AQShning Turkiyadagi elchisi Tom Barrak, Anqaraning mintaqaviy dinamikadagi muhim rolini ta'kidlab, shunday dedi: "Isroil qayta aniqlanishi kerak, u qayta aniqlanish jarayonida. Isroil va Eron o'rtasida yaqinda sodir bo'lgan voqea hammamiz uchun yangi yo'l yaratish imkoniyatidir. Bu yangi yo'lda Turkiya kalit hisoblanadi."

Barrak, Anadolu Agentligiga bergan intervyusida, Turkiya bilan shaxsiy aloqalari haqida fikr bildirdi. U bobosi 1900-yilda Usmoniy pasporti va 13 lira bilan Amerikaga ko'chib kelganini eslab, shunday dedi: "Prezident (Donald) Tramp uchun yuqori darajadagi diplomat sifatida mening DNK kelib chiqqan joyga qaytish imkoniyatiga ega bo'lishim katta sharaf."

Barrak AQSh-Turkiya munosabatlari va Yaqin Sharqdagi so'nggi voqealar haqida gapirdi. NATO davlat va hukumat rahbarlari sammiti doirasida Tramp va Turkiya Prezidenti Rajab Toyyib Erdo'g'an o'rtasidagi uchrashuv haqida so'zlab, Tramp va Erdo'g'an, shuningdek, Turkiya tashqi ishlar vaziri Hakan Fidan va AQSh davlat kotibi Rubio o'rtasida yaxshi shaxsiy munosabatlar mavjudligini ta'kidladi.

"Biz tarixning juda muhim bir davrida bu to'rt shaxs, ikki prezident va tashqi ishlar vazirliklari o'rtasida o'zaro ishonchga asoslangan shaxsiy munosabatlar bilan boshladik," dedi u.

Tramp va Erdo'g'an ikki marta telefon orqali gaplashganini eslatib, Barrak bu ularning o'zaro ishonchini mustahkamlashga yordam berganini ta'kidladi. Barrak Yaqin Sharq va Yaqin Sharq tomonidan shakllanayotgan yangi davrni ta'kidlab, AQSh har doim Turkiyani asosiy NATO ittifoqchisi sifatida ko'rganini qayd etdi.

‘Mintaqaviy asosiy kuch’

Barrak Tramp va Erdo'g'an bu vaziyatni muloqotni o'zgartirish imkoniyati sifatida ko'rayotganini aytib, shunday dedi: "Yaqin Sharqdagi muloqot yetakchilikni talab qiladi; bu kuchli yetakchilikni talab qiladi."

Turkiyaning NATOdagi roli haqida fikr yuritar ekan, u qo'shib qo'ydi: "Bu NATO yig'ilishiga tayyorgarlik ko'rayotganimizda, biz har doim Turkiyani buyuk NATO ittifoqchisi sifatida ko'rib kelganmiz. Ammo mening fikrimcha, Turkiya hech qachon mintaqaviy asosiy o'yinchi sifatida o'zining ahamiyatini yetarlicha baholamagan."

NATO sammiti davomida bir lahzani tasvirlab, Barrak shunday dedi: "NATO oilaviy suratini tomosha qilish va Prezident Erdo'g'an Prezident Trampning yonida turganini ko'rish... Prezident Tramp juda hissiy, aslida mehribon, muloyim, lekin odatda kuchli muhitda buni namoyon qilmaydi. Ular qo'l siqishganida, bu ajoyib lahza edi. Ular bir-birlarini haqiqatan ham yoqtirishadi."

Yaqin Sharqdagi davom etayotgan notinchlik haqida gapirar ekan, u shunday dedi: "Biz Yaqin Sharqda shunday bir davrdamizki, bu hududdagi barcha davlatlar yechim izlamoqda. Biz 100 yil davomida chalkashlik bilan yashadik, bu chalkashlik asosan G'arb tomonidan, G'arbning aralashuvi bilan yuzaga kelgan."

Barrak F-16 va F-35 samolyotlari NATO ittifoqchisi Turkiya uchun muhim ekanligini ta'kidladi. U F-35 qismlarining katta qismi Turkiyada ishlab chiqarilishini va Turkiya F-16 samolyotlari va ularning modernizatsiyasi uchun allaqachon to'lov qilganini qayd etdi. CAATSA sanksiyalari qo'llanilgan davrga oid ba'zi voqealarni ham eslab o'tdi.

Barrak strategik hamkorlikni, ayniqsa mudofaa sohasida chuqurlashtirish zarurligini ta'kidladi. F-35 masalasi uzoq vaqtdan beri muhokama qilinayotgan mavzu ekanligini tan olib, har ikki tomon "yangi sahifadan boshlash" istagini bildirganini aytdi.

Barrak Turkiyaning mudofaa sanoatidagi yutuqlarini, xususan, Baykar kompaniyasining TB2 va Bayraktar dronlarining global muvaffaqiyatini yuqori baholadi. Shuningdek, Turkish Airlines kompaniyasini dunyodagi eng yaxshi aviakompaniyalardan biri deb atadi.

Izmir haqidagi fikrlari bilan o'rtoqlashgan Barak, "Izmir yahudiylar, musulmonlar va nasroniylar yonma-yon yashaydigan bir jamiyatga ega bo'lishning namunasidir" dedi.

