Предвидете кој ќе биде следниот папа на ваша одговорност. Една стара италијанска поговорка предупредува да не се става верба, или пари, вобило кој фаворит пред конклавата, собирот на кардиналите зад затворени врати што го избира папата.

Во неа се предупредува: „Кој влегува во конклавата како папа, ја напушта како кардинал“. 

Но еве неколку кардинали за кои се зборува како „папабили“ кои ќе го наследат папата Франциск, чија смрт на 88-годишна возраст ја објави Ватикан во понеделникот.

Тие се наведени по азбучен ред.

Кардинал Жан-Марк Авелин, архиепископ од Марсеј, Французин, 66 години

Според францускиот печат, тој е познат во некои домашни католички кругови како Јован XXIV, во знак на неговата сличност со папата Јован XXIII, реформистичкиот папа со тркалезно лице од раните 1960-ти.

Папата Франциск еднаш се пошегува дека неговиот наследник може да го земе името на Јован XXIV.

Авелин е познат по својата народна, лесна природа, неговата подготвеност да прави шеги и неговата идеолошка близина со Франциск, особено за имиграцијата и односите со муслиманскиот свет. Тој е и сериозен интелектуалец, со докторат по теологија и диплома по филозофија.

Тој е роден во Алжир во семејство на шпански имигранти кои се преселиле во Франција по независноста на Алжир, а поголемиот дел од својот живот го живеел во Марсеј, пристаниште кое со векови е раскрсница на култури и религии.

Под Франциск, Авелин направи големи чекори во кариерата, станувајќи епископ во 2013 година, надбискуп во 2019 година и кардинал три години подоцна. Неговиот статус беше подигнат во септември 2023 година кога организираше меѓународна црковна Конференција за медитеранските прашања на кој главен гостин беше папата Франциск.

Ако ја добие главната функција, Авелин би станал првиот француски папа по 14 век, турбулентен период во кој папството се преселило во Авињон.

Тој би бил и најмладиот папа по Јован Павле Втори. Тој разбира, но не зборува италијански - потенцијално голем недостаток за работа која исто така ја носи титулата епископ на Рим и бара многу познавање на римските игри на моќ и интриги.

Кардинал Петер Ердо, Унгарец, 72 години

Ако Ердо биде избран, тој неизбежно ќе се смета за компромисен кандидат - некој од конзервативниот табор, кој, сепак, изгради мостови со прогресивниот свет на Франциск.

Ердо веќе се сметаше за папски претендент на последната конклава во 2013 година, благодарение на неговите широки црковни контакти во Европа и Африка, како и фактот што се сметаше за пионер на движењето за нова евангелизација за повторно разгорување на католичката вера во секуларизираните напредни нации - главен приоритет за многу кардинали.

Тој се рангира како конзервативец во теологијата, а во говорите низ Европа ги нагласува христијанските корени на континентот. Сепак, се смета дека тој е прагматичен и никогаш отворено не се судрил со Франциск, за разлика од другите свештеници наклонети кон традицијата.

Но тој ги подигна веѓите во Ватикан за време на мигрантската криза во 2015 година, кога се спротивстави на повикот на папата Франциск за црквите да примаат бегалци, велејќи дека тоа ќе значи трговија со луѓе - навидум усогласувајќи се со националистичкиот премиер на Унгарија Виктор Орбан.

Експерт по црковно право, Ердо беше на брз пат целата своја кариера, станувајќи епископ во 40-те години и кардинал во 2003 година кога имал само 51 година, што го прави најмладиот член на Собирот на кардинали до 2010 година. Тој одлично зборува италијански, а исто така зборува германски, француски, шпански и руски - што може да му помогне да ги затопли односите помеѓу Католичката црква и Руската православна црква по длабокото заладување по војната во Украина.

Ердо не е харизматичен говорник, но иако ова некогаш несомнено се сметаше за сериозен недостаток, овој пат потенцијално може да се смета за предност доколку кардиналите сакаат мирно папство по огнометот на владеењето на Франциск.

