Rumeysa Ozturk, Fulbright dasturi stipendiyasi sohibasi, hozirda Luiziana shtatidagi hibsxonada saqlanmoqda. U 25-may kuni ICE agentlari tomonidan hibsga olinganidan keyin boshidan kechirgan voqealarni bayon qilib berdi. Ushbu ma'lumotlar TRT World tomonidan olingan va uning advokatlari tomonidan 10-aprel kuni federal sudga taqdim etilgan.
30 yoshli Ozturkning hibsga olinishi uning ismi va surati Canary Mission nomli anonim qora ro‘yxat saytida paydo bo‘lganidan ko‘p o‘tmay sodir bo‘ldi. Ushbu sayt AQSh, Isroil va yahudiylarga qarshi nafratni targ‘ib qiluvchi shaxslarni hujjatlashtirishni da'vo qiladi.
“Fevral oyida Canary Mission saytida paydo bo‘lganimdan beri, men zo‘ravonlikka nishon bo‘lishimdan qo‘rqishni boshladim,” dedi Ozturk o‘z bayonotida.
Sayt uni Boykot, Investitsiyalarni qaytarish va Sanksiyalar (BDS) harakatini qo‘llab-quvvatlashda, “Isroilga qarshi faollik” bilan shug‘ullanishda va Tufts Universitetini “Falastin genotsidi”ni tan olishga chaqiruvchi maqola hammuallifligida ayblagan.
Turkiya fuqarosi bo‘lgan Ozturk, 2015-yildan beri Canary Mission tomonidan anti-Isroil yoki antisemitik deb topilgan fikrlarni bildirgan yuzlab talabalar va professorlar qatoriga kiradi. Yaqinda ushbu sayt Columbia Universiteti talabalaridan Mahmoud Khalil (8-mart) va Mohsen Mahdawi (14-aprel) haqida ma'lumot e'lon qilgan.
Canary Mission, Trampning Falastinni qo‘llab-quvvatlovchi faollikka qarshi ijroiy buyrug‘i kuchga kirganidan beri, talabalar va akademiklarning hibsga olinishi bilan bog‘liq bo‘lgan ko‘plab doxxing platformalaridan biridir.
Ushbu buyruq ICE agentlariga orderlarsiz shaxslarni hibsga olish imkonini berdi, bu esa ko‘pchilik tomonidan siyosiy “o‘g‘irlash” va qonuniy jarayonlarni buzish sifatida qoralandi.
“Meni hibsga olishga kelgan erkaklarni ko‘rganimda, ular hukumat vakillari emas, balki menga zarar yetkazmoqchi bo‘lgan shaxsiy shaxslar deb o‘yladim,” deb yozadi Ozturk. Kuzatuv kameralarida qayd etilgan voqealar uning tortib ketilgan paytida to‘xtab qolgan.
Ozturkning advokatlari uning hibsga olinishi va saqlanish sharoitlari AQSh Konstitutsiyasining asosiy huquqlarini, jumladan, so‘z erkinligini buzganini ta'kidlamoqda. U o‘zining PhD dasturini yakunlash uchun Tufts Universitetiga qaytishni xohlaydi.
"Meni o'ldirishlariga amin edim”
O'zturk politsiya bo'limiga olib ketilayotganda astma xurujiga uchradi. Ular avtoturargohda to'xtaganida, ofitserlar uning oyoqlari va belini bog'lab, keyin majburan mashinaga o'tirishgan.
"Men nima bo'lganini so'ramoqchi edim, lekin ular qo'rqinchli va qattiq edi", dedi u.
O'zturk fosh bo'lganidan keyin advokatga murojaat qilgan va hibsga olinganida advokatning raqamini o'zi bilan birga olib yurgan, biroq uning advokati bilan gaplashish so'rovlari qayta-qayta kechiktirilgan.
Bir vaqtning o'zida agentlar uni boshqa mashinaga o'tkazishdi. O‘shanda O‘zturk uni o‘ldirishni rejalashtirayotganiga ishona boshlagan.
O'zturk uning xavfsizligini yana bir bor so'raganida, bir ofitser qisqa vaqt ichida o'qib bo'lmaydigan nishonni yoqib yubordi va uning aytganlari unga qarshi dalil sifatida ishlatilishi mumkinligi haqida ogohlantirdi.
"U o'zini aybdor his qilganday tuyuldi va "biz yirtqich hayvonlar emasmiz, hukumat aytganini qilamiz", dedi", - deydi O'zturk.
"Siz terroristik tashkilot a'zosimisiz?"
Avtomobil Nyu-Xempshir shtatining Livan shahridagi politsiya bo‘limiga yetib kelganida, O‘zturk birinchi marta AQSh huquq-tartibot idoralari kuzatuvida ekanligiga ishondi.
Hojatxonadan foydalangandan so'ng, uni Vermontga olib ketishdi va tunni faqat qattiq skameyka va hojatxona bo'lgan kamerada o'tkazdi.
"Men uxlay olmadim. Hojatxona deyarli hech qanday to'siqsiz va sovunsiz bir joyda edi. Men bilishimcha, u erda boshqa mahbuslar yo'q edi."
Advokat bilan gaplashish so'rovlari qayta-qayta rad etildi, ammo "keyingi manzilimga kelganimizda telefonimdan ba'zi raqamlarni olishim mumkinligini aytishdi", dedi O'zturk.
