Declassifieduk.org կայքի հաղորդման համաձայն, երբ Իսրայելը այս ամսվա սկզբին սպանեց պաղեստինցի լրագրող Անաս ալ-Շարիֆին, Reuters լրատվական գործակալությունը հրապարակեց «Իսրայելը սպանել է «Al Jazeera»-ի լրագրողին, որին, ըստ նրա, ՀԱՄԱՍ-ի առաջնորդն է» վերնագրով հոդված։

Հոդվածում նշվում է, որ այս անվանումը ընտրվել է այն հանգամանքին, որ ալ-Շարիֆը նախկինում աշխատել էր նրանց համար. նա Reuters-ի խմբի անդամ էր, որը 2024 թվականին արժանացել էր Պուլիցերյան մրցանակի։

Նման օրինակները զայրույթ են առաջացրել առցանց, բայց նաև մտահոգություններ են առաջացրել ազդեցիկ համաշխարհային լրատվական գործակալության որոշ աշխատակիցների շրջանում, որը հիմնադրվել է Լոնդոնում 1851 թվականին և այժմ ունի օրական մեկ միլիարդից ավելի հեռուստադիտող։

Reuters-ի մի քանի աշխատակիցներ Declassified-ին խոսել են ընկերության խմբագիրների և ղեկավարության շրջանում Իսրայելամետ կողմնակալության մասին: Բոլորը խնդրել են անանուն մնալ՝ վախենալով հաշվեհարդարից:

Մեկ այլ խմբագիր՝ սեղանի խմբագիր, հրաժարական տվեց 2024 թվականի օգոստոսին՝ գործընկերներին ուղղված էլեկտրոնային նամակում։

«Հետևելով այն լուրերին, որոնք մենք անվանում ենք Իսրայել-ՀԱՄԱՍ պատերազմ, ես հասկացա, որ իմ արժեքները չեն համապատասխանում ընկերության արժեքներին։ Ես գրել եմ մի զեկույց և բաց նամակ, որը ես և իմ որոշ գործընկերներ ուղարկել ենք ղեկավարությանը այն հույսով, որ Reuters-ը կպահպանի լրագրողական հիմնական սկզբունքները, բայց հիմա ես հասկանում եմ, որ քիչ հավանական է, որ ավագ ղեկավարությունը փոխվի կամ նույնիսկ դադարեցնի քննադատությունը ակտիվորեն ճնշելը», - նշեց խմբագրի աշխատակիցը։

Reuters-ի հաղորդակցության ավագ տնօրեն Հեզեր Քարփենթերը Declassified-ին հերքել է, որ ընկերությունը երբևէ ստացել է նամակը:

«Հոկտեմբերի 7-ի հարձակումից մի քանի շաբաթ անց Reuters-ի մի քանի լրագրողներ նկատեցին օբյեկտիվության պակաս Իսրայել-Գազա պատերազմի մեր լուսաբանման մեջ», - նշեց Reuters-ի աղբյուրը Declassified-ին։

Ի պատասխան, լրագրողների մի խումբ՝ լրիվ դրույքով աշխատելով հանդերձ, իրականացրեց լայնածավալ ներքին հետազոտություն՝ կատարելով և՛ քանակական, և՛ որակական վերլուծություններ։

Արդյունքները հիմք հանդիսացան ներքին տարածմամբ բաց նամակի համար՝ լրատվական խմբագրության այն լրագրողներին նույնականացնելու և կապ հաստատելու համար, որոնք նվիրված էին Գազայի վերաբերյալ Reuters-ի լրագրողական ըմբռնման ամրապնդմանը։

Նրանց ներքին ուսումնասիրությունը, որը տեսել է Declassified-ը, վերլուծել է «Իսրայել-Պաղեստին» պիտակով 499 զեկույց, որոնք հրապարակվել են 2023 թվականի հոկտեմբերի 7-ից նոյեմբերի 14-ը ընկած ժամանակահատվածում։