Кардинал Марио Греч, генерален секретар на бискупскиот синод, Малтежанец, 68 години

Греч доаѓа од Гозо, мал остров кој е дел од Малта, најмалата земја во Европската унија.

Но од мали почетоци, тој продолжи кон големи работи, именуван од папата Франциск за генерален секретар на Синодот на бискупите - одговорна позиција во Ватикан.

Првично гледан како конзервативец, Греч, како одминуваа годините, стана носител на факелот на реформите на Франциск во црквата, движејќи се остро заедно со времето.

Во 2008 година, неколку хомосексуални граѓани на Малта изјавија дека ја напуштаат црквата во знак на протест, поради, како што сметаа анти-ЛГБТ ставот на тогашниот папа, папата Бенедикт.

Греч во тоа време им понуди малку сочувство, но зборувајќи во Ватикан во 2014 година, тој ја повика Црквата да биде поприфатлива кон своите ЛГБТ членови и креативна во изнаоѓање нови начини за справување со современите семејни ситуации.

Следниот ден, папата Франциск го потупка по рамо за време на појадокот и му упати комплименти за говорот, означувајќи го за идна промоција.

Во 2018 година, Греч зборуваше за тоа како уживал во предизвиците со кои се соочува Црквата. „Поминуваме низ период на промени. И за мене ова е многу позитивна работа“, изјави тој за весникот „Малта тудеј“. Тој предупреди дека тоа нема да остане релевантно за современото општество ако не се движи подалеку од носталгијата за минатото.

Неговите ставови му создадоа некои непријатели од висок профил, а конзервативниот кардинал Герхард Милер се заврте кон него во 2022 година, омаловажувајќи го неговиот академски профил и обвинувајќи го дека оди против католичката доктрина.

Сојузниците на Греч инсистираат дека тој има пријатели и во конзервативниот и во умерениот табор и дека, поради неговата висока улога го познаваат многу кардинали, што е јасна предност во конклавата каде што толку многу кардинали се релативно непознати еден за друг.

Доаѓајќи од мала земја, неговиот избор за папа нема да создаде никакви дипломатски или геополитички главоболки.

Греч има нагласено дека секогаш бара консензус наместо конфронтација. Но тој понекогаш се додворуваше на контроверзии. Во 2016 година, тој водеше аџилак за да се моли за дожд откако се сретна со фармери загрижени за сушата. Еден локален весник рече дека тоа е „враќање на праисториските обиди за поттикнување дожд“, но неколку дена по настанот, навистина почна да врне.

Кардинал Хуан Хозе Омела, надбискуп на Барселона, Шпанец, 79 години

Омела е човек според срцето на папата Франциск. Скромен и добродушен, тој живее скромен живот и покрај неговата возвишена титула, посветувајќи ја својата црковна кариера на пасторална грижа, промовирајќи социјална правда и отелотворувајќи сочувствителна и инклузивна визија за католицизмот.

„Не смееме да ја гледаме реалноста само преку очите на оние кои имаат најмногу, туку и преку очите на сиромашните“, изјави тој за новинската страница Црукс во април 2022 година, со зборови што ја одразуваат светската визија на Франциск.

Роден е во 1946 година во селото Кретас во североисточна Шпанија. Откако бил ракоположен во 1970 година, тој служел како свештеник во голем број шпански парохии, а исто така поминал една година како мисионер во Заир, сега Демократска Република Конго.

Нагласувајќи ја неговата посветеност на социјалните каузи, тој од 1999 до 2015 година тесно соработуваше со шпанската добротворна организација Манос Унидас, која се справува со гладот, болестите и сиромаштијата во светот во развој.

Тој стана бискуп во 1996 година, а беше унапреден во надбискуп на Барселона во 2015 година.

