Falastinlik elchi Samir al-Rifai Bashar al-Asad rejimi qamoqxonalarida 2000 yildan 2024 yilgacha 1,784 nafar falastinlik mahbus bedarak yo‘qolganini ma’lum qildi.

Damashqdagi Falastin elchixonasida Anadolu agentligiga bergan intervyusida al-Rifai ushbu raqamlar hujjatlashtirilganini, ammo haqiqiy son bundan ko‘proq bo‘lishi mumkinligini, chunki ba’zi holatlar xabar qilinmagan bo‘lishi ehtimolini ta’kidladi.

Yo‘qolganlarni hujjatlashtirish

Al-Rifai yo‘qolgan mahbuslarning ismlari, hibsga olingan sanalari va saqlangan joylari yozilgan hujjatlarni taqdim etdi. Ushbu ro‘yxatda 2013 yilda Damashqning Mashrou Dummar hududida hibsga olingan Majid Muhammad Shumer va 2014 yilda janubiy Suriyaning Daraa shahrida qo‘lga olingan Vasim Mahmud Badran kabi shaxslar bor edi.

Shuningdek, u shaxsan tanigan ikki falastinlik shifokor, Alaa al-Din Yusuf va Hael Hamid, 2013-2014 yillarda Damashqda hibsga olinganini aytib o‘tdi.

Faqatgina 2013 yilda Asad qamoqxonalarida 500 ga yaqin majburiy yo‘qolish holati qayd etilgan, keyingi yillarda esa bu raqamlar oshgan, dedi al-Rifai.

Yo‘qolganlarni topish bo‘yicha rasmiy harakatlar haqida so‘ralganda, u elchixona Asad hukumati bilan bir necha bor bog‘langanini, ammo aniq javob ololmaganini, rasmiylar mas’uliyatdan qochish uchun savollarni boshqa tomonlarga yo‘naltirganini aytdi.

Xalqaro hisobotlarga ko‘ra, minglab mahbuslar Sednaya qamoqxonasida yashirincha qatl etilgan. Ushbu hisobotlarga ko‘ra, 2011-2015 yillar oralig‘ida har hafta 50 ta noqonuniy qatl amalga oshirilgan.

Asad hukumati 2011 yilda tinch siyosiy o‘tish talab qilgan norozilik namoyishlarini bostirish uchun barcha imkoniyatlardan foydalangan, bu esa vayronkor fuqarolik urushini keltirib chiqardi.

Falastinliklarning harakatlari

Al-Rifai, 1985-1991 yillarda Asad qamoqxonalarida olti yil o‘tirganini aytib, Falastin Prezidenti Mahmud Abbos Damashqqa bir necha delegatsiyalar yuborganini, ular falastinlik qochqinlar, mahbuslar, gumanitar yordam va sog‘liqni saqlash masalalarini muhokama qilganini bildirdi.

“Ammo bu delegatsiyalar hech qanday ma’lumot ololmay, bo‘sh qo‘l bilan qaytib kelishdi,” dedi u.

Asad rejimi qulaganidan keyin elchixona Sednaya qamoqxonasidan ozod etilgan falastinlik mahbuslar bilan bog‘lanib, yo‘qolganlar haqida ma’lumot yig‘ishga harakat qildi, ammo hech narsa aniqlanmadi, dedi u.

Al-Rifai yo‘qolganlar orasida Suriyadagi falastinlik qochqinlar bilan birga bosib olingan G‘arbiy Sohildan kelgan shaxslar ham borligini ta’kidladi. U Suriyani bir vaqtlar “falastinlik jangchilar uchun xavfsiz boshpana” deb hisoblanganini, ammo ko‘plar sirli sharoitlarda yo‘qolib qolganini tushuntirdi.

Asad rejimi qulaganidan keyin G‘arbiy Sohilning shimolidagi Jenindan kelgan falastinlik mahbus Sednaya qamoqxonasidan ozod etildi.

U 1985 yildan beri qamoqda edi, dedi al-Rifai.

Uning hibsga olinishi tafsilotlarini oshkor qilmasdan, al-Rifai uni sobiq mahbus Bashar Saleh deb tanishtirdi, hozirda u Damashqda yashaydi va Prezident Abbos tomonidan Jeninga qaytish uchun tayyorgarlik ko‘rilguniga qadar oylik nafaqa olmoqda.

Al-Rifai, shuningdek, G‘arbiy Sohilda bo‘lganida, u yerda yashovchi oilalar unga Suriyada yillar avval yo‘qolgan qarindoshlari haqida ma’lumot berganini, ammo Asad rejimi ularning taqdiri haqida hech qanday javob bermaganini aytdi.