Süleyman Gündede

نخست‌وزیر ارمنستان روز چهارشنبه، چهارم دسامبر، در جلسه‌ای پارلمانی در ایروان، پایتخت این کشور، اعلام کرد که ارمنستان هیچ‌گونه سندی که در سازمان پیمان امنیت جمعی (CSTO) به رهبری روسیه موردبحث قرار گیرد، وتو نخواهد کرد؛ زیرا خود را خارج از این سازمان می‌داند. وی همچنین خاطرنشان کرد که ارمنستان مشارکت خود در این سازمان را به حالت تعلیق درآورده است.

این اظهارات در بحبوحه تنش‌های فزاینده میان ارمنستان و این بلوک نظامی مطرح می‌شود. سازمان پیمان امنیت جمعی، متشکل از چندین کشور پساشوروی، به‌عنوان یک اتحاد نظامی برای تأمین امنیت اعضا شناخته می‌شود. بااین‌حال، اختلافات اخیر میان ارمنستان و دیگر اعضا، به‌ویژه روسیه، روابط میان این کشورها را با چالش‌های جدی مواجه کرده است.

پاشینیان توضیحات بیشتری درباره پیامدهای این وضعیت ارائه نکرد، اما سخنان او می‌تواند تأثیرات قابل‌توجهی بر تحولات دیپلماتیک منطقه‌ای داشته باشد.

ارمنستان خود را خارج از سازمان پیمان امنیت جمعی می‌داند

پاشینیان با اشاره به شرایط فعلی میان ارمنستان و سازمان پیمان امنیت جمعی تأکید کرد که بازگشت ایروان به مشارکت فعال در این بلوک نظامی «به طور فزاینده‌ای دشوار، اگر نگوییم غیرممکن» شده است.

این اظهارات نشان‌دهنده افزایش تنش‌ها میان ارمنستان و این ائتلاف منطقه‌ای است که به نظر می‌رسد روابط دو طرف را وارد مرحله‌ای پیچیده و حساس کرده است.

وی در سپتامبر سال جاری نیز هشدار داده بود که روابط ارمنستان با این ائتلاف نظامی به آستانه شکست نزدیک شده است و احتمال عبور از نقطه بی‌بازگشت بسیار زیاد است؛ شاید هم تاکنون این اتفاق افتاده باشد.

این اظهارات چند ماه پس از آن بیان می‌شود که پاشینیان در فوریه اعلام کرد ایروان مشارکت خود در سازمان پیمان امنیت جمعی را به حالت تعلیق درآورده است.

موضع ارمنستان در قبال سازمان پیمان امنیت جمعی ناشی از چندین عامل است که مهم‌ترین آن‌ها نارضایتی از پاسخ‌های این ائتلاف به نگرانی‌های امنیتی ارمنستان، به‌ویژه دررابطه‌با درگیری‌های منطقه قره‌باغ با جمهوری آذربایجان در سال ۲۰۲۰ است.

روابط میان ارمنستان و آذربایجان، دو جمهوری سابق شوروی، از سال ۱۹۹۱، زمانی که نیروهای ارمنی منطقه قره‌باغ و هفت منطقه هم‌جوار آن را اشغال کردند، همواره پرتنش بوده است.

بخش عمده این مناطق در جریان جنگ ۴۴ روزه در پاییز ۲۰۲۰ توسط آذربایجان آزاد شد. این جنگ با یک توافق صلح پایان یافت و زمینه را برای تلاش‌های جاری در جهت عادی‌سازی روابط و تعیین مرزها میان دو کشور فراهم کرد.

در سپتامبر ۲۰۲۳، آذربایجان با انجام یک عملیات نظامی، حاکمیت کامل خود بر قره‌باغ را تثبیت کرد. در نتیجه این عملیات، نیروهای جدایی‌طلب منطقه تسلیم شدند.