Այն հայտնաբերել է պաղեստինցիներին վերաբերող պատմությունների, այլ ոչ թե իսրայելցիներին վերաբերող պատմությունների լուսաբանմանը ավելի շատ ռեսուրսներ հատկացնելու հետևողական օրինաչափություն։ Իրենց վերլուծության ընթացքում, Գազայում սպանվել է ավելի քան 11,000 պաղեստինցի, ինչը գրեթե տասն անգամ գերազանցում է իսրայելցիների զոհերի թիվը։

Գազայի առողջապահության նախարարության վերջին տվյալներով՝ զոհերի թիվը կազմում է մոտ 62,000: Ակնկալվում է, որ իրական թիվը մոտ երեք անգամ ավելի մեծ կլինի:

Նրանք նաև հարցականի տակ դրեցին, թե ինչու Reuters-ը չի լուսաբանել փորձագետների այն պնդումները, որ Իսրայելը ցեղասպանություն է իրականացնում Գազայում՝ համեմատելով սա այն բանի հետ, թե ինչպես է լրատվական գործակալությունը մոտեցել Ռուսաստանի վարքագծի վերաբերյալ նման պնդումներին Ուկրաինայում։

Դրա հեղինակները նաև բողոքել են, որ «սա հստակ օրինակ է այն բանի, թե ինչպես է «Պաղեստին» բառի օգտագործումը արգելելու մեր որոշումը ենթադրում նախապաշարմունք։ Պաղեստինը որոշ արևմտյան երկրներում կարող է չճանաչվել որպես պետություն, բայց մենք կարիք չունենք ձևացնելու, թե այն իրական վայր չէ։

Reuters-ի ղեկավարությունը չի պատասխանել Declassified-ի հարցերին այն մասին, թե արդյոք ներքին ուսումնասիրության որևէ առաջարկություն ընդունվել է։

Անքննադատական ​​լրագրություն

Սակայն այս տարվա մայիսին ուղեցույցում փոփոխությունների որոշ նշաններ կային, որոնք արտացոլում էին նախկին ներքին քննադատությունները։

Հովարդ Ս. Գոլլերը՝ «Reuters»-ի համաշխարհային լրատվական բաժնի որակի և ոճի խմբագիրը, էլեկտրոնային նամակ է ուղարկել՝ «Reuters»-ի ոճային թարմացումներ Մերձավոր Արևելքում հակամարտության վերաբերյալ» վերնագրով։

Չնայած «ցեղասպանություն» տերմինի ավելի մեղմ սահմանափակումներին, Declassified-ի վերլուծությունը պարզել է, որ Reuters-ը շարունակել է օգտագործել այդ բառը հունիսի 21-ից օգոստոսի 7-ը ընկած ժամանակահատվածում իր «Իսրայելը և ՀԱՄԱՍ-ը պատերազմում են» էջում հրապարակված 300 հաղորդագրություններից ընդամենը 14-ում։

Փոխարենը, լայնորեն օգտագործվում էին այնպիսի տերմիններ, ինչպիսիք են «պատերազմ», «արշավ», «հակամարտություն», «էսկալացիա» և «հարձակում»։

Երբ հիշատակվում է ցեղասպանությունը, դա գրեթե միշտ ուղեկցվում է Իսրայելի կողմից ժխտմամբ, ինչը չի կիրառվում այլ պատերազմող կողմերի, ինչպիսիք են Սուդանում գտնվող ԱՄԷ-ի կողմից աջակցվող արագ աջակցության ուժերը կամ Ռուսաստանում։

Վերոնշյալ ուսումնասիրության մեջ ներքին աշխատակիցները մատնանշել են Գազայի ցեղասպանության և մարդկության դեմ այլ հանցագործությունների մասին հաղորդելու կրկնակի չափանիշները։