"Ular mening telefonimga ham kirishdi. Mening hijobsiz va yaqinlarim bilan tushgan shaxsiy suratlarim bor va ular bu suratlarga kirishidan juda xavotirdaman", - deb yozadi u o'z bayonotida.
O'sha kechasi agentlar uning kamerasiga bir necha marta qaytib kelishdi va uni uyg'otib, boshpana so'ramoqchimi yoki yo'qmi, terrorchi tashkilotlar bilan aloqasi bormi, deb so'rashgan.
Charchagan va sarosimaga tushgan O‘zturk qo‘lidan kelganicha javob berishga urindi, lekin unga nima bo‘layotganini zo‘rg‘a tushundi. Bir payt u keyingi qayerga olib ketilishini so'radi. "Luiziana", deb javob berdi kimdir.
"Umid qilamanki, biz sizga hurmat bilan munosabatda bo'ldik", deb qo'shimcha qildi yana biri.
"Men nafas ololmadim"
Ular yana ertalab soat 4 larda kelishdi. O‘zturkning qo‘liga kishan solingan va Atlantaga jo‘natilgan. U advokat so'rashni to'xtatgan edi, uning iltimosi bajarilmasligi aniq edi.
Aeroportda kutib turgan O'zturk hibsda bo'lganida birinchi jiddiy astma xurujini boshdan kechirdi. "Men nafas ololmayotganimni his qildim", deb yozdi u keyinchalik.
Unga hojatxonaga borishga ruxsat berildi va favqulodda inhalerdan foydalangan. U retsept bo'yicha dori-darmonlarni so'radi, ammo ofitserlar uni "olish uchun joy yo'q" va u faqat oxirgi manzilida olishi mumkinligini aytishdi.
"Hammasi sizning boshingizda"
Luiziana shtatidagi hibsxonaga kelganida Ozturk astma xurujiga uchradi.
"Men ulardan tashqariga chiqishlarini va toza havo olishlarini so'radim. Ular yo'q deyishdi, lekin ular meni xona tashqarisidagi koridorda kutishga ruxsat berishdi. Men hali ham to'g'ri nafas ololmadim va kutayotganimda yig'lardim".
Nihoyat uni tibbiy markazga olib borishganda, hamshira uning haroratini o‘lchab, so‘ng ruxsat so‘ramay ro‘molini yechgan.
“Uni boshingdagi narsani yechish kerak”, dedi va ruxsat so‘ramay ro‘molimni yechdi. Men hijobimni yecha olmasligini aytdim, u bu mening sog‘ligim uchun ekanligini aytdi”.
Nafasni davolash amalga oshirilmadi
Boshqa bir hamshira uning alomatlarini "hammasi sizning boshingizda" deb rad etdi.
2025-yil 26-mart kuni kechgacha, u hibsga olinganidan keyin 24 soatdan ko'proq vaqt o'tgach, bir nechta astma xurujiga uchraganida, unga Luiziana shtatidagi advokat bilan muloqot qilishga ruxsat berildi.
Qamoqqa olish shartlari
O'zturk, 10 aprelga kelib, ya'ni o'zining bayonoti sanasida, hibsxonada kamida to'rtta astma xurujiga duchor bo'lganini va bu hujumlar uning sog'lig'ini xavf ostiga qo'yadi deb aytgan sharoitlar tufayli yomonlashganini aytdi. 24 mahbus 14 kishiga mo'ljallangan kamerada saqlangan.
"Mahbuslarni sanab chiqishganda, bizni to'shagimizdan turmaslik bilan tahdid qilishadi, bu ko'pincha to'shakda soatlab kutishimizga to'g'ri keladi", dedi u.
"Ovqatlanish vaqtida juda ko'p tashvish bor, chunki jadval yo'q ... Agar xonadan vaqtida chiqmasak, eshikni yopamiz, demak, ovqat ololmaydi".
O‘zturkning aytishicha, u besh yildan beri ishlagan diplomini tamomlash uchun Tufts universitetiga qaytishni xohlaydi. Uning hibsga olinishi uning tugashiga bir necha oy qolgan doktorlik dasturini to'xtatdi.
O‘zturk nega deportatsiya qilinmoqda?
Kolumbiyalik talaba rahbari Mahmud Xalildan farqli o'laroq, O'zturk kampus faoli sifatida ko'pchilikka ma'lum emas edi, bu uning hibsga olinishi ortidagi motivlar haqida savollar tug'dirdi.
Ichki xavfsizlik departamentining yuqori martabali mulozimi hech qanday dalil keltirmasdan, O‘zturk “Amerikaliklarni o‘ldirishdan zavqlanadigan xorijiy terrorchilik tashkiloti Xamasni qo‘llab-quvvatlovchi faoliyat bilan shug‘ullangani” uchun hibsga olinganini aytdi.
Uning vizasi va boshqa 300 dan ortiq vizasi, shu jumladan Xalilning vizasi Immigratsiya va fuqarolik qonuniga binoan bekor qilindi. Qonunda aytilishicha, agar Davlat kotibi immigrantning faoliyati yoki AQShda boʻlishi “tashqi siyosatdagi salbiy oqibatlarga” olib kelishi mumkinligini aniqlasa, u deportatsiya qilinishi mumkin.
AQSh boʻylab 27 yahudiy tashkilotidan iborat koalitsiya hozirda Oʻzturkning hibsga olinishi va hibsga olinishi soʻz erkinligi kabi eng asosiy konstitutsiyaviy huquqlarni buzayotganini daʼvo qilmoqda.
