Mniej niż miesiąc po powrocie Donalda Trumpa do Białego Domu, jego administracja już zmaga się z falą pozwów kwestionujących kluczowe rozporządzenia wykonawcze i decyzje polityczne.
Wiele z tych pozwów dotyczy działań wykonawczych mających na celu reformę federalnej biurokracji, przekierowanie funduszy oraz zmianę polityki imigracyjnej.
Jednocześnie pojawiły się pozwy związane z rolą Elona Muska w nowo utworzonym Departamencie Efektywności Rządowej (DOGE). Krytycy twierdzą, że narusza to federalne przepisy dotyczące przejrzystości.
Orzeczenie sądu
W niedzielę administracja Trumpa zwróciła się do Sądu Najwyższego o zgodę na odwołanie szefa federalnej agencji odpowiedzialnej za ochronę szefa federalnej agencji odpowiedzialnej za ochronę osób zgłąszających nadużycia i nieprawidłowości. po tym jak sądy niższej instancji zablokowały tą możliwość,
Sędzia okręgowy Amy Berman Jackson orzekła, że Trump „wyraźnie” naruszył prawo, zwalniając urzędnika ds. etyki. Według Associated Press, jest to pierwsza sprawa podczas drugiej kadencji Trumpa, która trafiła do najwyższego sądu w kraju.
Pozwy i polityka
Administracja Trumpa podjęła działania mające na celu zamrożenie funduszy federalnych w trakcie ponownej oceny priorytetów wydatkowych. Wywołało to sprzeciw organizacji non-profit, instytucji zdrowia publicznego oraz stanów rządzonych przez Demokratów. Sędzia federalny w Rhode Island wyraził gotowość do zablokowania zamrożenia funduszy, wskazując na obawy, że może to wpłynąć na finansowanie, nawet po wycofaniu rozporządzenia przez Biały Dom.
Jedno z rozporządzeń wykonawczych Trumpa, które zmienia klasyfikację pracowników federalnych na „Schedule F”, ułatwiając ich zatrudnianie i zwalnianie, spotkało się z licznymi pozwami. Związki zawodowe argumentują, że ruch ten podważa ochronę przyznaną przez Kongres i zagraża neutralności agencji federalnych.
Inne rozporządzenie wykonawcze ma na celu zniesienie prawa do obywatelstwa z urodzenia. Co najmniej czterech sędziów federalnych zablokowało to rozporządzenie, co stanowi jedno z pierwszych istotnych niepowodzeń prawnych drugiej administracji Trumpa. Dodatkowe pozwy dotyczą nowych ograniczeń azylowych, nalotów na miasta-sanktuaria oraz ograniczeń w grantach związanych z imigracją.
Grupy praw obywatelskich złożyły pozwy przeciwko rozporządzeniu wykonawczemu Trumpa, które wymaga od Federalnego Biura Więziennictwa umieszczania transpłciowych więźniów zgodnie z ich płcią przypisaną przy urodzeniu. Co więcej odmawia im dostępu do opieki zdrowotnej potwierdzającej płeć. Inne pozwy dotyczą ograniczeń polityki różnorodności, równości i inkluzywności.
Elon Musk i DOGE
Decyzja Trumpa o przemianowaniu Amerykańskiej Służby Cyfrowej na Departament Efektywności Rządowej (DOGE) i mianowaniu Elona Muska na jego szefa również wywołała liczne pozwy.
Krytycy twierdzą, że DOGE powinien być klasyfikowany jako federalna rada doradcza, co wymagałoby przestrzegania przepisów dotyczących przejrzystości. Inne wyzwania prawne koncentrują się na dostępie DOGE do danych federalnych, szczególnie w Departamencie Pracy.
Co to oznacza?
W obliczu licznych toczących się spraw, prawdopodobne jest, że niektóre z nich trafią do Sądu Najwyższego. Szczególnie te dotyczące imigracji, uprawnień budżetowych i ochrony służby cywilnej.
Pomimo konserwatywnego składu sądu, eksperci prawa sugerują, że niektóre z rozporządzeń Trumpa – takie jak zamrożenie funduszy – mogą zostać unieważnione z powodu przekroczenia uprawnień wykonawczych.
Podobnie DOGE Muska może zostać poddany kontroli sądowej, jeśli sądy uznają, że działa poza wymogami przejrzystości federalnej. Jednak na razie nie wydano żadnych natychmiastowych orzeczeń w tych sprawach.
Trwająca batalia prawna podkreśla napięcia między stylem rządzenia Trumpa a ustalonymi regulacjami federalnymi. Z kolei pozwy prawdopodobnie wpłyną na kierunek polityki jego administracji.
Oś czasu
16 lutego: Administracja Trumpa zwraca się do Sądu Najwyższego o zgodę na zwolnienie szefa agencji ochrony informatorów, ale sędzia Amy Berman Jackson uznaje ten ruch za nielegalny.