Մերձավոր Արևելքի պատմության փորձագետ, դոկտոր Ասալ Ռադը, որը սոցցանցում հայտնի է որպես «վերնագրերի սրբագրիչ»։

«Ձեր նկարագրած օրինաչափությունը, ըստ էության, Հոլոքոստի ժխտումն է», - ասաց Մերձավոր Արևելքի պատմության փորձագետ, դոկտոր Ասալ Ռադը։

«Reuters»-ը Իսրայելի կողմից Գազայում իրականացված վայրագությունները ներկայացնում է որպես շարունակական «պատերազմի» կամ «ռազմական արշավի» մաս, այլ ոչ թե այն անվանում է ցեղասպանություն, չնայած մարդու իրավունքների փորձագետների և միջազգային հաստատությունների միջև եղած կոնսենսուսին, որ Իսրայելը ցեղասպանություն է իրականացնում», - ասաց Ռադը։

Գոլլերի էլեկտրոնային նամակում մեջբերվել են «Գազայի պատերազմը (2023-մինչ օրս)» և «Ավելի լայն համատեքստ» վերնագրերով ոճային ուղեցույցի հատվածներ, որոնք հիմնականում մանրամասներ են ներկայացնում Իսրայելի տեսանկյունից։

Declassified-ի կողմից տեսած թարմացված բաժիններում բաց են թողնված կարևոր մանրամասներ, ինչպիսիք են ԱՄՆ-ի և Իսրայելի դերը հրադադարի բանակցությունները խափանելու գործում։

Նրանք ամբողջությամբ անտեսեցին Իսրայելի անօրինական գաղութատիրությունն ու ապարտհեյդը և զգալիորեն թերագնահատեցին Պաղեստինում ավերածությունների ծավալը։

Օրինակ՝ մայիսի 27-ի ուղեցույցի թարմացումը չի մեջբերում The Lancet-ի եզրակացությունները. «Հնարավոր չէ, որ 186,000 կամ ավելի մահեր վերագրվեն Գազայի ներկայիս հակամարտությանը»։

Թարմացումը նաև անտեսում է այն փաստը, որ Գազան դարձել է լրագրողների համար ամենամահացու հակամարտության գոտին 1861 թվականի ԱՄՆ քաղաքացիական պատերազմից ի վեր։

«Պարզապես համոզիչ չէ ենթադրել, որ արևմտյան լրատվամիջոցները տեղյակ չեն տեղում ստեղծված իրականությունից և այն մասին, թե ինչ են անում դրանք թաքցնելու համար։ Նրանք անկասկած գիտակցված որոշումներ են կայացրել՝ ցեղասպանությունը թաքցնելու իրենց լսարանից, համակարգված կերպով անմարդկայնացնելու պաղեստինցի զոհերին և իսրայելցի հանցագործներին պատասխանատվությունից պաշտպանելու համար», - ասաց Անցյալ տարվա օգոստոսին ՄԱԿ-ի նախկին մարդու իրավունքների փաստաբան Քրեյգ Մոխիբերը Mondweiss-ին։

«Քաջարի, պատշաճ լրատվական միջավայրը կարող էր կանխել այս ռազմական գործողությունը, բայց մենք նման բան քիչ ունենք կամ ընդհանրապես չունենք», - ասաց մայիսին «Haaretz»-ում իսրայելցի լրագրող Գիդեոն Լևին։

«Reuters»-ի խոսնակը Declassified-ին ասաց, որ իրենք կարծում են, որ իրենց հաղորդումները «արդար և անաչառ են՝ համապատասխան «Thomson Reuters Trust Principles»-ին։ Ինչպես շատ լրատվական խմբագրություններում, մեր պատերազմի լուսաբանումը նույնպես մանրակրկիտ ուսումնասիրության ենթարկվեց, այդ թվում՝ մեր սեփական լրագրողների կողմից, և մենք արձագանքներ ստացանք բազմաթիվ վայրերից։