Turkiya Tashqi ishlar vazirligi manbasiga ko‘ra, Turkiya va AQSh mudofaa sanoati sohasidagi hamkorlikka to‘sqinlik qilayotgan muammolarni bartaraf etishga tayyor ekanliklarini bildirishdi. Bu bayonot ikki NATO ittifoqchisining yuqori darajadagi diplomatlari o‘rtasidagi muzokaralardan so‘ng e’lon qilindi.
Manbaga ko‘ra, seshanba kuni Vashingtonda Hakan Fidan va Marko Rubio o‘rtasida bo‘lib o‘tgan uchrashuvda ikki tomon mudofaa sanoati sohasidagi hamkorlikka to‘sqinlik qilayotgan muammolarni bartaraf etish bo‘yicha siyosiy irodalarini aniq ifoda etishdi.
Shuningdek, yuqori darajadagi diplomatlar 16-mart kuni Turkiya Prezidenti Rajab Toyyib Erdo‘g‘on va AQSh Prezidenti Donald Tramp o‘rtasida bo‘lib o‘tgan telefon suhbati davomida muhokama qilingan masalalarni davom ettirishdi.
Ikki davlat o‘rtasida kelgusida yuqori darajadagi tashriflar ham muhokama qilindi. "Mavjud muammolarni hal qilish uchun texnik muzokaralar o‘tkaziladi", deb qo‘shimcha qildi manba.
F-35 masalasi
Seshanba kuni Turkiya Tashqi ishlar vaziri Hakan Fidan Vashingtonga ikki kunlik tashrifini boshladi. Bu uning Prezident Donald Tramp ma’muriyati davridagi birinchi tashrifi edi. U Turkiyaga qarshi sanksiyalarni bekor qilish va mamlakatni F-35 qiruvchi samolyotlari dasturiga qaytarish talabini qo‘yishi kutilgan edi.
Trampning birinchi prezidentlik davrida u 2019-yilda Turkiyaning Rossiyaning S-400 havo mudofaa tizimlarini sotib olishi tufayli AQShning "Amerikaning raqiblariga qarshi sanksiyalar orqali qarshi kurashish to‘g‘risidagi qonuni" (CAATSA) bo‘yicha sanksiyalarni qo‘llash bo‘yicha maslahatchilarining tavsiyalarini dastlab e’tiborsiz qoldirgan edi. Keyinchalik, 2020-yilda bu qadamni amalga oshirdi.
Bu sotib olish Turkiyaning F-35 qiruvchi samolyotlari dasturidan chiqarilishiga olib keldi, bu dasturda Turkiya ishlab chiqaruvchi va xaridor sifatida ishtirok etgan edi. Anqara bu qarorni adolatsiz va noqonuniy deb hisoblab, dasturga qaytarilishni yoki dasturga kiritgan sarmoyasi uchun kompensatsiya talab qilmoqda.
Munosabatlarni tiklashga intilish
So‘nggi yillarda AQSh va Turkiya o‘rtasidagi munosabatlar strategik sheriklikdan uzoqlashdi, chunki ikki uzoq muddatli ittifoqchi o‘rtasidagi kelishmovchiliklar kengayib bordi. Sobiq Prezident Jo Bayden ma’muriyati Turkiyani Rossiya bilan yaqin aloqalari tufayli masofada ushlab turdi.
Bayden davrida ittifoqchilar o‘rtasida S-400 masalasini hal qilish bo‘yicha muzokaralar davom etgan bo‘lsa-da, hech qanday yutuqqa erishilmadi. Fidanning tashrifi Anqara Vashington bilan Trampning ikkinchi ma’muriyati davrida iliqroq munosabatlarni tiklashga intilayotgan bir paytga to‘g‘ri kelmoqda.
Tramp 20-yanvarda ikkinchi muddatga qaytganidan beri Baydenning Moskvani izolyatsiya qilish va Kiyevni qat’iy qo‘llab-quvvatlash siyosatini o‘zgartirib, Rossiyaning Ukrainadagi urushini tugatishga e’tibor qaratdi.
Turkiyalik rasmiyning aytishicha, Trampning Moskvaga nisbatan yondashuvini o‘zgartirishi Vashington va Anqara o‘rtasidagi muzokaralarni "yangi bosqichga" olib chiqdi. Trampning bu o‘zgarishi Yevropa yetakchilarini ham xavotirga solib, Vashingtonning Yevropadan yuz o‘girishidan qo‘rqishlariga sabab bo‘ldi va Anqarani Yevropa xavfsizligini qayta shakllantirishda potentsial hamkor sifatida mustahkamladi.
