صنعت حمل‌ونقل دریایی، به‌عنوان ستون فقرات تجارت جهانی، نقشی کلیدی در اقتصاد و توسعه جوامع ایفا می‌کند. بااین‌حال، این صنعت به طور بارزی به سوخت‌های فسیلی وابسته است و سهم غیرقابل‌اغماضی از آلایندگی هوا و انتشار گازهای گلخانه‌ای را به خود اختصاص می‌دهد.

در میان امواج نیلگون و آسمان لاجوردی، سفری رؤیایی در کشتی‌های تفریحی، وسوسه‌انگیز به نظر می‌رسد. اما آیا به بهای تخریب این زیبایی بی‌نظیر، ارزشش را دارد؟

حمل‌ونقل دریایی، علی‌رغم ظاهر فریبنده‌اش، یکی از غول‌های پنهان انتشار گازهای گلخانه‌ای است. سالانه حدود سه درصد از این آلاینده‌های مضر، توسط کشتی‌ها راهی جو زمین می‌شوند و این یعنی سفری بی‌بازگشت به‌سوی گرمایش زمین و تغییرات آب‌وهوایی.

 اگر دغدغه حفظ محیط‌زیست و آینده نسل بشر را دارید، شاید بهتر باشد فعلاً قایق آرزوهایتان را در ساحل رها کنید و به‌جای آن، پرواز با پرنده فلزی را برگزینید. پرواز با هواپیما، در مقایسه با کشتی‌های تفریحی، به‌مراتب آلایندگی کمتری دارد. سفری هوایی، بین ۱۰ تا ۱۳۰ گرم دی‌اکسیدکربن در هر مسافر به‌ازای هر کیلومتر تولید می‌کند، درحالی‌که این رقم برای کشتی‌های تفریحی، حتی در بهترین حالت، به یک کیلوگرم در هر ۴ کیلومتر می‌رسد.

انتخاب شما، تعیین‌کننده سرنوشت کره خاکی است. آیا به دنبال سفری رؤیایی در میان امواج بی‌رحم دی‌اکسیدکربن هستید، یا خواهان پروازی سبز در آسمان صلح و دوستی؟

کشتی‌های باری و نفتکش، غول‌های آلاینده در اقیانوس‌ها

بر روی اقیانوس‌ها، غولی عظیم‌الجثه در حال حرکت است. این غول که ناوگان عظیم کشتی‌های باری و نفتکش‌ها را در بر می‌گیرد، ۸۰ درصد تجارت جهانی را بر دوش خود حمل می‌کند. اما این غول بی‌رحم، بهای سنگینی برای محیط‌زیست دارد: تقریباً سه درصد از کل انتشار گازهای گلخانه‌ای سالانه را به خود اختصاص می‌دهد و به‌عنوان یکی از عوامل اصلی گرمایش زمین و تغییرات آب‌وهوایی شناخته می‌شود.

دود غلیظی که از دودکش‌های این غول سیاه به آسمان برمی‌خیزد، زخمی عمیق بر پیکرهٔ زمین می‌زند. گویی هر موجی که این کشتی‌ها پشت سر می‌گذارند، یک ضربه بر پهلوی زمین است. اما در دل این تاریکی، امیدی سبز در حال جوانه‌زدن است.

شرکت‌های کشتیرانی، بیدار از خواب غفلت، به دنبال راه‌حل‌هایی پایدار برای این معضلِ بزرگ هستند. گویی ندایی از عمقِ اقیانوس‌ها به گوششان رسیده، ندایی که فریاد می‌زند: «بس است! دیگر نباید شاهد این ویرانی باشیم!»

شرکت‌های کشتیرانی مصمم هستند تا سال ۲۰۳۰، حداقل ۵ تا ۱۰ درصد از منابع انرژی مورداستفاده در کشتی‌ها را به منابعی با انتشار گازهای گلخانه‌ای صفر یا نزدیک به صفر تبدیل کنند و این گامی مهم در جهت سبزتر کردن صنعت حمل‌ونقل دریایی و حفظ سلامت سیاره زمین است.

متانول و آمونیاک سبز، ناجیان عصر گرمایش زمین در صنعت دریایی

در بحبوحه گرمایش زمین و دگرگونی‌های آب‌وهوایی و تلاش برای رهایی از چنگالِ این بلا، سازمان بین‌المللی دریایی (IMO) به‌عنوان متولی نظارت بر حمل‌ونقل دریایی در سطح جهانی، در تکاپوی یافتن راهکارهایی برای کاستن از انتشار گازهای گلخانه‌ای در این صنعت است. در میان انبوه گزینه‌های موجود، دو سوخت شگفت‌انگیز توجه کارشناسان را به خود جلب کرده‌اند: متانول سبز و آمونیاک سبز.

