Turkiya Aloqa boshqarmasi rahbari Fahrettin Altun Istanbulda bo‘lib o‘tgan Osiyo-Tinch okeani Teleradio Ittifoqi (ABU) Yangiliklar Guruhi Uchrashuvi va Global Yangiliklar Forumida so‘zga chiqib, haqiqatga asoslangan global media frontini birlashtirishga chaqirdi.
Payshanba kuni Istanbulda o‘tkazilgan ushbu tadbirda turli mintaqalardan kelgan media mutaxassislari oldida so‘zlagan Altun, jurnalistika bugungi kunda duch kelayotgan muammolarni, jumladan, raqamli inqilob va global dezinformatsiyani yengish hamda media hikoyalarida adolat va aniqlikni tiklash zarurligini ta’kidladi.
‘Haqiqatga asoslangan jurnalistika ustun bo‘lishi kerak’
Altunning so‘zlariga ko‘ra, bugungi global media ekotizimidagi eng katta muammo jurnalistikaning haqiqatga asoslanganligini ta’minlashdir. U global jamiyatlarning stereotiplardan va chetlatishlardan xoli holda hamkorlik va inklyuziv vakillikka muhtojligini ta’kidladi.
“Faqatgina xolislik va qo‘rquvsiz haqiqatni izlashga sodiq bo‘lgan media mutaxassislari bu muammoni hal qila oladi,” dedi u. Altun, shuningdek, dunyo bo‘ylab to‘rt milliarddan ortiq odamga yetib boradigan ABU tashkilotini ushbu dolzarb ehtiyojni hal qilishga qodir asosiy institutlardan biri sifatida ko‘rsatdi.
U 19-asrdan beri global hikoyalarni shakllantirib kelayotgan G‘arb markazli axborot oqimlarini tanqid qilib, ular birgalikda yashash o‘rniga mojarolar va bo‘linishlarga sabab bo‘lganini ta’kidladi. Altun, shuningdek, sun’iy intellekt kabi texnologiyalar tomonidan kuchaytirilgan yangi media adolatsizlik davri haqida ogohlantirdi.
Uning so‘zlariga ko‘ra, bunday tahdidlardan biri “algoritm diktaturasi” bo‘lib, G‘arb ijtimoiy media kompaniyalari tomonidan joriy etilgan va manipulyatsiya qilingan, ma’lum auditoriyalarga moslashtirilgan mazmunni ishlab chiqarish orqali zulm va hukmronlikni mustahkamlaydi.
‘Isroilning jinoyatlari sun’iy intellekt yordamida amalga oshirilayotgan genotsiddir’
G‘azo mavzusiga to‘xtalib, Altun Isroilning harbiy hujumlarini “to‘liq harbiy va texnologik qudrat bilan qo‘llab-quvvatlangan genotsid” deb atadi. U Isroilning jinoyatlari har qanday narxga qaramay ochiqchasiga qoralanishi kerakligini ta’kidladi.
“Falastinda so‘z bilan ifodalash qiyin bo‘lgan dahshatli haqiqat mavjud,” dedi u. “Isroil hukumati Falastin yerlarida begunoh fuqarolarga nisbatan amalga oshirayotgan qirg‘in cheksizdir va bu haqda baland ovozda gapirilishi kerak.”
Altun, yaqinda yirik global texnologiya kompaniyasi tomonidan Falastinni qo‘llab-quvvatlagani uchun ishdan bo‘shatilgan dasturiy ta’minot muhandisini eslab o‘tdi. Ushbu muhandis Isroilning hujumlarida sun’iy intellekt texnologiyalaridan qanday foydalanayotganini fosh qilgan va bu hujumni “dunyodagi birinchi sun’iy intellekt yordamida amalga oshirilgan genotsid” deb atagan.
Altun, shuningdek, Isroilning G‘arbiy Sohildagi Jenin shahrida turk konsulligi rasmiysi ham bo‘lgan bir guruh diplomatlarga hujumini eslatib, bu voqea Isroilning “tizimli qonunsizlik va shafqatsizligini” yana bir bor ko‘rsatganini ta’kidladi.
Jurnalistlarga qarshi hujumlar
U G‘azoda xabar berish uchun hayotini xavf ostiga qo‘ygan va halok bo‘lgan jurnalistlarni yodga oldi.
Ular orasida u TRT Arabi muxbiri Rubai Xolidni tilga oldi, u jonli efirda oilasining uyi bombardimon qilinganini eshitgan; TRT operatori Sami Shahadani, u oyog‘idan ayrilganiga qaramay ishlashni davom ettirishga va’da bergan; va Anadolu Agentligi muxbiri Said Abu Nebhanni, u 10-yanvar kuni Isroil o‘qlari bilan halok bo‘lgan.
“2023-yil 7-oktabrdan beri Isroil 222 nafar jurnalistni o‘ldirdi—bu o‘tgan asrdagi barcha urushlarda halok bo‘lgan jurnalistlar sonidan ko‘p,” dedi u.
“Ushbu jasur jurnalistlar o‘q ostida ham haqiqatni xabar qilishni to‘xtatmadilar. Prezident Erdog‘anning so‘zlariga ko‘ra, ular G‘azodan dunyoga aloqa yo‘lagini ochdilar.”
U Turkiyaning davlat teleradiokompaniyalari, xususan TRT va Anadolu Agentligiga, “ushbu yo‘lakni tirik saqlashdagi fidokorona sa’y-harakatlari uchun” samimiy minnatdorchilik bildirdi.
