Ma'lumot markazlarining elektr energiyasi iste'moli 2030-yilga kelib ikki baravar oshishi kutilmoqda, bu sun'iy intellekt ilovalari tufayli yuzaga keladi. Bu esa energiya xavfsizligi va CO2 chiqindilari maqsadlariga yangi muammolarni keltirib chiqaradi, deb xabar berdi Xalqaro Energiya Agentligi (IEA) payshanba kuni.
Shu bilan birga, sun'iy intellekt elektr energiyasini samarali ishlab chiqarish va iste'mol qilish imkoniyatlarini ochib berishi mumkin, deb ta'kidladi IEA o‘zining sun'iy intellektning energiya ta'siri bo‘yicha birinchi hisobotida. Ma'lumotlarga ko‘ra, 2024-yilda ma'lumot markazlari global elektr energiyasi iste'molining taxminan 1,5 foizini tashkil qilgan, ammo bu so‘nggi besh yil ichida yillik 12 foizga oshib bormoqda.
Generativ sun'iy intellekt ulkan ma'lumotlar bazalarida to‘plangan ma'lumotlarni qayta ishlash uchun katta hisoblash quvvatini talab qiladi. Hozirda AQSh, Yevropa va Xitoy birgalikda ma'lumot markazlari iste'molining taxminan 85 foizini tashkil qiladi. Yirik texnologiya kompaniyalari o‘zlarining energiya ehtiyojlari ortib borayotganini tobora ko‘proq tan olmoqda.
O‘tgan yili Google kichik yadroviy reaktorlardan elektr energiyasi olish bo‘yicha shartnoma imzoladi, bu esa sun'iy intellekt poygasida o‘z ishtirokini ta'minlashga yordam beradi. Microsoft esa 1979-yilda yadro avariyasi sodir bo‘lgan Three Mile Island hududidagi yangi reaktorlardan energiya olishni rejalashtirmoqda. Amazon ham o‘tgan yili o‘z ma'lumot markazlari uchun yadroviy energiyadan foydalanish bo‘yicha kelishuv imzoladi. Hozirgi sur'atda, 2030-yilga kelib ma'lumot markazlari global energiyaning taxminan uch foizini iste'mol qiladi, deyiladi hisobotda.
IEA ma'lumotlariga ko‘ra, ma'lumot markazlarining elektr energiyasi iste'moli 2030-yilga kelib taxminan 945 teravatt-soatga (TWh) yetadi. "Bu bugungi kunda Yaponiyaning umumiy elektr energiyasi iste'molidan biroz ko‘proqdir. Sun'iy intellekt ushbu o‘sishning eng muhim omili bo‘lib, boshqa raqamli xizmatlarga bo‘lgan talabning o‘sishi bilan birga," deyiladi hisobotda.
Bir 100 megavattli ma'lumot markazi 100 mingta xonadon iste'mol qiladigan elektr energiyasiga teng quvvatdan foydalanishi mumkin, deyiladi hisobotda. Ammo yangi qurilayotgan ma'lumot markazlari ikki million xonadon iste'mol qiladigan quvvatdan foydalanishi mumkinligi ta'kidlangan.
Parijda joylashgan energiya siyosati bo‘yicha maslahat guruhi shunday dedi: "Sun'iy intellekt kelgusi o‘n yillikda energiya sektorini tubdan o‘zgartirish salohiyatiga ega bo‘lib, global miqyosda ma'lumot markazlarining elektr energiyasiga bo‘lgan talabini oshiradi, shu bilan birga xarajatlarni kamaytirish, raqobatbardoshlikni oshirish va chiqindilarni kamaytirish uchun katta imkoniyatlarni ochib beradi."
Xitoydan oldinda bo‘lishga intilayotgan AQSh prezidenti Donald Tramp elektr energiyasi ishlab chiqarishni oshirish vazifasini bajaruvchi "Milliy Energiya Ustunligi Kengashi"ni tashkil etishni boshladi.
Hozirda ma'lumot markazlarini quvvatlantirish uchun zarur bo‘lgan energiyaning taxminan 30 foizi ko‘mir orqali ta'minlanadi, ammo qayta tiklanuvchi energiya manbalari va tabiiy gaz asosiy bozorlarda arzonroq va kengroq mavjudligi sababli ulushini oshiradi.
Ma'lumot markazlarining o‘sishi elektr energiyasi iste'moli bilan bog‘liq karbonat angidrid chiqindilarini oshiradi, bu bugungi kunda 180 million tonnadan 2035-yilga kelib 300 million tonnagacha yetadi, deb xabar berdi IEA. Bu 2024-yilda taxmin qilingan 41,6 milliard tonna global chiqindilarning minimal ulushini tashkil qiladi.