"Oʻylaymanki, Yaqin Sharq va dunyoda sodir boʻlishi kerak boʻlgan narsa madaniyatlar, gʻoyalar va qarashlarning ochkoʻzlik, adovat va hasaddan xoli aralashuvidir. Suriyada boʻlgani kabi Turkiya ham buning markazi boʻlishi mumkin”, - deya qoʻshimcha qildi u.

Suriya-Isroil kelishuvi mumkinmi?

Suriya va Isroil o'rtasida kelishuv kutilishi mumkinmi, degan savolga Barak, "Umid qilamanki, ha, ular bir nuqtada kelishuvga erishishlari kerak", dedi. Suriya prezidenti Ahmed al-Shara olti oydan buyon o'z lavozimini egallab turganini eslatgan Barak, Isroilning tarixan Suriya davlatiga qarshi chiqqanini ta'kidladi. Uning so‘zlariga ko‘ra, al-Shara Isroilni yomon ko‘rmasligini, hech qanday diniy adovatga ega emasligini va chegarada tinchlik bo‘lishini xohlashini ochiq aytdi.

"Isroil ham xuddi shu narsani xohlayotganini bilaman. Siz chegara masalalari bo'yicha shunchaki uyg'unlikka erishish uchun orqa kanalli muloqot boshlanishini va oxir-oqibat barqaror chegara uchun muloqotni ko'rasiz", dedi u. U Livan bilan ham shunday kelishuvga erishish mumkinligiga ishonch bildirdi.

"Nega biz tinchlikda yashamasligimiz kerak? Mening diniy amaliyotlarim qanday bo'lishidan qat'iy nazar, men buni tinchlik bilan qilaman ... Suriya bu masalani imkon qadar tezroq hal qilish uchun tajriba bo'lishini ko'rasiz ", dedi u.

Suriyaning imkoniyatga ega bo'lishi uchun o'zgarish zarurligini ta'kidlagan Barak, Prezident Erdo'g'anning al-Sharani qo'llab-quvvatlaganini eslatdi. "Endi bu hukumatni qo'llab-quvvatlash, lekin hukumatga aralashmasdan, asosiy narsa. Lekin ularning kelajagi o'z chegaralaridagi barcha dushmanlardan xalos bo'lishdir", dedi u.

AQShning Suriya shimoli-sharqidagi integratsiyaga nisbatan pozitsiyasi va Suriya Demokratik kuchlari (SDF) deb ataydigan guruhning roli haqida so'ralganda, Barak Tramp va Rubio o'z fikrlarini aniq bildirganini aytdi. “Biz faqat bir milliy davlat, Suriya hukumati bilan ishlaymiz”, dedi u.

“Biz PKK/YPG deb ataydigan SDF amerikaliklar bilan birga IShIDga qarshi kurashdi”, dedi u. "SDF yangi Suriyaga ham harbiy, ham siyosiy jihatdan qo'shilishi kerak ... alaviylar, druzlar va vakillik izlayotgan boshqa jamoalar kabi." Barak bunday jarayon vaqt talab qilishini ta'kidladi.

“Yaqin Sharq yangi muloqotga tayyor”

AQSh maxsus vakili Stiv Vitkoffning G'azo mojarosiga qaramay, ko'plab mamlakatlar Ibrohim kelishuvlariga qo'shilishga tayyorligi haqidagi bayonoti haqida so'ralganda, Barak Vitkoffning nozik masalalarni hal qilishdagi g'ayrioddiy sa'y-harakatlarini olqishladi. Uning ta'kidlashicha, Isroilda musulmon dunyosi bilan birdamlik yaratish imkoniyati mavjud.

Barrack, Birlashgan Arab Amirliklari, Bahrayn va Sudan tomonidan tuzilgan dastlabki kelishuvlarning bu jarayonni ilgari surishda muhimligini qayd etib, 2015-yilda musulmon mamlakatlarga sayohat qilish taqiqlanganini eslatib, natijada Ibrohim kelishuviga erishildi. Uning qayd etishicha, Trampning 2016-yilda Ar-Riyodga xorijdagi ilk tashrifi Isroil va Fors ko‘rfazi arab davlatlari o‘rtasida muloqotga zamin yaratgan.

G'azo mavzusidagi munozaralar orasida bu muloqotni kengaytirish juda qiyin ekanini tan olgan Barak, mojaroning yechimi uchun barcha tomonlar mas'uliyatni o'z zimmasiga olganini ta'kidladi. "Ular bu masalani hal qilishlariga ishonaman. Yaqin kelajakda G'azoda o't ochishni to'xtatishga guvoh bo'lamiz. Menimcha, to'g'ri jamoa bortda", - dedi u.

Turkiya va Isroilning bir vaqtlar kuchli aloqalar bo'lganini va yana shunday yarashish mumkinligiga diqqat qaratgan Barak, mojaroning ildizida din yo'qligini aytdi. "Bu hududiy istaklarni noto'g'ri tushunish bilan bog'liq", dedi u.

Barak nafaqat Suriya va Isroil, balki Livan va Isroil o‘rtasida ham muloqotning yangilanishiga umid bildirdi. "Yaqin Sharq yangi muloqotga tayyor. Har ikki tomonda ham buyuk yetakchilik bor. Odamlar bir xil eski hikoyadan charchagan va menimcha, asta-sekin hamma Ibrohim kelishuvlariga qayta boshlaydi - ayniqsa G'azo bilan bog'liq vaziyat hal bo'lgach", - dedi u.