Mashhur kinorejissyor Nadav Lapidning yangi filmi Yes Isroil milliy madhiyasini qayta yozishga chaqirilgan musiqachi haqida bo‘lib, bu asar uning mamlakati G‘azo qamalidagi azob-uqubatlarga “ko‘r-ko‘rona” munosabatiga javob sifatida yaratilgan. Isroil 2023-yil oktabridan beri G‘azoda genotsid olib bormoqda.

Lapid avvalroq o‘z mamlakatidagi muammolarni Synonyms (2019-yilda Berlin kinofestivalida “Oltin ayiq” mukofotini qo‘lga kiritgan) va Ahed's Knee (2021) filmlarida tahlil qilgan edi.

Filmda, 2023-yil 7-oktabrda Hamas Isroildagi harbiy bazalar va aholi punktlariga hujum qilganidan beri jamiyat o‘zining “qorong‘u tomonlari” ostida qanday ko‘milganini tasvirlaydi.

“Isroilda ko‘r-ko‘rona munosabat, afsuski, keng tarqalgan kasallik,” dedi 50 yoshli rejissyor AFP axborot agentligiga Kann kinofestivalida, bu yerda Yes filmi payshanba kuni namoyish etildi.

Ikki yarim soat davom etadigan film musiqachi Y haqida hikoya qiladi, u hukumat tomonidan Isroil milliy madhiyasini Falastinliklarni yo‘q qilishga chaqiruvchi targ‘ibot asariga aylantirish uchun yollanadi.

“Isroilning buyuk orzusi... bir kuni uyg‘onib, falastinliklar yo‘qolganini ko‘rish edi, bu endi siyosiy dasturga aylangan,” dedi Lapid.

Uning qo‘shimcha qilishicha, “G‘azoda sodir bo‘layotgan voqealar chidab bo‘lmas darajada ekanini aytayotgan odamlar juda kam” va “Isroil hayotlari Falastin hayotlaridan ustun” degan fikrga “bir turdagi konsensus” mavjud.

Genotsidga qarshi ochiq xat

Bir sahnada, Y va uning rafiqasi (Shay Goldman) o‘z chaqalog‘ini ovqatlantirishda davom etishadi, shu bilan birga telefonlarida G‘azodagi yangi halokatli havo hujumlari haqidagi xabarlarni befarqlik bilan kuzatishadi.

Boshqa bir sahnada, bir guruh odamlar tomda to‘planib, yuqorida uchayotgan qiruvchi samolyotlar ovoziga quvonch bilan raqsga tushishadi.

Kann kinofestivali arafasida Lapid va Gollivudning yirik aktyorlari hamda 380 dan ortiq kino sohasi vakillari G‘azodagi “genotsid”ga qarshi kino sanoatining sukutini qoralovchi ochiq xatga imzo chekishdi.

Lapid filmni boshlashdan oldin ko‘plab to‘siqlardan o‘tishga majbur bo‘lganini aytdi. Film “partizan usulida” suratga olingan, chunki G‘azodagi urush davom etayotgan edi.

Texnik xodimlar va aktyorlar loyihadan chiqib ketishdi, ba’zi homiylar esa ishtirok etishni rad etishdi.

“Menga aytishdi, endi bu mavzularda siyosiy filmlar qilinmaydi. Endi urushga qarshi yoki tarafdor filmlar qilishni xohlamaydilar,” dedi rejissyor.

Filmning nomi Yes Isroilda san’atkorlardan urushga bo‘lgan munosabatlari haqida so‘ralganda faqat “ha” deb javob berishlari talab qilinishiga ishora qiladi, deydi bosh rol ijrochisi Ariel Bronz.

‘Jamiyatga zarba kerak’

“San’atkor sifatida bizning birinchi vazifamiz shamol qayerga esayotganiga qarab yurmaslikdir,” dedi Bronz.

“Biz shaxsiy narx to‘lashimiz kerak, va bu pozitsiyada, o‘z mamlakatingizda to‘liq izolyatsiyada yashash juda qiyin kurashdir,” deb qo‘shimcha qildi u AFPga.

Fransuz prodyuserlari filmni qo‘llab-quvvatlashdi, shuningdek, mustaqil Isroil davlat fondidan yordam olindi, garchi filmning tanqidiy ohangi bo‘lsa ham.

Film sentabr oyida Yevropa kinoteatrlarida namoyish etiladi, ammo hozircha hech bir Isroil distribyutori uni ekranlarga chiqarishga rozi bo‘lmadi.

“Agar ichimda narsalarni o‘zgartirishga bo‘lgan intilish, umid, g‘urur va orzu bo‘lmaganida, men bu filmni yaratmagan bo‘lardim,” dedi Lapid.

“Menimcha, jamiyatga zarba kerak, va umid qilamanki, bu film shunday zarba bo‘ladi.”

Isroil armiyasi 2023-yil oktabridan beri G‘azoda genotsid olib bormoqda, bu davrda deyarli 64 ming falastinlik, asosan ayollar va bolalar halok bo‘ldi, xalqaro sulh chaqiriqlari rad etildi.

Halok bo‘lganlar orasida vayron qilingan uylar ostida ko‘milgan 11 mingga yaqin falastinliklar ham bor.

Mutaxassislarning fikricha, haqiqiy o‘lim soni G‘azo ma’muriyati tomonidan xabar qilinganidan ancha yuqori bo‘lib, taxminan 200 mingga yetishi mumkin.

Xalqaro Jinoyat Sudi o‘tgan yil noyabr oyida Isroil Bosh vaziri Benyamin Netanyaxu va uning sobiq Mudofaa vaziri Yoav Gallantga qarshi G‘azodagi urush jinoyatlari va insoniyatga qarshi jinoyatlar uchun hibsga olish orderlarini chiqardi.

Isroil, shuningdek, G‘azodagi urushi uchun Xalqaro Sudda genotsid bo‘yicha ishga duch kelmoqda.