Mutaxassislarning ta'kidlashicha, yolg'izlik bizning sog'lig'imiz uchun chekish va semirishdan ko'ra xavfliroqdir.
Chekish, spirtli ichimliklarni iste'mol qilish, semirish ...
Bularning salomatligimiz uchun qanchalik xavfli ekanligini barchamiz bilamiz. Ammo, bundan ham xavfliroq narsa borligini bilarmidingiz?
Bu - yolg’izlik…
Yolg'izlik - bu barchamiz boshdan kechiradigan tuyg'u. Bugungi giper-aloqa dunyosida, paradoksal ravishda, ko'proq odamlar o'zlarini har qachongidan ham yolg'iz his qilishadi. Agar siz olomon ichida bo'lsangiz yoki gavjum ijtimoiy hayotga ega bo'lsangiz ham, o'zingizni yolg'iz his qilishingiz mumkin. Turmush qurgan yoki katta oilada yashayotgan bo'lishingizga qaramay, o'zingizni ko'rinmas his qilishingiz mumkin, go'yo sizni chinakam tushunadigan hech kim yo'qdek.
Ushbu bo’limda yolg'izlikning xavf-xatarlarini va uni shunchaki tuyg'u emas, balki qanday salbiy holatlarga olib kelishini ko'rib chiqamiz.
Yolg'izlik faqat qayg'u yoki yolg'iz qolishdan iborat emas. Jahon sog'liqni saqlash tashkiloti ma'lumotlariga ko'ra, yolg'izlik millionlab odamlarga ta'sir qiladigan salomatlik muammosidir. Uning ta'siri juda jiddiy desak mubolag’a bo’lmaydi.
JSST yolg'iz odamlarning o'z joniga qasd qilish xavfi yuqori ekanligini ta'kidlaydi. Bundan tashqari, olimlarning ta'kidlashicha, yolg'iz odamlar yurak kasalligi, insult, tashvish va depressiya kabi sog'liq muammolariga ko'proq moyil bo'lishadi. Ba'zi tadqiqotlar hatto yolg'izlik yurak-qon tomir kasalliklari xavfini 30 foizga oshirishini ko'rsatadi.
Ko'pchilik yolg'izlik faqat keksa odamlarga ta'sir qiladi, deb hisoblaydi, lekin aslida yolg'izlik yoshi va kelib chiqishidan qat'i nazar, hammaga ta'sir qiladi.
JSST tadqiqotlari keksa odamlarning to'rtdan bir qismi o'zlarini ijtimoiy jihatdan chetlashtirganini, ya'ni keksa odamlarning 25 foizi bu holatda ekanini ko’rsatadi. Shu bilan birga, dunyo miqyosida yoshlarning 5-15 foizi o‘zlarini ijtimoiy jihatdan yakkalanib qolgandek his qilishlarini ma’lum qiladi.
Yolg'izlikning haqiqiy ta'siri bundan ham yomonroq bo'lishi mumkin, deydi JSST. Mutaxassislar yolg'izlikni "dunyoni tezda yo'q qiladigan jimjitlik pandemiyasi" deb ta'riflaydi. Tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, ijtimoiy aloqaning yetishmasligi boshqa ma'lum xavf omillariga qaraganda erta o'lim xavfiga teng yoki bundan ham yuqoriroqdir.
Bularning eng yomoni shundaki, yolg'izlik - bu dahshatli jarayon. Odamlar kerakli yordamni olmaganida, ular ijtimoiy jihatdan yakkalanib qolish ehtimoli ko'proq. Misol uchun, o'rta maktabda o'zini yolg'iz his qilgan o'smirlar kollejga borishni istamaydilar. Xuddi shunday, o'zini ijtimoiy jihatdan yolg’izlanib qolgan kattalar ham ishda yomon ishlashi mumkin. Maktabni tashlab ketish yoki ishdan bo'shatish bu shaxslarni yanada jamiyatdan chetlashtiradi.
Xo'sh, yolg'izlikka qarshi nima qilishimiz mumkin? O'tgan yili Jahon sog'liqni saqlash tashkiloti yolg'izlikni sog'liq uchun jiddiy tahdid sifatida hal qilish uchun ijtimoiy aloqalar bo'yicha yangi komissiya tuzdi. Kelgusi uch yil davomida ushbu komissiya muammoni hal qilishning eng samarali usullarini topishga e'tibor qaratadi.
Komissiya tavsiyalarini kutganimizda, mutahassis yordami bo’yicha allaqachon tasdiqlangan qadamlar mavjud. Ijtimoiy tarmoqlarda bexuda o'tkaziladigan vaqtni kamaytirish va muntazam jismoniy faoliyatlar - masalan, toza havoda sayir qilish, yoga yoki fitnes mashg'ulotlariga qatnashish - kayfiyatingizni sezilarli darajada yaxshilaydi.
O'zingizga yaxshi munosabatda bo’lish ham o’ta muhim. Yolg'izlik odatiy tajriba va bu his-tuyg'ularni hukm qilmasdan his qilish oddiy holdir.
Jahon sog'liqni saqlash tashkiloti ta'kidlaydiki, ijtimoiy aloqa bu sizning ish joyingiz, mahallangiz yoki oilangizdagi insonlar bilan qanchalik yaqin bog'langanligingizni anglatadi.
Ya’ni, ijtimoiy aloqa nafaqat boshqa odamlar bilan raqamli aloqada bo'lish, balki bu odamlar bilan qanchalik hissiy bog'langanligingizni ham anglatadi.
JSST ma'lumotlariga ko'ra, odamlar o'zlarini yaqin his qiladigan sog'lom ijtimoiy munosabatlarni o'rnatish yolg'izlikni yengishning muhim omilidir.
Mutaxassislar kundalik ishingizga qo'shni yoki boshqa biron tanish bilan kichik suhbatlar kabi ijtimoiy aloqalarni qo'shishni tavsiya qiladi.
Oila a’zolaringiz va do'stlar bilan vaqt o'tkazish ham foydali bo'lishi mumkin. Telefonda suhbatlashish, sms orqali aloqa o’rnatish yoki video aloqa shaklida bog’lanish yana ham faol his qilishingizga yordam beradi. Shuningdek, siz boshqa odamlar bilan tanishish uchun klublar, kurslar yoki jamoat tadbirlarida qatnashishga harakat qilishingiz mumkin.
Ko'ngilli mehnat qilish ijtimoiy yolg’izlikni yengishning ajoyib usuli bo'lishi mumkin - bu sizga maqsad tuyg'usini va yangi odamlar bilan tanishish imkoniyatini beradi.
Agar yolg'izlik hissiyotingiz davom etsa yoki munosabatlaringiz sizga kerakli yordamni bermayotganini his qilsangiz, jismoniy harakat qilish juda muhim.
Terapiya va maslahat kabi psixologik aralashuvlar samarali ekanligini isbotladi va agar o'zingizni yolg’iz his qilsangiz, yordam so'rashdan tortinmaslik kerak.
Insonlar o’rtasidagi o’zaro munosabatlar salomatlik uchun juda muhim. Yolg'izlik alomatlarini tan olish, yordam uchun qo'l uzatish va jamiyatimiz bilan muloqot qilish orqali biz ushbu “jimjitlik epidemiyasi” ta'sirini kamaytirishimiz mumkin.
Ushbu podkast Silviya Chebetning TRT World uchun tayyorlagan maqolasidan olingan.
