Stany Zjednoczone i Ukraina są bliskie zawarcia umowy dotyczącej materiałów ziem rzadkich. Liderzy obu krajów mają spotkać się w piątek w Waszyngtonie.

W zeszłym miesiącu, podczas powrotu do Białego Domu, prezydent USA Donald Trump kontynuował krytykę dotyczącą wysokości pomocy finansowej, jaką Stany Zjednoczone udzieliły Ukrainie w trakcie trwającej wojny. Wybuch wojny na Ukrainie miał miejsce 3 lata temu, w tym tygodniu obchodzono rocznicę.

,,Europa przekazała 100 miliardów dolarów. Stany Zjednoczone przekazały 350 miliardów dolarów, ponieważ mieliśmy głupiego, niekompetentnego prezydenta i administrację" – powiedział w sobotę Trump. Oficjalne dane wskazują jednak, że od lutego 2022 roku – początku wojny – USA przeznaczyły w ramach pomocy 174 miliardy dolarów.

Niezależnie od kwoty, Trump dodał: "Chcę, aby dali nam coś w zamian za wszystkie pieniądze, które przekazaliśmy. Dlatego prosimy o ziemie rzadkie i ropę, cokolwiek możemy dostać."

Trump podkreślił, że USA będą dążyć do rekompensaty za swoją pomoc dla Ukrainy.

,,Odzyskamy nasze pieniądze. Odzyskamy je, bo to nie jest sprawiedliwe" – powiedział. "I zobaczymy. Ale myślę, że jesteśmy blisko umowy, i lepiej, żebyśmy byli blisko."

Umowa, która ma obejmować przekazanie Stanom Zjednoczonym praw do wydobycia niektórych materiałów ziem rzadkich w zamian za dalszą pomoc, ma zostać podpisana w piątek przez prezydenta Ukrainy Wołodymyra Zełenskiego i prezydenta USA Donalda Trumpa.

,,Prezydent Zełenski przyjedzie w piątek. To już potwierdzone, i podpiszemy umowę, która będzie bardzo dużą umową" – powiedział Trump dziennikarzom w środę.

Szczegóły umowy nie są jeszcze znane, ale Zełenski powiedział dziennikarzom w Kijowie, że umowa zawiera ,,przynajmniej wzmiankę" o gwarancjach bezpieczeństwa dla Ukrainy, dodając: ,,Urzędnicy mnie poinformowali, i to tam jest. To ważne."

Zełenski zaprzeczył również twierdzeniom, że umowa dotycząca zasobów mineralnych obejmuje jakiekolwiek duże zadłużenie.

,,Nie ma długu w wysokości 500 miliardów dolarów, ani 350 miliardów, ani 100 miliardów. To byłoby dla nas niesprawiedliwe" – stwierdził.

Powiedział, że umowa może być dużym sukcesem, ale dodał: ,,Duży sukces zależy od rozmowy z Trumpem."

Zełenski powiedział, że nie zapoznał się jeszcze z ostateczną wersją umowy, ale ukraińscy urzędnicy oceniają ją pozytywnie.

,,Mówią: 'to może działać.' Jeszcze nie widziałem ostatecznej wersji, ale kluczowe kwestie, które poruszyłem, tam są. Zarówno ukraińskie, jak i amerykańskie zespoły dobrze pracowały" – powiedział.

Zasoby ziem rzadkich na Ukrainie

Ukraina jest jednym z wiodących krajów pod względem zasobów rzadkich minerałów.

Materiały ziem rzadkich to grupa 17 tlenków metali, które są obecne w skorupie ziemskiej na całym świecie. Są one wykorzystywane w wielu dziedzinach, takich jak telefony komórkowe, systemy rakietowe, urządzenia elektroniczne, energia odnawialna, przemysł obronny i opieka zdrowotna.

Według raportu US Geological Survey z 2024 roku, na świecie znajduje się około 110 milionów ton pierwiastków ziem rzadkich.

Około 5 procent światowych rezerw minerałów, w tym pierwiastków ziem rzadkich, znajduje się na Ukrainie, według raportu Światowego Forum Ekonomicznego z 2024 roku.

Według Ministerstwa Handlu Turcji, Ukraina jest jednym z najważniejszych krajów w kontekście minerały na świecie.