Само една година подоцна, Франциск му ја дал црвената кардиналска капа - потег што се гледа како јасно одобрување на прогресивните тенденции на Омела, кои се во контраст со поконзервативните елементи кои некогаш доминирале во шпанската црква.

Омела е поранешен претседател на шпанската бискупска конференција. Тој мораше да се справи со последиците од истрагата на независната комисија која процени во 2023 година дека повеќе од 200.000 малолетници можеби биле сексуално злоупотребувани од шпанските свештеници во текот на децениите.

Омела постојано бараше прошка за лошото управување со сексуалната злоупотреба, но негираше дека толку многу деца биле злоставувани, а внатрешната црковна истрага идентификувала само 927 жртви од 1940-те.

„На крајот на денот, бројките нѐ не носат никаде. Важни  се луѓето и да се поправиме колку што е можно повеќе“, рече тој. „Обвинувањето не е начин.

Проблемот не е на Црквата, тој е на целото општество“.

Во 2023 година, Франциск го покани Омела да му се придружи на неговиот деветчлен „кујнски кабинет“ од кардинали за да го советува за прашањата на владеењето.

Ако конклавата одлучи дека на Црквата ѝ треба нов пристап, тогаш оваа близина ќе се смета против Омела.

Кардинал Пјетро Паролин, Италијанец, ватикански дипломат, 70 години

Паролин се смета за компромисен кандидат меѓу прогресивците и конзервативците. Тој беше црковен дипломат во поголемиот дел од својот живот и беше државен секретар на папата Франциск од 2013 година, годината кога беше избран папата.

Позицијата е слична на онаа на премиерот, а државните секретари често се нарекуваат „заменик папа“ бидејќи се рангирани на второто место по понтифот во хиерархијата на Ватикан.

Паролин претходно беше заменик министер за надворешни работи на папата Бенедикт, кој во 2009 година го назначи за амбасадор на Ватикан во Венецуела, каде што ја бранеше Црквата од потезите за нејзино слабеење на тогашниот претседател Уго Чавез.

Тој беше и главниот архитект на зближувањето на Ватикан со Кина и Виетнам. Конзервативците го нападнаа заради договорот за назначување епископи во комунистичка Кина.

Тој го бранеше договорот, велејќи дека иако не бил совршен, тој избегнал раскол и обезбедил некаква форма на комуникација со владата во Пекинг.

Паролин никогаш не бил во првите редови или бучен активист во таканаречените „културни војни“ на Црквата, кои се фокусираа на прашања како што се абортусот и правата на хомосексуалците, иако еднаш ја осуди легализацијата на истополовите бракови во многу земји како „пораз за човештвото“.

Тој ја бранеше моќта на Ватикан над локалните црковни водачи, критикувајќи ги обидите во Германија да им се дозволи на свештениците симболично да благословуваат истополови парови.

Паролин рече дека локалните цркви не можат да донесуваат одлуки кои на крајот ќе влијаат врз сите католици.

Благ говорник и џентлмен, Паролин ќе им го врати папството на Италијанците по три последователни неиталијански папи - Јован Павле Втори од Полска, Бенедикт од Германија и Франциск од Аргентина.

Тој влезе во дипломатската служба на Ватикан само три години по неговото свештеничко ракополагање во 1980 година, така што неговото пасторално искуство е ограничено. Но фактор во негова корист е тоа што зборува голем број јазици.

Кардинал Луис Антонио Гоким Тагле, Филипинец, 67 години

Тагле често го нарекуваат „азиски Франциск“ поради неговата слична посветеност на социјалната правда, а ако биде избран, тој би бил првиот папа од Азија.

На хартија, Тагле, кој генерално претпочита да го нарекуваат со прекарот „Чито“, се чини дека ги има штиклирано сите полиња за да се квалификува да биде папа.

Тој има децениско свештеничко искуство од неговото ракополагање во 1982 година.

Папата Бенедикт го прогласи кардинал во 2012 година.

