AQSh qonunchilari va inson huquqlari tashkilotlari Tufts Universitetida doktorantura talabasiga aylangan va Fulbright stipendiyasi sohibasi bo‘lgan turk talabasi Rumeysa O’zturkning Isroilni tanqid qilgani uchun hibsga olinganini qoralab, bu holatni so‘z erkinligi va fuqarolik huquqlariga qarshi xavfli bosim deb atashdi.

O’zturk niqob kiygan federal agentlar tomonidan kunduz kuni hibsga olingan, rasmiylar uni Falastin qarshilik guruhi Hamasni qo‘llab-quvvatlash faoliyatida ayblashgan — bu ayblovlarni uning oilasi va himoyachilari qat’iyan rad etishmoqda.

Michigan shtatidan demokrat vakil Rashida Tlaib bu hibsni qoralab, hukumatning repressiv harakatlari kuchayib borayotganidan ogohlantirdi.

"Tramp ma’muriyati odamlarni ko‘chalardan olib ketmoqda," deb yozdi Tlaib Instagram’da.

"Ular Falastinliklar va inson huquqlari uchun kurashayotganlardan boshlashmoqda... lekin ular bu yerda to‘xtamaydi. Keyingi navbatda ekologik adolat va abort huquqlari himoyachilari, korporativ ochko‘zlikka qarshi kurashayotganlar, kasaba uyushma a’zolari va Project 2025 ga qarshi chiqayotganlar bo‘ladi," deb qo‘shimcha qildi u.

Senator Elizabet Uorren ham ma’muriyatning harakatlarini tanqid qilib, buni asosiy huquqlarga qarshi kengroq hujumning bir qismi deb atadi.

"Bu hibs fuqarolik erkinliklarini bo‘g‘ish uchun xavotirli bir naqshning so‘nggi misolidir," dedi Uorren. "Tramp ma’muriyati qonuniy maqomga ega bo‘lgan talabalarni nishonga olib, ularni jamoalaridan sudsiz olib chiqib ketmoqda. Bu bizning Konstitutsiyamiz va asosiy erkinliklarimizga hujumdir — va biz bunga qarshi kurashamiz."

Vashingtondagi Turkiya elchixonasi Ozturkning hibsga olinishi bilan bog‘liq vaziyatni yaqindan kuzatayotganini, barcha sa’y-harakatlar amalga oshirilayotganini va AQSh rasmiylari bilan aloqalar o‘rnatilayotganini ma’lum qildi.

Repressiyaning xavotirli harakati

Huquq tashkilotlari ham bu tashvishlarni tasdiqlashdi.

Amerika-Islom Aloqalar Kengashining Massachusets bo‘limi (CAIR-MA) ijrochi direktori Tohira Amatul-Vadud O’zturkning hibsga olinishi haqida "o‘g‘irlash" va akademik erkinlikka hujum deb atadi.

"Biz hijob kiygan yosh musulmon olimning kunduz kuni niqob kiygan federal agentlar tomonidan o‘g‘irlanishini qat’iyan qoralaymiz," dedi Amatul-Vadud.

"Bu repressiyaning xavotirli harakati so‘z erkinligi va akademik erkinlikka to‘g‘ridan-to‘g‘ri hujumdir. Massachusets aholisi federal hukumatning Falastin xalqining genotsidiga AQShning sherikligini tanqid qilganlarni sukut saqlash uchun keskin choralar ko‘rayotganini tan olishi kerak. Biz Rumeysa Ozturkning zudlik bilan va xavfsiz ozod qilinishini va uning hibsga olinishi haqida to‘liq shaffoflikni talab qilamiz."

Ozturk AQSh Immigratsiya va bojxona nazorati (ICE) tomonidan seshanba kuni kechqurun Massachusets shtatining Somerville shahridagi uyining yaqinida, Ramazon oyida iftorlikka ketayotganida hibsga olingan, deydi uning advokati.

Uning hibsga olinishi Isroilni qo‘llab-quvvatlovchi veb-sayt Canary Mission tomonidan Falastinni qo‘llab-quvvatlovchi talabalar va faollarni qora ro‘yxatga kiritish kampaniyasidan keyin sodir bo‘ldi. 2024 yilda O’zturk Tufts Universitetining gazetasi The Tufts Daily’da hamkorlikda maqola yozib, maktabni Falastin genotsidini tan olishga va Isroil bilan aloqador kompaniyalardan investitsiyalarni olib chiqishga chaqirgan edi.

Bir viral video Ozturkning hibsga olinishi lahzalarini ko‘rsatdi, unda niqob kiygan odamlar uni qo‘lga olgan, garchi u qarshilik ko‘rsatmagan bo‘lsa ham.

Falastinni qo‘llab-quvvatlovchi talabalar ustidan bosim

O’zturkning hibsga olinishi Tramp ma’muriyatining Falastinni qo‘llab-quvvatlovchi talabalar va akademiklarga qarshi keng ko‘lamli bosimi fonida sodir bo‘ldi.

8 mart kuni rasmiylar Kolumbiya Universitetining taniqli Falastinlik faoli va talabasi Mahmud Xalilni hibsga olishdi. Tramp uning hibsga olinishini "birinchisi ko‘plarning" deb atadi.

Tramp hech qanday dalilsiz Xalilni Hamasni qo‘llab-quvvatlashda aybladi. Xalil esa qarshilik guruhiga aloqadorligini rad etdi.

Xalilning hibsga olinishidan bir necha kun o‘tib, Trampning da’vosi amalga oshdi, chunki boshqa bir Falastinni qo‘llab-quvvatlovchi talaba, Jorjtaun Universitetining hind tadqiqotchisi Badar Xon Suri hibsga olindi. Uning advokati aytishicha, u Falastinlik rafiqasining millati tufayli hibsga olingan.

Surining hibsga olinishidan keyin rasmiylar boshqa bir Falastinni qo‘llab-quvvatlovchi talaba Momodu Taalni o‘zini topshirishga chaqirishdi.

25 mart kuni esa boshqa bir Falastinni qo‘llab-quvvatlovchi Kolumbiya talabasi Yunseo Chung Tramp ma’muriyatini sudga berganini aytdi, chunki rasmiylar uni hibsga olish uchun uning yashash joyiga bir necha bor tashrif buyurishgan.