleri sebäpli oňa garşy kazyýete ýüz tutdy.

“Şu gün men Kaliforniýa ştatynyň adyndan Trampyň administrasiýasyna garşy kazyýete ýüz tutandygymy yglan etdim,” diýip, Kaliforniýanyň gubernatory Gawin Newsom çarşenbe güni federal kazyýete ýüz tutandan soň wideo arkaly beýannama berdi. Bu iş Trampyň Halkara Adatdan Daşary Ykdysady Ýagdaýlar Kanunyndan (IEEPA) Kongresiň razyçylygy bolmazdan tarifleri girizmek üçin peýdalanmagyna garşy gozgaldy.

“Kaliforniýa biziň döwletimiziň iri önümçilik ştaty we dünýäniň iň esasy söwda hyzmatdaşlarynyň biri. Trampyň administrasiýasynyň bir taraplaýyn ygtyýary bilen döwrebap Amerikan taryhynda iň uly salgyt tarifini girizmegi netijesinde Kaliforniýa iň köp zyýan çekjek ştat bolar” diýip, Newsom sözüniň üstüni ýetirdi.

“Bu ýurduň taryhyndaky iň esasy öz-özüne zyýan ýetirme amaly” diýip, Newsom aýtdy. “Bu häzirki zaman Amerikan taryhyndaky öz-özüni ýok ediji başlangyçlardan biri.”

Kaliforniýa 40 million ilaty we ABŞ-nyň JIÖ-niň 14 göterimini emele getirýän uly, daşary ýurtlara gönükdirilen ykdysadyýeti bilen, soňky ykdysady üýtgeşmelerden garaşylýan zyýanyň esasy bölegini çekjege meňzeýär.

Newsomyň ofisi eger garaşsyz ýurt bolan ýagdaýynda dünýäniň bäşinji uly ykdysadyýeti boljak Kaliforniýa Trampyň tarif syýasatlarynyň halkara söwda gatnaşyklarynyň azalmagy sebäpli milliardlarça dollar zyýan ýetirjekdigini beýan etdi.

‘Hiç hili ygtyýar ýok’

ABŞ Konstitusiýasy tarif girizmek ygtyýaryny Kongrese berýär we Trampyň täze tarifleri üçin ygtyýar hökmünde esaslanýan IEEPA kanuny, prezidentiň “ABŞ-na getirilýän ähli harytlara öz islegine görä salgyt salmagyna” ygtyýar bermeýär diýip, ştat kazyýete beren arzasynda beýan edýär.

Kazyýete berilen arzada; “Prezident Trampyň täze tarif ulgamy eýýäm ykdysadyýete agyr täsir ýetirdi, paýnama we obligasiýa bazarlarynda haos emele getirdi, birnäçe sagadyň dowamynda ýüzlerçe milliard dollar bazar kapitalizasiýasyny ýok etdi, şeýle hem Prezidentiň habarsyz we duýdansyz amalymyň netijesinde ýurtda ykdysady çökgünlik howpy döretdi” diýilýär.

Dünýäde ykdysady taydan bäşinji orunda durýan we Amerikanyň ştatlarynyň arasynda import boýunça iň iri ştat bolan Kaliforniýa, tarifleriň çykdajylarynyň “adaty bolmadyk bölegini” öz üstüne alýar diýlip, arzada bellenilýar.

Ak Tamyň metbugat wekili Kuş Desai çarşenbe güni Kaliforniýanyň gubernatory Gawin Newsomyň Trampyň tariflerini bes etmäge synanyşmagyň ýerine, öz ştatyndaky jenaýat, öýsüzlik we ýokary nyrhlar bilen gyzyklanmalydygyny aýtdy.

“Trampyň administrasiýasy Amerikanyň senagat önümçiligini ýok edýän we zähmetkeşlerimize zyýan ýetirýän bu milli adatdan daşary ýagdaýy çözmek üçin tariflerden gepleşiklere çenli, ähli elýeterli gurallarymyz bilen seljermekde ygrarly” diýip, Desai aýtdy.

Trampyň administrasiýasyna garşy eýýäm üç sany birmeňzeş kazyýet işi gozgaldy – olaryň biri Nýu-Ýorkdaky Halkara Söwda Kazyýetinde işewür toparyň adyndan ähli tarifleri bes etmek üçin, biri Florida federal kazyýetinde kiçi kärhananyň eýesi tarapyndan Hytaýa girizilen tarifleri bes etmek üçin we üçünjisi Montanada ýerli Garaýagyzlar milletiniň agzalary tarapyndan Kanada girizilen tariflere garşy gozgalan kazyýet işi.