Во потег што некои го гледаат како стратегија на Франциск да му даде на Тагле некое искуство во Ватикан, папата во 2019 година го префрли од Манила и го назначи за шеф на мисионерскиот огранок на црквата, формално познат како Дикастерија за евангелизација.

Тој доаѓа од она што некои го нарекуваат „католичко белодробно крило на Азија“, бидејќи Филипините имаат најголемо католичко население во регионот. Неговата мајка беше по потекло од Кина. Течно зборува италијански и англиски јазик.

Помеѓу 2015 и 2022 година, тој беше врвен лидер на Каритас Интернационалис, конфедерација на повеќе од 160 католички организации за помош, социјална служба и развој низ целиот свет.

Во 2022 година, папата Франциск го отпушти целото негово раководство по обвинувањата за малтретирање и понижување на вработените и назначи комесар да раководи со организацијата.

Тагле, кој исто така беше отстранет од својата функција, номинално беше претседател, но не беше вклучен во секојдневните операции, кои беа надгледувани од генерален директор-лаик.

Објавувајќи ја драматичната одлука на папата, Тагле на состанокот на конфедерацијата рече дека промените се момент за „соочување со нашите неуспеси“. Останува да се види како сагата ќе влијае на шансите на Тагле на изборот за папа.

Кардинал Џозеф Тобин, надбискуп од Њуарк, Њу Џерси, Американец, 72 години

Малку е веројатно дека кардиналите во светот би го избрале првиот американски папа, но ако го сакаат тоа, Тобин ќе изгледа како најверојатна можност.

Поранешен глобален водач на големиот католички верски ред познат како Искупувачи, роден во Детроит, поминал време во земји низ целиот свет и течно зборува италијански, шпански, француски и португалски. Тој, исто така, има искуство во служба во Ватикан и врвни позиции низ американската црква.

Тобин служеше како втор човек на канцеларијата во Ватикан од 2009-2012 година, а потоа беше именуван од папата Бенедикт за надбискуп на Индијанаполис, Индијана.

Франциск го унапреди во кардинал во 2016 година, а подоцна го постави за надбискуп на Њуарк. Во оваа последна улога, Тобин, голем човек познат по својот режим на вежбање со кревање терет, се справи со еден од најпознатите католички скандали во последниве години. Во 2018 година, тогашниот кардинал Теодор МекКарик, еден од претходниците на Тобин во Њуарк, беше отстранет од службата поради обвинувања за сексуално недолично однесување со студенти кои учеле за свештеници.

Мекарик негираше дека сторил нешто лошо, поднесе оставка како кардинал и подоцна беше прогласен за виновен од ватиканскиот трибунал и отстранет од свештенството.

Тој почина на почетокот на овој месец.

Тобин доби пофалби за неговото справување со скандалот, вклучително и одлуката за јавно објавување на претходно доверливи спогодби направени меѓу надбискупијата и наводните жртви на Мекарик.

Тобин е најстариот од 13-те деца во семејството и рече дека е опоравен алкохоличар. Тој е познат по ставот на отвореност кон ЛГБТ луѓето, пишувајќи во 2017 година дека „во премногу делови од нашата црква ЛГБТ луѓето се натерани да се чувствуваат непожелно, исклучени, па дури и засрамени“.

Кардинал Питер Кодво Апија Турксон, Ганец, службеник на Ватикан, 76 години

Од скромните почетоци во мал африкански град, кардиналот Питер Турксон продолжи со големи работи во црквата, што го прави кандидат да стане првиот папа од субсахарска Африка.

Тој комбинира долга свештеничка на грижа за конгрегации во Гана со практично искуство во водење на неколку канцеларии во Ватикан, како и силни комуникациски вештини.

Фактот дека тој доаѓа од еден од најдинамичните региони за Црквата, која се бори против силите на секуларизмот во нејзините европски центри, треба исто така да ја зајакне неговата положба.

