Isroil Bosh vaziri Benyamin Netanyaxu 7-iyul kuni Oq uyga tashrif buyurib, AQSh Prezidenti Donald Tramp bilan uchrashadi. Bu tashrif AQShning G‘azo hududida sulh o‘rnatish bo‘yicha sa’y-harakatlarini kuchaytirayotgan bir paytga to‘g‘ri kelmoqda.
AQSh rasmiylaridan biri, ismi oshkor qilinmaslik sharti bilan, bu tashrifni tasdiqladi. Bu Netanyaxu uchun Trampning yanvar oyida ikkinchi muddatga qayta saylanganidan beri uchinchi safar bo‘ladi.
Bu e’lon Trampning G‘azoda “bir hafta ichida” sulhga erishish umidini bildirganidan bir necha kun o‘tib, xalqaro hamjamiyatning Isroilning qamal ostidagi Falastin hududida davom etayotgan genotsidiga e’tibor qaratayotgan bir paytda qilindi.
“Prezident lavozimga kirishganidan beri bu masala uning ustuvor vazifalaridan biri bo‘lib kelmoqda — G‘azodagi bu shafqatsiz urushni tugatish,” dedi Oq uy matbuot kotibi Karolin Levitt jurnalistlarga bergan bayonotida.
U Netanyaxuning uchrashuvga “qiziqish bildirgani”ni va ikki tomon ham uchrashuv sanasini belgilash ustida ishlayotganini qo‘shimcha qildi.
“Isroil va G‘azodan kelayotgan tasvirlarni ko‘rish yurakni ezadi va prezident bu urushning tugashini xohlaydi,” dedi u.
Isroilning Strategik masalalar bo‘yicha vaziri Ron Dermer Netanyaxuning tashrifidan oldin tayyorgarlik muzokaralari uchun shu hafta Vashingtonga tashrif buyurishi kutilmoqda. Netanyaxu Trampning ikkinchi muddatida AQShga birinchi tashrif buyurgan xorijiy yetakchi bo‘lib, fevral oyidagi tashrif davomida AQSh prezidenti G‘azoni “egallash” rejalarini ko‘rib chiqishini e’lon qilgan edi.
Isroil bosh vaziri aprel oyida yana bir bor AQShga tashrif buyurgan edi. Isroilning Eron bilan 12 kunlik urushi tugashi diplomatik sulh kelishuviga imkoniyat yaratdi, Tramp esa bu tashabbusni tashqi siyosiy yutuq sifatida ko‘rishga intilmoqda.
“Biz hatto kelasi hafta sulhga erishamiz deb o‘ylayapmiz,” dedi Tramp juma kuni jurnalistlarga. Keyinchalik u Truth Social platformasida Isroilni “G‘azoda kelishuv qilishga” chaqirdi.
AQShning bosimiga qaramay, Isroilning G‘azodagi harbiy hujumlari davom etmoqda. Falastin hududining fuqaro himoyasi agentligi dushanba kuni Isroil zarbalari natijasida kamida 95 kishi, jumladan dengiz bo‘yidagi dam olish maskanida 33 kishi halok bo‘lganini ma’lum qildi.
O‘tgan dam olish kunlari Tramp AQShning harbiy yordamini Isroildagi ichki huquqiy jarayonlarga bog‘lashga uringandek tuyuldi va u yerda Netanyaxuga qarshi korruptsiya ayblovlarini bekor qilishni talab qildi.
Tramp - Netanyaxu munosabatlari
Netanyaxuning kutilayotgan tashrifi bir necha oy oldin ular orasida jiddiy taranglik borligi haqidagi xabarlar ortidan amalga oshmoqda. Oldingi kelishmovchiliklar, xususan, Isroilning G‘azodagi genotsidi va Eron bilan munosabatlar kabi masalalardan kelib chiqqan edi.
Tahlilchilar bu taranglik Trampning yaqinda Yaqin Sharqqa qilgan safari davomida ayniqsa yaqqol ko‘ringanini aytishmoqda, chunki bu safar Isroilni chetlab o‘tgan birinchi AQSh prezidenti safari bo‘ldi.
Bu tashrifdan oldin Tramp Yamandagi Hutiylar bilan sulh muzokaralarini olib bordi va ular Isroil nishonlariga zarbalarni to‘xtatishni talab qilmasdan kelishuvga erishdi. Shuningdek, u Hamas bilan to‘g‘ridan-to‘g‘ri muzokaralarni tasdiqladi, bu jarayonda AQSh jamoasi G‘azoga shoshilinch gumanitar yordamni yetkazib berishni osonlashtirishga rozi bo‘ldi.
Isroilning G‘azodagi genotsidi
Isroil 2023-yil oktabr oyidan beri G‘azoda genotsid olib bormoqda. Falastinliklar 56,500 dan ortiq odam, asosan ayollar va bolalar o‘ldirilganini qayd etishgan.
Rasmiy Falastin axborot agentligi WAFA ma’lumotlariga ko‘ra, taxminan 11,000 falastinlik vayron qilingan uylar ostida ko‘milgan bo‘lishi mumkin.
Ekspertlar esa, G‘azo rasmiylari bergan ma’lumotlardan ancha yuqori bo‘lgan haqiqiy o‘lim soni 200,000 atrofida bo‘lishi mumkinligini ta’kidlashmoqda.
Vashington o‘zining uzoq muddatli ittifoqchisi Isroilga har yili 3,8 milliard dollar harbiy yordam ajratadi.
2023-yil oktabr oyidan beri AQSh Isroilning G‘azodagi genotsidi va qo‘shni mamlakatlardagi urushlarini qo‘llab-quvvatlash uchun 22 milliard dollardan ko‘proq mablag‘ sarflagan.
G‘azodagi tinch aholi o‘limi yuqori bo‘lgani uchun AQShning yuqori martabali rasmiylari Isroilni tanqid qilgan bo‘lsa-da, Vashington hozircha qurol yetkazib berishni cheklash chaqiriqlariga javob bermadi.
