Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) Kotibiyati o‘zining 3,7 milliard dollarlik byudjetini 20 foizga qisqartirish va taxminan 6,900 ish o‘rnini tugatishga tayyorgarlik ko‘rmoqda, deb xabar beradi Reuters axborot agentligi ichki xatga asoslanib.
Xodimlardan qisqartirishlar rejasini 13-iyunga qadar taqdim etishni so‘raydigan bu ko‘rsatma, qisman AQSh tomonidan yuzaga kelgan moliyaviy inqiroz fonida paydo bo‘ldi. AQSh BMTning moliyalashtirishining deyarli chorak qismini ta’minlaydi.
Prezident Donald Tramp davrida xorijiy yordamning keng ko‘lamli qisqartirilishi BMTning gumanitar agentliklariga jiddiy ta’sir ko‘rsatdi. Bundan tashqari, AQSh BMTga 1,5 milliard dollarga yaqin qarzdorlik va joriy yilgi badallarni to‘lamagan.
Ichki xat muallifi, BMT nazoratchisi Chandramouli Ramanathan, AQShning qarzdorligini bevosita tilga olmagan, balki bu qisqartirishlarni mart oyida boshlangan keng qamrovli ko‘rib chiqishning bir qismi sifatida taqdim etgan. Bu tashabbus “UN80” deb nomlanadi.
“Bu tashabbus Birlashgan Millatlar Tashkilotining 21-asr ko‘p tomonlama hamkorlikka mos kelishini ta’minlash, inson azoblarini kamaytirish va barcha uchun yaxshiroq hayot va kelajak qurishga xizmat qiladi,” deb yozdi Ramanathan. “Men bu jamoaviy sa’y-harakatlarga sizning hamkorligingizga tayanaman.”
Taklif etilgan qisqartirishlar keyingi byudjet davri boshlanishi bilan, ya’ni 1-yanvardan kuchga kiradi.
‘Xavfli davrlar’
BMT Bosh kotibi Antonio Guterres yaqinda diplomatlar bilan o‘tkazilgan brifinglarda asosiy bo‘limlarni birlashtirish, resurslarni global miqyosda qayta taqsimlash va takrorlanuvchi operatsiyalarni qisqartirishni o‘z ichiga olgan keng ko‘lamli islohotni ko‘rib chiqayotganini aytdi.
BMT agentliklarni birlashtirishi, xodimlarni arzonroq shaharlarga ko‘chirishni va byurokratiyani kamaytirishni rejalashtirishi mumkin.
“Bu xavfli davrlar, lekin ular chuqur imkoniyat va majburiyat davrlari hamdir,” dedi Guterres shu oy boshida. “Adashmang: oldinda noqulay va qiyin qarorlar turibdi. Ularni e’tiborsiz qoldirish yoki keyinga surish osonroq bo‘lishi mumkin, lekin bu yo‘l oxir-oqibat boshi berk ko‘chaga olib boradi.”
Aprel oyida BMTning Gumanitar masalalarni muvofiqlashtirish bo‘yicha idorasi rahbari Tom Fletcher xodimlarga AQShning byudjet qisqartirishlari agentlikni 58 million dollarlik yetishmovchilikni qoplash uchun ishchi kuchini 20 foizga qisqartirishga majbur qilayotganini ma’lum qildi.
AQShning o‘z badallarini to‘lamasligi BMT uchun likvidlik inqirozini keltirib chiqardi, bu esa Xitoyning takroriy kechikkan to‘lovlari bilan yanada kuchaydi. Ikkala davlat birgalikda BMTning asosiy moliyalashtirishining 40 foizidan ko‘prog‘ini tashkil qiladi.
Tramp ma’muriyati yuzlab million dollarlik ixtiyoriy mablag‘larni ham qaytarib oldi, bu esa ko‘plab gumanitar dasturlarni to‘satdan to‘xtatishga olib keldi. BMT rasmiylari bu qisqartirishlar inson hayotiga ziyon yetkazishini ogohlantirmoqda.
Kelgusi yil uchun taklif etilgan AQSh byudjeti, Kongress tomonidan tasdiqlanishi kutilayotgan, bir nechta BMT operatsiyalarini, jumladan tinchlikparvarlikni moliyalashtirishni bekor qiladi yoki jiddiy qisqartiradi.
