Yakshanba tongida Eron raketalari nafaqat Isroil hududiga, balki uning ilm-fan faxri bo'lgan joyga ham zarba berdi.
Weizmann Ilmiy Instituti, hayot fanlari, fizika va kimyo sohalarida o‘n yilliklar davomida ishlagan, dunyoga mashhur tadqiqot markazi, to‘g‘ridan-to‘g‘ri zarbada jiddiy zarar ko‘rdi. Bu zarbani Isroil rasmiylari va olimlari taktik va ramziy zarba sifatida baholashmoqda.
“Ular Isroil ilm-fanining toj marvaridiga zarar yetkazishga muvaffaq bo‘lishdi,” dedi professor Oren Schuldiner, 16 yil davomida uning laboratoriyasi joylashgan bino vayronalari yonida turib. “Bu ular uchun ma’naviy g‘alaba.”
Hujumda hech kim halok bo‘lmadi, ammo ta’siri halokatli bo‘ldi. Ikki bino to‘g‘ridan-to‘g‘ri zarba oldi — biri hayot fanlari laboratoriyalariga, ikkinchisi esa hali qurilish jarayonida edi. Kamida o‘nlab boshqa binolar zarar ko‘rdi, oynalar sinib, po‘latlar egilib, murakkab tadqiqot muhitlari yonib kulga aylandi.
“Bu ko‘plab odamlarning hayotiy ishi edi,” dedi professor Sarel Fleishman. “Ba’zi laboratoriyalar butunlay yo‘q qilindi. Haqiqatan ham, hech narsa qolmadi.”
Eron javob qaytardi
Yillar davomida Isroil yashirin suiqasdlar orqali Eron yadroviy olimlarini nishonga olib, Tehronning yadroviy dasturini kechiktirish yoki to‘xtatishga harakat qilgan. So‘nggi zarba bilan Eron Isroilning ilmiy elitasini ham nishonga olishga tayyorligini ko‘rsatdi.
1934-yilda tashkil etilgan va Isroilning birinchi prezidenti nomi bilan atalgan Weizmann Instituti dunyoning eng yaxshi tadqiqot markazlari qatorida joylashgan. U Isroilning birinchi kompyuterini yaratgan va Isroil mudofaa sanoati bilan, jumladan Elbit Systems mudofaa kompaniyasi bilan hamkorlik qilgan.
Bu aloqalar, tahlilchi Yoel Guzanskiyning fikricha, uni nishonga olishda rol o‘ynagan bo‘lishi mumkin. “Institut Isroil ilmiy taraqqiyotining ramzi hisoblanadi,” dedi u. “Va Eron shunday xabar yubormoqda: ‘Siz bizning olimlarimizni nishonga olasiz, biz siznikilarni nishonga olamiz.’”
Bu Eronning Weizmann bilan bog‘liq olimlarni nishonga olishga urinishlari birinchi marta emas. 2023-yilda Isroil rasmiylari kampusda yashovchi yadroviy olimni kuzatish va o‘ldirishga qaratilgan Eron bilan bog‘liq fitnani fosh qilishgan edi. Sharqiy Quddusning bosib olingan hududidan bir necha falastinlik gumondorlar reja amalga oshirilishidan oldin hibsga olingan edi.
Ammo hozirgi zarba avvalgi rejalarni ortda qoldirdi. Schuldiner vayronalar orasida yurganini eslab, ovozi titrab dedi: “Saqlab qoladigan hech narsa yo‘q. Hech qanday iz qolmadi. Barcha tadqiqotlarimiz to‘xtadi. Qayta tiklash uchun yillar kerak bo‘ladi.”
Kampus hali ham yopiq bo‘lib, olimlar ishlarini qachon yoki qanday davom ettirishlarini baholashga qiynalishmoqda. Vayronagarchilikdan tashqari, o‘zaro hujumlar mojaroda burilish nuqtasini belgiladi — jang maydoni faqat raketalar bilan emas, balki aql bilan ham kengaymoqda.
“Bu biz yaratadigan ilm-fanga juda katta zarar yetkazdi,” dedi Schuldiner.
