Պատմական որոշմամբ, որը կարող է համաշխարհային իրավական նախադեպ ստեղծել, Բելգիայի տեղական դատարանը դադարեցրել է Անտվերպենի նավահանգստով Իսրայել զենքի մատակարարումը՝ հղում անելով Նեթանյահուի կառավարության «ցեղասպանական վարքագծին» Գազայի պատերազմում:

Բրյուսելի առաջին ատյանի դատարանը անցյալ ամիս որոշում է կայացրել, որով Ֆլամանդական տարածաշրջանային կառավարությանը հրահանգել է դադարեցնել ռազմական սարքավորումների տարանցումը Իսրայել՝ հիմնվելով ՄԱԿ-ի Ցեղասպանության կոնվենցիայի և այլ միջազգային պայմանագրերի վրա։

Դատարանը իր որոշման մեջ 16 անգամ օգտագործել է «ցեղասպանություն» տերմինը՝ արգելելով ռազմական ապրանքների տարանցումը Անտվերպենի նավահանգստից Իսրայել։ Բացի այդ, այն 4 անգամ հղում է կատարել «Genocideverdrag» (Ցեղասպանության կոնվենցիա) տերմինին։

TRT World-ը ձեռք է բերել որոշման բնօրինակը հոլանդերենով և օգտագործել է առցանց անգլերեն թարգմանությունը՝ մեջբերումներն ու հիմնական եզրակացությունները հաստատելու համար։

2025 թվականի հուլիսի 17-ի այս որոշումը կայացվել է չորս ֆլամանդական ՀԿ-ների՝ Vredesactie, INTAL, 11.11.11 և Մարդու իրավունքների լիգայի հայցի հիման վրա։ Նրանք պնդում էին, որ Անտվերպենով առաքվող ռազմական բաղադրիչները օգտագործվում են իսրայելական տանկերում և զրահապատ մեքենաներում, որոնք ներգրավված են Գազայում «ցեղասպանություն» իրականացնելու մեջ։

Դատարանը արգելել է «կոնաձև գլանային առանցքակալների» առաքումը, որոնք նախատեսված էին իսրայելական պաշտպանական ընկերության՝ Ashot Ashkelon Industries-ի համար։ Բացի այդ, դատարանը սահմանել է ընդհանուր արգելք նման նյութերի ապագա տարանցումների համար՝ յուրաքանչյուր խախտման համար 50,000 եվրո (մոտ 58,600 դոլար) տուգանքով։

Դատարանը նշել է, որ Ֆլամանդական կառավարությունը չի կարող թույլատրել պաշտպանական ապրանքների կամ ռազմական նպատակներով օգտագործման համար պիտանի այլ նյութերի տարանցումը Իսրայել, քանի դեռ կա իրական և լուրջ վտանգ, որ այդ ապրանքները կարող են օգտագործվել ցեղասպանության, մարդկության դեմ հանցագործությունների կամ Գազայում պատերազմական հանցագործությունների իրականացման համար։

Իրավապաշտպան խմբերը այս որոշումը նկարագրել են որպես «նախադեպային» Եվրոպայում՝ Գազայի պատերազմի սկսվելուց ի վեր։

«Սա կարևոր նախադեպ է, հատկապես այն զենքերի առաքման առումով, որոնք կարող են օգտագործվել պաղեստինցիների դեմ ցեղասպանության մեջ», - նշել է ֆլամանդական խաղաղության կազմակերպության՝ Vredesactie-ի համակարգող Լիխեն Ուլմանը TRT World-ին տված հարցազրույցում։ Նա ընդգծել է, որ այս որոշումը հաստատում է պետությունների պարտավորությունը՝ կանխելու ցեղասպանությունը մինչ դրա սկսվելը։

Ֆլամանդական Մարդու իրավունքների լիգայի ներկայացուցիչ Ֆիեն Դե Մեյերը նշել է, որ դատարանը համոզվել է, քանի որ պաշտպանությունը չի վիճարկել առաքման բովանդակությունը կամ նպատակակետը։

«Դատավորը համաձայնեց, որ Ֆլամանդական կառավարությունը պատշաճ կերպով չի հետևում Զենքերի առևտրի պայմանագրի և իր սեփական կանոնակարգերի պահանջներին», - բացատրել է նա։

Բրյուսելի դատարանի որոշումը կայացվել է Գազայում հումանիտար աղետի վերաբերյալ աճող գլոբալ քննադատության ֆոնին։ Գազայի առողջապահության նախարարության տվյալներով՝ ավելի քան 61,000 պաղեստինցի է զոհվել, որոնց մեծ մասը կանայք և երեխաներ են։ Միջազգային կազմակերպությունները նախազգուշացրել են սովի մասին, իսկ տասնյակ մարդիկ մահացել են թերսնումից։

Դատարանը եզրակացրել է, որ Գազայում Իսրայելի գործողությունները, սկսած 2023 թվականի հոկտեմբերի 7-ից, ՄԱԿ-ի մարմինների, փորձագետների և խոշոր ՀԿ-ների, այդ թվում՝ Amnesty International-ի կողմից նկարագրվել են որպես ցեղասպանություն։ Միջազգային արդարադատության դատարանը (ICJ) այն համարել է «հավանական», որ պաղեստինցիների իրավունքները խախտվում են Ցեղասպանության կոնվենցիայի համաձայն։