Xitoy payshanba kuni o‘zining kosmik stansiyasiga yangi astronavtlar jamoasini yuboradi. Bu bilan mamlakat AQShning kosmik sohadagi ustunligiga raqobatchi bo‘lish maqsadida o‘z harakatlarini davom ettirmoqda.
So‘nggi yillarda Pekin kosmik dasturiga milliardlab dollar mablag‘ sarfladi. Bu sa’y-harakatlar Xitoy Prezidenti Si Szinpin tomonidan “xitoyliklarning kosmik orzusi” sifatida ta’riflangan maqsadga erishish uchun amalga oshirilmoqda.
Dunyoning ikkinchi yirik iqtisodiyoti bo‘lgan Xitoy o‘n yillik oxirigacha Oyga odam yuborishni va keyinchalik Oy yuzasida baza qurishni rejalashtirmoqda. Payshanba kuni Shenzhou-20 missiyasi uch astronavtni mamlakatning o‘z qo‘li bilan qurilgan Tiangong kosmik stansiyasiga olib boradi.
Faqat erkaklardan iborat jamoa soat 17:17 da (0917 GMT) mamlakatning shimoli-g‘arbiy cho‘lida joylashgan Jiuquan sun’iy yo‘ldosh uchirish markazidan uchiriladi. Missiyaga 46 yoshli sobiq qiruvchi uchuvchi va tajribali kosmik tadqiqotchi Chen Dong rahbarlik qiladi. U 2022 yilda orbitada 200 kundan ortiq vaqt o‘tkazgan birinchi xitoylik astronavt bo‘lgan.
Jamoaning boshqa ikki a’zosi – 40 yoshli sobiq harbiy havo kuchlari uchuvchisi Chen Zhongrui va 35 yoshli sobiq kosmik texnologiya muhandisi Van Jie – o‘zlarining birinchi kosmik parvozlarini amalga oshiradi.
“Bugun men kosmosga uchish orzumni amalga oshirish arafasidaman,” dedi Chen Zhongrui chorshanba kuni astronavtlarni ommaga tanishtirish uchun tashkil etilgan matbuot anjumanida. Jamoa Tiangongda olti oy davomida ishlaydi, fizika va hayot fanlari bo‘yicha tajribalar o‘tkazadi hamda kosmik chiqindilardan himoya qilish uchun uskunalar o‘rnatadi.
Birinchi marta ular regeneratsiya qobiliyati bilan mashhur bo‘lgan suvda yashovchi yassi chuvalchanglar – planariyalarni ham olib boradi. Jamoa kosmik yurishlar o‘tkazadi, zaxiralarni to‘ldiradi va stansiya tuzilmasida umumiy texnik xizmat ko‘rsatadi. Hozirda Tiangongda bo‘lgan uch astronavt 29-aprel kuni yerga qaytadi va vazifalarni topshirish jarayonini yakunlaydi.
‘Samoviy saroy’
Chorshanba kuni tushdan keyin hukumat tashrifi davomida AFP jurnalistlari raketani osmon moviy rangidagi uchirish minorasida, qizil bayroqlar bilan o‘ralgan holda ko‘rishdi. Ishchilar ko‘k kombinezonlarda uchirishdan oldin yakuniy tekshiruvlarni amalga oshirishdi.
Xitoyning kosmik dasturi orbitaga odam yuborgan uchinchi dastur bo‘lib, Mars va Oyga robot roverlarni qo‘ndirishga muvaffaq bo‘lgan. Bu bilan AQSh va Rossiya kabi dunyoning eng rivojlangan kosmik davlatlari bilan tenglashishni maqsad qilgan. Har olti oyda uch astronavtdan iborat navbatma-navbat jamoalar tomonidan boshqariladigan Tiangong – xitoy tilida “samoviy saroy” degan ma’noni anglatadi – Xitoyning kosmik dasturidagi eng muhim yutuq hisoblanadi.
Xitoy 2011 yildan beri Xalqaro kosmik stansiyadan chiqarib tashlangan, chunki AQSh NASAni Pekin bilan hamkorlik qilishni taqiqlagan. Shundan beri Xitoy boshqa davlatlarni o‘z kosmik dasturiga jalb qilishga harakat qilmoqda va fevral oyida uzoq yillik ittifoqchisi Pokiston bilan Tiangongga birinchi xorijiy astronavtni olib borish bo‘yicha kelishuv imzoladi.
Bu jarayon doirasida “ikki pokistonlik astronavt Xitoyga kelib tayyorgarlikdan o‘tadi”, deb tasdiqladi CMSA chorshanba kuni.