این نسلِ نو از سوخت‌ها، از منابع تجدیدپذیر نظیر انرژی خورشیدی و بادی تولید می‌شوند و در مقایسه با سوخت‌های فسیلی، آلایندگی و انتشار گازهای گلخانه‌ای به‌مراتب کمتری دارند. به همین دلیل، متانول سبز و آمونیاک سبز به‌عنوان امید جدیدی برای دستیابی به اهداف کربن‌زدایی در صنعت حیاتیِ حمل‌ونقل دریایی ظهور کرده‌اند.

متانول سبز و آمونیاک سبز به‌عنوان راهکارهای امیدوارکننده‌ای برای دستیابی به اهداف کربن‌زدایی در صنعت حمل‌ونقل دریایی مطرح شده‌اند. بااین‌حال، ابهامات گسترده‌ای در خصوصِ دردسترس‌بودن این سوخت‌ها در مقیاسِ موردنیاز، مانعِ سرمایه‌گذاری قاطعِ مالکان و اپراتورهای کشتی‌رانی در ناوگان‌های بدون آلایندگی می‌شود.

گزارشی جامع که به طور مشترک توسط مجمع جهانی دریایی و مؤسسه راکی مانتین (RMI) منتشر شده است، بر فوریت کربن‌زدایی در صنعت دریایی تأکید می‌کند و هشدار می‌دهد که هیچ زمانی برای تأخیر در ایجاد زیرساخت‌های سوخت‌گیری بدون آلایندگی در بنادر وجود ندارد. این گزارش تصریح می‌کند که برای بهره‌برداری حداکثری از فرصت‌های به وجود آمده در زمینه انتقال سوخت حمل‌ونقل دریایی، باید هر چه سریع‌تر زیرساخت‌های لازم برای استفاده از سوخت‌های سبز در بنادر سراسر جهان فراهم شود.

سوخت‌های کشتی، شامل نفت با سولفور بالا، نفت با سولفور پایین و گازوئیل، نیروی محرکه ناوگان عظیم دریایی جهان را تشکیل می‌دهند. در سال ۲۰۲۰، این صنعت ارزشی معادل ۱۰۹.۶ میلیارد دلار را به خود اختصاص داد و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰ به ۱۶۴.۹ میلیارد دلار افزایش یابد.

اکوسیستم سوخت‌رسانیِ کشتی تاکنون بر اساس تقاضای مشتری عمل کرده است. بااین‌حال، برای دستیابی به اهداف سازمان بین‌المللی دریایی (IMO) در زمینه کاهش آلایندگی، همکاری پیش‌دستانه بین پیش‌گامان در هر دو بخشِ عرضه و تقاضای سوخت‌های بدون آلایندگی ضروری است.

آمونیاک سبز از طریق فرآیند الکترولیز با استفاده از هیدروژن حاصل از برق تجدیدپذیر و نیتروژن تولید می‌شود و در این فرآیند، آلایندگیِ بسیار کم یا صفر تولید می‌شود. متانول سبز نیز به همین روش و با آلایندگی بسیار کم یا صفر تولید می‌شود.

هر دو سوخت به‌عنوان جایگزین‌های امیدوارکننده‌ای برای تحققِ اهداف کربن‌زدایی در صنعت حمل‌ونقل دریایی شناخته می‌شوند.

با وجود امیدواری‌هایی که به سوخت‌های سبز مانند آمونیاک و متانول سبز به‌عنوان جایگزینی برای سوخت‌های فسیلی در صنعت حمل‌ونقل دریایی وجود دارد، اما موانع و چالش‌های متعددی در مسیر تحقق این هدف وجود دارد که باید برای دستیابی به کربن‌زدایی در این صنعت برطرف شوند.

ابهام در مورد منابع و دسترسی به این سوخت‌ها، یکی از مهم‌ترین چالش‌ها است. مشخص نیست که منابع کافی برای پاسخگویی به تقاضای فزاینده در آینده وجود خواهد داشت یا خیر. همچنین، زیرساخت‌های لازم برای تولید، ذخیره‌سازی و توزیع این سوخت‌ها در بنادر سراسر جهان هنوز به طور کامل توسعه نیافته است.

مسئله هزینه نیز چالش بزرگی محسوب می‌شود. قیمت نهایی آمونیاک سبز و متانول سبز در حال حاضر به طور قابل‌توجهی از سوخت‌های فسیلی بیشتر است. عوامل مختلفی بر قیمت‌گذاری این سوخت‌ها تأثیر می‌گذارند و ثبات قیمتی آنها هنوز به طور کامل تضمین نشده است.

فشار زمانی برای دستیابی به اهداف تعیین شده برای کاهش آلایندگی در صنعت دریایی تا سال ۲۰۳۰، چالش دیگری است که باید به آن توجه شود. سرمایه‌گذاری‌های کلان در تحقیق و توسعه، تولید و زیرساخت‌ها برای اطمینان از دردسترس‌بودن این سوخت‌ها تا آن زمان موردنیاز است.