Ukraina posiada szacunkowo ponad 25 milionów ton żelaza, prawie 3 miliony ton rudy manganu i 1,5 miliarda ton rezerw kredy i wapienia.

Krytyczne minerały, takie jak lit, tytan, uran, grafit, gal, nikiel i beryl, znajdują się na Ukrainie, z których wiele nie zostało jeszcze eksploatowanych.

Kraj ten plasuje się również w pierwszej dziesiątce na świecie pod względem minerałów, takich jak brom, magnez, mangan, torf, surówka żelaza i kaolin.

Przed lutym 2022 roku Ukraina była kluczowym dostawcą tytanu dla sektora wojskowego. Posiada również jedne z największych w Europie potwierdzonych rezerw litu (szacowanych na 500 000 ton), który jest niezbędny do produkcji baterii, ceramiki i szkła.

Ukraina posiada 7 procent światowych rezerw tytanu, zajmując pierwsze miejsce w Europie pod względem zasobów tytanu, szacowanych na 500 000 ton, według danych Banku Światowego.

Kraj zarobił ponad 155 milionów dolarów na eksporcie tytanu w 2022 roku, według oficjalnych danych.

Ukraina jest również piątym co do wielkości producentem galu na świecie, niezbędnego do produkcji półprzewodników i diod LED. Co więcej jest głównym producentem neonu, dostarczając 90% wysoko oczyszczonego neonu klasy półprzewodnikowej dla amerykańskiego przemysłu chipów.

Według UkraineInvest, kraj zajmuje szóste miejsce na świecie pod względem tytanu, ósme pod względem manganu i dziesiąte pod względem żelaza i uranu.

Uran, którego Ukraina ma znaczące zasoby, jest ważnym surowcem w energetyce jądrowej, badaniach kosmicznych i obszarach morskich.

Grafit, kolejny minerał, w który kraj jest bogaty, wykorzystywany jest w elektronice, przemyśle stalowym i lotniczym. Ukraina posiada około 20 procent światowych zasobów grafitu.

Pierwiastki ziem rzadkich, takie jak lantan, cer, neodym, itr i erb, również występują na Ukrainie. Erb jest wykorzystywany w transmisji światłowodowej i laserach, podczas gdy neodym jest używany do produkcji silnych magnesów, pól magnetycznych, technologii telefonicznych i tabletowych oraz turbin wiatrowych.

Itr jest wykorzystywany w technologii laserowej i nadprzewodnikach, podczas gdy lantan zwiększa trwałość materiału w produkcji stali.

Znaczące rezerwy metali nieżelaznych również znajdują się na Ukrainie, np. miedź (czwarte miejsce w Europie), ołów (piąte), cynk (szóste) i srebro (dziewiąte).

Złoża niklu (215 000 ton) i kobaltu (8 800 ton) znajdują się w bezpiecznych regionach Kirovograd i Dniepropietrowsk.

Spekuluje się, że Trump interesuje się minerałami Ukrainy, aby wykorzystać je w amerykańskiej produkcji przemysłowej i przełamać dominację Chin w dziedzinie ziem rzadkich.

Niektóre zasoby są kontrolowane przez Moskwę

Ukraina posiada znaczącą większość krytycznych minerałów w powszechnym użyciu. Niektóre z nich jednak, zwłaszcza złoża węgla, znalazły się pod kontrolą Moskwy lub znajdują się blisko linii frontu od czasu nielegalnej aneksji Krymu przez Rosję w 2014 roku i wojny, która rozpoczęła się w 2022 roku.

Od początku wojny Rosja przejęła kontrolę nad większością złóż węgla, zwłaszcza we wschodniej Ukrainie. Region Doniecka, zniszczony wojną, zawiera ogromną większość ukraińskich rezerw węgla.

Dotknięty wojną region Dniepr-Donieck jest również domem dla około 80 procent udokumentowanych rezerw węglowodorów w kraju i odpowiada za ogromną większość produkcji gazu ziemnego na Ukrainie.

Region Donbasu jest miejscem 15 procent działalności przemysłowej Ukrainy i ponad 20 procent jej eksportu.

Według międzynarodowych raportów medialnych Ukraina została zmuszona do zamknięcia ostatniej kopalni węgla koksowego w styczniu, gdy rosyjskie wojska zbliżyły się do miasta Pokrowsk. Jest to kluczowy węzeł logistyczny położony na zachód od Doniecka.