ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը անսպասելիորեն չեղարկել է այս տարվա վերջին նախատեսված իր երկար սպասված Հնդկաստան այցը՝ ընդգծելով ԱՄՆ-Հնդկաստան հարաբերություններում աճող լարվածությունը, երբ Հնդկաստանը խորացնում է իր դիվանագիտական կապը Չինաստանի և ՌԴ-ի հետ Տյանցզինում կայանալիք Շանհայի համագործակցության կազմակերպության (ՇՀԿ) գագաթնաժողովում։
Ի տարբերություն դրա, ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի այցը Հնդկաստան սպասվում է դեկտեմբերին, ինչը հաստատեց նրա օգնականը անցյալ ամիս՝ Մոսկվայի և Նյու Դելիի կայուն կապերի ազդանշան, նույնիսկ այն դեպքում, երբ Վաշինգտոնը հետ քաշվեց։
«Պարոն Մոդիին ասելուց հետո, որ այս տարի ավելի ուշ կմեկնի Հնդկաստան՝ Քառյակի գագաթնաժողովին մասնակցելու համար, պարոն Թրամփը այլևս չի պլանավորում այցելել աշնանը։ «Նոբելյան մրցանակ և լարված հեռախոսազրույց, ինչպես են խզվել Թրամփ-Մոդիի հարաբերությունները» վերնագրով հոդվածում, որը հրապարակվել է շաբաթավերջին։», - ասաց «The New York Times»-ը։
Քառյակը կամ Քառակողմ անվտանգության երկխոսությունը բազմակողմ անվտանգության շրջանակ է, որը ներառում է ԱՄՆ-ն, Ավստրալիան, Հնդկաստանը և Ճապոնիան, որը լայնորեն դիտվում է որպես Չինաստանի վերելքը զսպելուն ուղղված դաշինք։ Խումբը ծառայում է որպես ռազմավարական հարթակ, որը կենտրոնանում է Հնդկա-խաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջանի անվտանգության վրա։
Քառյակի գագաթնաժողովը, որը նախատեսված է Հնդկաստանի կողմից Նյու Դելիում այս նոյեմբերին, այժմ անորոշության մեջ է՝ Թրամփի՝ միջոցառումը չմասնակցելու որոշումից հետո։
Սպիտակ տունը պաշտոնական հայտարարություն չի արել «The New York Times»-ի հոդվածի վերաբերյալ։
Ըստ «The New York Times»-ի՝ ԱՄՆ-ի և Հնդկաստանի միջև լարվածության հիմնական աղբյուրներից մեկը Թրամփի պնդումն է, որը տեղի է ունեցել հունիսին Մոդիի հետ վիճելի հեռախոսազրույցի ժամանակ, որ ինքը միջնորդել է Հնդկաստանի և Պակիստանի միջև հրադադարը մայիսյան ռազմական բախման ժամանակ։
Թրամփը բազմիցս պնդել է, որ ինքն է պատասխանատու հակամարտությունը դադարեցնելու համար՝ օգտագործելով երկու կողմերի վրա առևտրային ճնշումը՝ կարգավորման հասնելու համար։
Այնուամենայնիվ, Հնդկաստանը կտրականապես մերժել է այս պատմությունը՝ պնդելով, որ հրադադարը Նյու Դելիի և Իսլամաբադի միջև ուղղակի բանակցությունների արդյունք է՝ առանց արտաքին միջնորդության։
Մյուս կողմից, Պակիստանը Թրամփին առաջադրել է Նոբելյան խաղաղության մրցանակի՝ միջուկային զենք ունեցող մրցակիցների միջև լարվածությունը թուլացնելու ջանքերի համար։
Հաղորդագրությունում նշվում է Թրամփի ավելի լայն ձգտումը՝ ճանաչելու իր դերը համաշխարհային դիվանագիտության մեջ, այդ թվում՝ Նոբելյան խաղաղության մրցանակի համար պայքարը՝ ամբողջ աշխարհում նրա խաղաղության ջանքերը գնահատելու համար։
Թրամփը նաև 50 տոկոս մաքսատուրք սահմանեց որոշակի հնդկական ապրանքների վրա՝ Հնդկաստանի կողմից ռուսական նավթի շարունակական գնումները որպես Մոսկվայի նկատմամբ Արևմուտքի պատժամիջոցները խաթարող գործոն նշելով։
Ի պատասխան՝ Մոդին ընդգծել է Հնդկաստանի հանձնառությունը տնտեսական ինքնաբավությանը և ներքին արտադրությանը՝ կոչ անելով քաղաքացիներին առաջնահերթություն տալ տեղական արտադրության արտադրանքին։
Հնդկաստանի կապը Չինաստանի և ՌԴ-ի հետ
Այս լարվածության պայմաններում Հնդկաստանը ձգտել է ամրապնդել իր կապերը Չինաստանի և ՌԴ-ի հետ, որոնք երկուսն էլ ՇՀԿ-ի ազդեցիկ անդամներ են։
Տյանցզինի գագաթնաժողովում Մոդին և Չինաստանի նախագահ Սի Ցզինպինը կառուցողական երկխոսության մեջ մտան, որտեղ Սին շեշտեց «վիշապի և փղի» միջև համագործակցության անհրաժեշտությունը՝ տարածաշրջանային կայունությունը խթանելու համար։
Մոդին վերահաստատեց Հնդկաստանի հանձնառությունը բարելավելու հարաբերությունները Չինաստանի հետ՝ կենտրոնանալով առևտրի, ներդրումների ընդլայնման և տարածաշրջանային խնդիրների համատեղ լուծման վրա։
Միաժամանակ, Մոդին և Պուտինը վերահաստատեցին երկկողմանի սերտ կապերը՝ ընդգծելով վստահությունն ու համագործակցությունը՝ չնայած Վաշինգտոնի կողմից Նյու Դելիի նկատմամբ մաքսատուրքային ճնշմանը։
Հնդկաստանը պահպանել է ռազմավարական գործընկերությունը ՌԴ-ի հետ՝ շեշտը դնելով պաշտպանական և տնտեսական համագործակցության վրա։
Չնայած պաշտպանական առևտրի և մատակարարման շղթաների մարտահրավերներին, Հնդկաստանը շարունակում է համագործակցել Ռուսաստանի հետ՝ ձգտելով հավասարակշռել իր հարաբերությունները ինչպես արևմտյան, այնպես էլ ոչ արևմտյան տերությունների հետ։
Մոդին 7 տարվա ընթացքում առաջին անգամ է այցելում Չինաստան՝ մասնակցելու ՇՀԿ երկօրյա գագաթնաժողովին, որին մասնակցել են նաև Թուրքիայի, Իրանի, Պակիստանի, Մերձավոր Արևելքի և այլ ասիական երկրների առաջնորդներ։
Հավաքը դիտվում է որպես գլոբալ հարավի համաձայնության ուժեղ դրսևորում։