Yevropa Ittifoqi (YI) Isroil bilan hamkorlik kelishuvini qayta ko‘rib chiqishni buyurdi, Britaniya esa G‘azo genotsidi bo‘yicha qattiqroq pozitsiya olib, savdo muzokaralarini to‘xtatdi.
Fransiya Falastin davlatini tan olish majburiyatini yangiladi, Isroil Bosh vaziri Benyamin Netanyaxu Britaniya, Fransiya va Kanadaning harbiy hujumlar va G‘azodagi blokada bo‘yicha tahdidlariga javoban keskin munosabat bildirganidan bir kun o‘tib.
YI tashqi ishlar bo‘yicha rahbari Kaja Kallas seshanba kuni tashqi ishlar vazirlari yig‘ilishida 27 a’zo davlatning “katta ko‘pchiligi” Isroilga bosim o‘tkazish maqsadida bu qarorni qo‘llab-quvvatlaganini aytdi.
“Davlatlar G‘azodagi vaziyat chidab bo‘lmas darajada ekanini ko‘rmoqda va bizning maqsadimiz odamlarni haqiqatan ham qo‘llab-quvvatlash, gumanitar yordamni blokdan chiqarib, odamlarga yetkazishdir,” dedi Kallas jurnalistlarga.
Isroil G‘azodagi qirg‘inni davom ettirgandan so‘ng, YI-Isroil Assotsiatsiya Shartnomasini qayta ko‘rib chiqish tashabbusi kuchaydi. Bu shartnoma savdo aloqalarining asosini tashkil qiladi.
Diplomatlarning aytishicha, 17 YI davlati inson huquqlariga hurmatni talab qiluvchi shartnoma moddasiga asoslanib, qayta ko‘rib chiqishni talab qilgan, Niderlandiya bu tashabbusni boshqargan.
Bo‘lingan YI harakati
YI uzoq vaqtdan beri Isroilni qo‘llab-quvvatlovchi davlatlar va Falastinni ko‘proq qo‘llab-quvvatlaydigan davlatlar o‘rtasida bo‘lingan.
Bu bo‘linishni ko‘rsatgan holda, Vengriya G‘arbiy Sohildagi Isroil ko‘chmanchilariga qarshi yangi sanksiyalarni joriy etishni to‘sib qo‘ydi.
Belgiya tashqi ishlar vaziri Maksim Prevot G‘azodagi huquqbuzarliklar bo‘yicha “hech qanday shubha yo‘qligini” aytdi va qayta ko‘rib chiqish butun kelishuvni to‘xtatishga olib kelishi mumkinligini ta’kidladi.
Britaniya esa erkin savdo muzokaralarini to‘xtatdi va Isroil elchisini chaqirdi. Tashqi ishlar vaziri Devid Lammi Netanyaxu hukumatini “harbiy hujumlarni kengaytirish bo‘yicha haddan tashqari harakatlar va ritorika”da aybladi.
Lammi Britaniya parlamentiga hukumat G‘arbiy Sohildagi ko‘chmanchilar bilan bog‘liq shaxslar va tashkilotlarga yangi sanksiyalar joriy etayotganini aytdi.
“Dunyo hukm qilmoqda, tarix ularga hukm qiladi. Yordamni to‘sish, urushni kengaytirish va do‘stlaringiz va hamkorlaringizning tashvishlarini e’tiborsiz qoldirish – bu oqlab bo‘lmaydi va bu to‘xtashi kerak,” dedi u.
U Britaniya Isroil bilan “2030 yilga mo‘ljallangan yo‘l xaritasi” doirasidagi hamkorlikni qayta ko‘rib chiqishini aytdi. “Netanyaxu hukumatining harakatlari buni zarur qildi,” dedi Lammi.
Isroil esa “tashqi bosim” mamlakatni “o‘z mavjudligi va xavfsizligini yo‘q qilishni istagan dushmanlarga qarshi himoya qilishdan” to‘xtata olmasligini aytdi.
“Agar Britaniya hukumati anti-Isroil obsesiyasi va ichki siyosiy mulohazalar tufayli Britaniya iqtisodiyotiga zarar yetkazishga tayyor bo‘lsa – bu uning o‘z qaroridir,” dedi Isroil Tashqi ishlar vazirligi vakili Oren Marmorstein bayonotida.
Fransiya ham Isroilga diplomatik tanqidlarini yangiladi, tashqi ishlar vaziri Jan-Noel Barro Falastin davlatini tan olish majburiyatini tasdiqladi.
“Biz G‘azo bolalariga zo‘ravonlik va nafrat merosini qoldira olmaymiz. Shuning uchun bularning barchasi to‘xtashi kerak va biz Falastin davlatini tan olishga qat’iy qaror qildik,” dedi Barro France Inter radiosiga.
Isroilning qirg‘ini
Isroil hozirgacha G‘azoda 53,600 dan ortiq falastinliklarni, asosan ayollar va bolalarni o‘ldirdi.
U hududning ko‘p qismini vayronaga aylantirdi va deyarli butun aholining ko‘chirilishiga sabab bo‘ldi.
Xalqaro Jinoyat Sudi o‘tgan yil noyabr oyida Netanyaxu va uning sobiq mudofaa vaziri Yoav Gallantga G‘azodagi urush jinoyatlari va insoniyatga qarshi jinoyatlar uchun hibsga olish orderlarini chiqargan edi.
Isroil, shuningdek, G‘azodagi urushi uchun Xalqaro Sudda genotsid ishi bilan yuzlashmoqda.
