На Меѓународен ден на пријателството, кој се слави низ целиот свет на 30 јули, луѓето објавуваат срдечни пораки, ги означуваат пријателите и споделуваат носталгични фотографии од минатото.

Тоа е ден официјално признат од Генералното собрание на Обединетите нации во 2011 година, чии корени влечат од 1958 година, кога Светската крстоносна војна за пријателство предложи ден посветен на прославување на вредноста на пријателството.

Овој ден ги охрабрува луѓето ширум светот да ги ценат своите пријатели, да изразуваат благодарност и да ги зајакнуваат врските што нè поврзуваат. Но, во денешниот свет на хиперповрзаност и надвор од дигиталните гестови, лежи подлабоко прашање: Дали сме навистина поповрзани или поосамени од кога било?

И покрај заслепувачкиот спектар на платформи на социјалните медиуми, апликации за пораки и видео повици што го револуционизираа начинот на кој комуницираме, експертите предупредуваат дека можеби ја мешаме врската со заедништво.

„Луѓето се социјални суштества. Тие имаат потреба од интеракција лице в лице, да се гледаат во очи, да се допираат, да бидат физички присутни“, вели Фазилет Сеитоглу, клинички психолог, за ТРТ Ворлд.

Сеитоглу поминала повеќе од една деценија истражувајќи го психолошкото влијание на дигиталното ангажирање и напишала книги за емоционалната благосостојба. Таа коментира за различните начини на социјализација и нивното влијание врз луѓето.

„Луѓето изгледаат социјализирани; тие комуницираат на Фејсбук, Твитер, Инстаграм. Но ова не се видовите интеракции што ја исполнуваат душата“, вели таа. „Кога ве боли срцето или ви треба некој да седи покрај вас во тишина, ниедна апликација не може да ви го испорача тој вид другарство.“

Парадокс на добата на поврзаност

Со речиси 5 милијарди луѓе онлајн и над 2,5 милијарди кои користат социјални медиуми секојдневно, човештвото е повеќе дигитално поврзано од кога било досега. Но студиите постојано покажуваат зголемување на пријавената осаменост, особено кај младите возрасни.

Во студија од 2022 година, предводена од психологот Ерик Џ. Муди, универзитетските студенти кои често учествувале во разговори лице в лице пријавиле пониски нивоа на социјална и емоционална осаменост. Спротивно на тоа, корисниците на интернет со висока фреквенција доживеале помалку социјална осаменост, но поголема емоционална осаменост - празнина што никакво скролување не можело да ја поправи.

Сеитоглу укажува на овој парадокс.

„Дигиталниот свет се движи брзо. Луѓето се стремат кон задоволство, валидација и моментално задоволување. Тоа е простор управуван од егото, а не од емпатијата. Затоа гледаме ерозија на вистинските, реципрочни пријателства“, вели таа.

Проблемот, додава Сеитоглу, е подлабок од времето поминато пред екран. 

„Губиме нешто свето, вредностите на источните општества кои нагласуваа заедница, семејство и долгорочни врски. Денес, повеќе се работи за себе. Моментално задоволство. Живеење сам. А човечката душа гладува“, вели таа.

Таа слика живописна слика за да разјасни два сценарија во кои пријателите пред екранот не мора нужно да ги победат оние од реалниот живот, особено за време на кризи. Причините, додава таа, можат да бидат различни за таквото однесување.

„Во време на криза, вашиот пријател на Фејсбук не може да дојде на вашата врата. Тие живеат на другата страна од светот. Без разлика колку лајкови ќе добиете, тоа не се споредува со некој што ве држи за рака кога плачете.“

Нејзината загриженост не е само филозофска. Студиите на Енгелберг и Сјоберг (2004) ја поврзаа високата употреба на интернет со пониска социјална адаптација и емоционална интелигенција.

Студија од 2014 година на Јао и Жонг откри дека зависноста од интернет всушност може да предизвика осаменост, а не да ја излечи.

Повик за повторно откривање еден на друг

Па што правиме во свет преполн со дигитален шум и интеракции на површинско ниво?

„Вистинското пријателство може да започне преку интернет“, вели Сеитоглу, „но мора да расте во реалниот свет. Вистинското пријателство значи жртва, време и физичко присуство. Без тоа, ризикуваме да станеме странци, дури и за самите себе.“

Во општество каде што дури и постарите лица се свртуваат кон екраните за друштво, Сеитоглу повикува на враќање кон основите: заеднички оброци, вистински разговори, спонтани посети.

Како што се зголемуваат нивоата на осаменост во светот, што сега од некои влади е признато како криза во јавното здравје, зборовите на Сеитоглу допираат до вистинскиот момент.

„Допирот е човечки. Контактот со очи е лековит. Мора да запомниме дека да бидеш виден не е исто што и да бидеш познат“, додава таа.

Во свет на одбрани приказни и филтри, можеби најрадикалното нешто што можеме да го направиме е да се појавиме - нефилтрирани - еден за друг.

Затоа, додека ги прелистувате почестите за пријателството денес, размислете да го затворите екранот и да се јавите некому - или уште подобро, да се сретнете со него лично. Бидејќи иако дигиталниот свет може да ветува поврзаност, токму во физичкото присуство на друг наоѓаме вистинска припадност.

И на овој Меѓународен ден на пријателството, таа нуди тивка, но итна порака: „Секоја секунда кога инвестираме повеќе во дигиталниот живот, ограбуваме од нашиот општествен живот. И на крајот, ќе ја почувствуваме таа сиромаштија, не во сопствените објави, туку во своите срца.“

Извор: ТРТ Ворлд