Четвртиот син во семејство со 10 деца, Турксон е роден во Вашава Ншута, во она што тогаш се нарекувало Златен брег во Британската империја. Неговиот татко работел во блискиот рудник и како столар, додека мајка му продавала зеленчук на пазар.

Студирал на семинариите во Гана и Њујорк, бил ракоположен во 1975 година, а потоа предавал во неговата поранешна семинарија во Гана и усовршувал библиски студии во Рим.

Папата Јован Павле Втори го назначи за надбискуп на Кејп Коуст во 1992 година и 11 години подоцна го направи првиот кардинал во историјата на западноафриканската држава.

Промоциите продолжија и под наследникот на Јован Павле, Бенедикт, кој го донесе во Ватикан во 2009 година и го постави на чело на Папскиот совет за правда и мир - телото кое ја промовира социјалната правда, човековите права и светскиот мир.

Во таа улога, тој беше еден од најблиските советници на папата за прашања како што е климатската криза и привлече големо внимание со учество на конференции како што е

Економскиот форум во Давос.

Франциск го спои одделот на Турксон во 2016 година со три други канцеларии, што доведе до она што некои го гледаа како борба за моќ меѓу него и друг кардинал.

Турксон поднесе оставка од таа функција во 2021 година и беше назначен на чело на две папски академии за науки и општествени науки.

Во 2023 година, тој за Би-Би-Си изјави дека се молел „против“ можноста тој да биде избран за папа, но некои од неговите клеветници рекоа дека, со оглед на неговите медиумски настапи, се чини дека водел кампања за таа функција.

Кардинал Матео Марија Зупи, Италијанец, архиепископ на Болоња, 69 години

Кога Зупи доби унапредување во 2015 година и стана надбискуп на Болоња, националните медиуми го нарекуваа „италијанецот Бергољо“, поради неговата блискост со Франциск, аргентинскиот папа, роден како Хорхе Марио Бергољо.

Зупи би бил првиот италијански папа од 1978 година.

Слично како папата Франциск кога живееше во Буенос Аирес, Зупи е познат како „уличен свештеник“ кој се фокусира на мигрантите и сиромашните и малку се грижи за раскошот и протоколот. Познат е како „Отец Матео“, а во Болоња понекогаш користи велосипед наместо службен автомобил.

Во градот во кој сите ги сакаат своите месни производи, тој еднаш ја разбранува јавноста кога се служеле тортелини без свинско месо, како опција, за празникот на светецот-заштитник на Болоња. Зупи го нарече потегот пријателски настроен кон муслиманите како нормален гест на почит и учтивост.

Кога би бил назначен за папа, конзервативците веројатно би го гледале со сомнеж. Жртвите на сексуалната злоупотреба на црквата, исто така, може да му се спротивстават бидејќи италијанската католичка црква, која тој ја води од 2022 година, бавно го истражува и се соочува со ова прашање.

Италијанскиот кардинал е тесно поврзан со Заедницата Сант'Еџидио, глобална католичка група за мир и правда со седиште во историскиот римски кварт Трастевере, каде што го поминал најголемиот дел од својот живот како свештеник.

Сант'Еџидио, понекогаш наречен „Обединети нации од Трастевере“, посредуваше во мировниот договор од 1992 година со кој заврши 17-годишната граѓанска војна во Мозамбик, со помош на Зупи како еден од посредниците.

Тој неодамна повеќе се вклучи во дипломатија како папски пратеник за руско-украинскиот конфликт, концентрирајќи се на напорите за репатријација на децата за кои Украина вели дека биле депортирани во Русија или на териториите под контрола на Русија.

Зупи е роден и одгледан римјанин со прилично густ регионален акцент и солидни католички семејни корени.

Неговиот татко, Енрико, беше уредник на неделниот додаток на ватиканскиот весник L'Osservatore Romano, додека вујкото на неговата мајка, Карло Конфалониери, исто така беше кардинал.

Извор: Ројтерс