پویایی زنجیره تأمین سوخت در صنعت دریایی با گذار به سوخت‌های سبز تغییر خواهد کرد. تجارت گسترده‌ای از این سوخت‌ها بین بنادر کلیدی و مناطق تولید دورافتاده با هزینه پایین پیش‌بینی می‌شود. درحالی‌که هزینه حمل‌ونقل این سوخت‌ها به بنادر چندان بالا نیست، اما هزینه تولید در مناطق مختلف نیز متفاوت است.

مزیت رقابتی در تولید این سوخت‌ها نقشی کلیدی در موفقیت آنها خواهد داشت. مناطقی که از منابع انرژی تجدیدپذیر غنی، هزینه‌های سرمایه‌گذاری پایین و دسترسی به حمایت از تولید هیدروژن برخوردارند، می‌توانند آمونیاک و متانول سبز را در حد خوبی ارزان‌تر تولید کنند. حمایت‌های سیاستی از سوی دولت‌ها و ناظران بین‌المللی می‌تواند در تعیین موقعیت کشورها در اقتصاد روبه‌رشد هیدروژن و جذب سرمایه‌گذاری در این زمینه نقش مهمی داشته باشد.

چشم‌انداز آینده صنعت دریایی با تجارت جهانی آمونیاک سبز گره‌خورده است. سوخت از طریق مسیرهای طولانی به مراکز اصلی سوخت‌گیری منتقل خواهد شد و این امر فرصت‌های جدیدی را برای مناطق با هزینه تولید پایین مانند ایالات متحده، آمریکای جنوبی، استرالیا و آفریقا ایجاد می‌کند.

با وجود چالش‌های متعدد، جایگزینی سوخت‌های فسیلی با سوخت‌های سبز در صنعت حمل‌ونقل دریایی ضروری است. این امر نه‌تنها به کاهش قابل‌توجه آلایندگی‌ها و انتشار گازهای گلخانه‌ای کمک می‌کند، بلکه فرصت‌های جدیدی را برای نوآوری، اشتغال‌زایی و رشد اقتصادی در این صنعت ایجاد خواهد کرد.

گزارش ارائه شده می‌گوید که آمونیاک سبز تولیدی در آمریکا می‌تواند از مزایای بسته معافیت مالیاتی قانون کاهش تورم (IRA) که در سال ۲۰۲۲ در ایالات متحده به تصویب رسید، بهره‌مند شود. به لطف این معافیت، آمونیاک سبز آمریکایی با اختلاف قابل‌توجهی به‌عنوان "رقابت‌پذیرترین" گزینه از نظر هزینه در سطح جهان شناخته خواهد شد.

آپراجیت پاندی، مدیر و مسئول بخش کاهش انتشار کربن در حمل‌ونقل دریایی در RMI، می‌گوید: معافیت‌های مالیاتی فدرال در قانون کاهش تورم، ایالات متحده را به یکی از رقابتی‌ترین مناطق جهان برای تولید سوخت سبز تبدیل کرده است.

بنادر کوچک‌تر با منابع تجدیدپذیر عالی، مانند بنادر جنوب جهانی، می‌توانند تأسیسات تولید هیدروژن با قیمت مناسب بسازند و در بازار جهانی سوخت کشتی (بنکر) فعال شوند.

گزارش منتشر شده می‌گوید تولیدکنندگان و تأمین‌کنندگان سوخت باید پروژه‌های تولید متانول سبز را به‌ویژه در مناطقی با شرایط مناسب برای تولید هیدروژن کم‌هزینه، مطابق با تقاضای پیش‌بینی‌شده صنعت دریایی برای سوخت سبز، توسعه دهند.

در همین راستا، بنادر و سایر فعالان در زنجیره تأمین سوخت کشتی باید با شرکت‌های کشتیرانی همکاری کنند تا کریدورهای کشتیرانی سبز راه‌اندازی و با ارائه سفارشات کشتی‌های بدون آلایندگی، ظرفیت سوخت‌گیری این نوع کشتی‌ها را افزایش دهند.

این گزارش به مالکان و اپراتورهای کشتی توصیه می‌کند که با سفارش کشتی‌های بدون آلایندگی و ارسال سیگنال‌های روشن تقاضای سوخت، به تسریع استقرار این نوع کشتی‌ها کمک کنند. این اقدام پیشگیرانه، اعتماد به سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های سوخت‌گیری بدون آلایندگی را افزایش خواهد داد.

گزارش همچنین توصیه می‌کند که مالکان و اپراتورهای کشتی به دنبال راه‌هایی برای افزایش ظرفیت تانکرهای آمونیاک و متانول باشند. باتوجه‌به زمان‌های طولانی ساخت کشتی، سرمایه‌گذاری در تانکرهای متانول و آمونیاک باید در چند سال آینده انجام شود.

این نوشته توسط یکی از همکاران فریلنسر تی‌آرتی گلوبال فارسی به رشته تحریر درآمده است. نظرات بیان شده در این نوشته نظر نویسنده مطلب است و الزاما بازتاب رویکرد تی‌آرتی گلوبال فارسی نمی‌باشد.