Birlashgan Millatlar Tashkilotining migratsiya agentligining ma'lum qilishicha, Tehron hujjatsiz odamlarni 6 iyulgacha mamlakatni tark etishni buyurganidan so‘ng, iyun oyi boshidan buyon 450 mingga yaqin afg‘on Eronni tark etgan.
Eronning may oyi oxirida hujjatsiz afg'onlar 6 iyulgacha mamlakatni tark etishi kerakligi haqidagi bayonoti Eronda istiqomat qilayotgan olti million afg'onning to'rt millioniga ta'sir qilishi mumkin.
Ammo Eronning Isroil bilan 12 kunlik to‘qnashuvi chog‘ida xorijlik fuqarolarga nisbatan tazyiqlar kuchaygan.
Birlashgan Millatlar Tashkiloti agentliklarining dushanba kuni bildirishicha, iyun oyi oʻrtalaridan beri chegarani kesib oʻtganlar soni keskin oshgani, baʼzi kunlarda gʻarbiy Hirot viloyatidagi Islom Qalʼa chegara punkti orqali 40 mingga yaqin odam o‘tib ketgan
Xalqaro Migratsiya Tashkiloti matbuot kotibi 1 iyundan 5 iyulgacha Erondan 449 218 afg‘on qaytib kelganini ma’lum qildi va joriy yilning shu paytgacha umumiy soni 906 326 nafarni tashkil qildi.
Chegarani kesib o'tgan ko'plab odamlar hukumat tomonidan bosimga duchor bo'lganlari, hibsga olinganlari va deportatsiya qilinganlari va shoshilinch ravishda ketishga majbur bo'lganliklari sababli cheklangan moliyaviy imkoniyatlaridan mahrum bo'lishlari haqida xabar berishdi.
Chet el yordamlarining katta qisqartirilishi inqirozga javob berishga to‘sqinlik qildi, BMT, xalqaro nohukumat tashkilotlari va Tolibon rasmiylari qaytib kelganlarni qo‘llab-quvvatlash uchun ko‘proq mablag‘ ajratishga chaqirdi.
BMT bu migratsiya to'lqini allaqachon qashshoqlik, ishsizlik va iqlim inqirozi bilan kurashayotgan mamlakatni yanada beqarorlashtirishi mumkinligidan ogohlantirdi va davlatlar Afg'oniston fuqarolarini majburan qaytarib yubormasliklari kerakligini ta'kidladi.
“Afgʻonlarni majburan qaytarib yuborish mintaqada beqarorlik xavfini tugʻdiradi va Yevropaga yangi migratsiya toʻlqinini keltirib chiqarishi mumkin”, dedi BMTning Qochqinlar boʻyicha Oliy komissarligi juma kuni qilgan bayonotida.
Josus ovi
“Ular bizga josuslardek munosabatda boʻlishdi va bizni mensimaslik bilan munosabatda boʻlishdi”, dedi afgʻonliklardan biri Erondan qaytgach. “Oddiy xalqdan tortib, politsiya va hukumatgacha hamma “Siz afg’onlar bizning birinchi raqamli dushmanimizsiz, bizni ichimizdan yo’q qilyapsiz”, deyapti”, - deydi u.
"Biz har doim yaxshi mezbon bo'lishga harakat qilganmiz, lekin milliy xavfsizlik ustuvor ahamiyatga ega va tabiiy ravishda noqonuniy musofirlar qaytishi kerak", dedi o'tgan hafta Eron hukumati so'zlovchisi Fotime Mohajerani va bu deportatsiya emas, balki o'z vataniga qaytishni anglatishini qo'shimcha qildi.
Eron va Isroil o'rtasidagi 12 kunlik urush paytida, o't ochishni to'xtatishdan oldin, ular o'zaro hujumlarni boshladilar va AQSh ham Eronning uran boyitish zavodlariga hujum qilib, mojaroga aralashdi.
Eron milliy xavfsizlik bilan bog‘liq xavotirlarni keltirib, joriy yilda chet el fuqarolari, jumladan, afg‘onlarga nisbatan tazyiqni kuchaytirdi. Biroq mojaro paytida bu harakatlar kuchaygan va afg‘onlar deportatsiya qilingani xabar qilingan.
Eron rasmiylarining hisob-kitoblariga ko‘ra, 2022-yilda AQSh boshchiligidagi xorijiy qo‘shinlar olib chiqib ketilishi ortidan Kobul qulagan paytda 2,6 millionga yaqin afg‘on mamlakatda qonuniy hujjatlarsiz yashamoqda.
BMTning Qochqinlar bo'yicha Oliy komissarligining Afg'oniston bo'yicha vakili Arafat Jamol intervyuda Erondagi hujumlardan g'azab afg'onlarga ham o'tgan bo'lishi mumkinligini aytdi va majburiy vataniga qaytarilishidan xavotir bildirdi.
"Ular juda qo'rqinchli urushni boshdan kechirishdi; biz buni tushunamiz. Lekin bizning fikrimizcha, afg'onlarning aybdor deb g'azabning bir qismi ularga qaratilgan", - deydi Jamol Reuters agentligiga.