14 lutego: Sędzia John Bates orzeka na korzyść DOGE Muska, odmawiając zablokowania dostępu do danych w Biurze Ochrony Konsumentów, Departamencie Pracy i Zdrowia, pomimo „poważnych obaw”.
13 lutego: Sędzia federalny nakazuje tymczasowe zniesienie zamrożenia pomocy zagranicznej, uznając, że administracja nie podała uzasadnienia dla tego kroku. 14 stanów, na czele z Nowym Meksykiem, pozywa Trumpa, Muska i DOGE, twierdząc, że wpływ Muska na federalne decyzje jest niekonstytucyjny i powoduje „ogromne zamieszanie”.
Sędzia Brendan A. Hurson blokuje ograniczenia Trumpa dotyczące opieki zdrowotnej dla transpłciowych nieletnich.
Cofnięcie prawa do obywatelstwa z urodzenia przez Trumpa zostaje zablokowane po raz czwarty.
Sędzia Carl Nichols przedłuża orzeczenie uniemożliwiające administracji Trumpa wysłanie na urlop 2200 pracowników USAID.
Gubernator Pensylwanii Josh Shapiro pozywa administrację Trumpa za „niekonstytucyjne” wstrzymanie 2 miliardów dolarów funduszy federalnych, pomimo wcześniejszego nakazu sądu o ich uwolnieniu.
12 lutego: Sędzia uchyla blokadę na program wykupu pracowników federalnych, orzekając, że związki zawodowe nie miały podstaw do zakwestionowania tego programu.
Grupa ośmiu byłych wewnętrznych kontrolerów rządu, którzy zostali zwolnieni przez prezydenta Trumpa, składa pozew, kwestionując swoje zwolnienia. Twierdzą, że Trump naruszył przepisy wymagające powiadomienie Kongresu przed ich zwolnieniem.
11 lutego: Sąd Apelacyjny Pierwszego Okręgu utrzymuje blokadę na zamrożenie wydatków federalnych Trumpa, zmuszając administrację do przywrócenia zamrożonych funduszy.
Sędzia John Bates nakazuje federalnym agencjom zdrowotnym przywrócenie usuniętych zbiorów danych po pozwie złożonym przez Doctors for America.
NGO i małe firmy składają pozew przeciwko Trumpowi w związku z planem likwidacji USAID, twierdząc, że narusza on zasadę podziału władzy.
Sędzia Mary Page Kelley tymczasowo wstrzymuje politykę NIH ograniczającą pośrednie finansowanie badań do 15 procent, po tym jak 22 stany złożyły pozew przeciwko temu zarządzeniu.
Sędzia Joseph LaPlante blokuje nową zasadę Trumpa dotyczącą obywatelstwa przez prawo ziemi, co stanowi trzecią decyzję sądu przeciwko tej polityce.
9 lutego: Sędzia Paul Engelmayer blokuje Departament Efektywności Rządu Elona Muska (DOGE) przed dostępem do osobistych danych finansowych milionów Amerykanów zawartych w zapisach Departamentu Skarbu. Decyzja zapadła po tym, jak 19 prokuratorów generalnych stanów pozwało administrację Trumpa, po tym jak DOGE, inicjatywa cięcia kosztów kierowana przez Muska, uzyskała dostęp do tych danych.
7 lutego: Stowarzyszenie Studentów Uniwersytetu Kalifornijskiego składa pozew przeciwko Departamentowi Edukacji, oskarżając DOGE o nielegalny dostęp do danych finansowych 42 milionów pożyczkobiorców kredytów studenckich.
Departament Sprawiedliwości zgadza się na wstrzymanie ujawnienia nazwisk agentów FBI w dochodzeniu dotyczącym ataku z 6 stycznia, oczekując na przegląd prawny.
6 lutego: Sędzia John Coughenour przedłuża wstrzymanie decyzji o ograniczeniu obywatelstwa z urodzenia, orzekając, że "Prezydent nie może zmienić konstytucyjnego prawa poprzez rozporządzenie wykonawcze".
5 lutego: Sędzia Deborah L. Boardman zostaje drugim sędzią, który blokuje decyzję Trumpa dotyczącą obywatelstwa przez prawo ziemi, opowiadając się po stronie organizacji non-profit reprezentujących nieudokumentowane kobiety.
23 stycznia: Sędzia Coughenour wydaje pierwszą poważną decyzję, blokując rozporządzenie dotyczące obywatelstwa przez prawo ziemi.
20 stycznia: Minuty po zaprzysiężeniu Trumpa na 47. prezydenta USA, firma zajmująca się interesami publicznymi, National Security Counselors, składa pierwszy pozew, domagając się, by DOGE zostało sklasyfikowane jako federalna rada doradcza podlegająca prawom o przejrzystości.
